کرسی ترویجی نمادهای متافیزیکی فرش فارس برگزار شد

خبرگزاری مهر/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده، کرسی ترویجی نمادهای متافیزیکی فرش فارس برگزار شد.

آزاده پشوتنی زاده، عضو هیأت علمی گروه پژوهشی هنرهای سنتی ارائه دهنده این کرسی که ناقدان آن سمانه کاکاوند عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و آپه نا اسفندیاری عضو هیأت علمی گروه پژوهشی هنرهای سنتی بودند و مدیریت آن را طیبه عزت اللهی نژاد مدیر گروه پژوهشی هنرهای سنتی برعهده داشت، به طرح مسئله و پرسش های این حوزه پرداخت.

وی با بیان اینکه موطن فرش عرب جنی با نقوش خاص خود استان فارس است، گفت: تعداد این نوع فرش بسیار نادر و تنها تصویر پنج نمونه سه تخته آن با زمینه سفید و 2 تخته دیگر با زمینه آبی (تیره و روشن) از آن در کتب و نشریات مختلف به چاپ رسیده است و از حیث یگانگی میتوان گفت که متأسفانه هیچ نمونه ای از این نوع فرش حتی در موزه فرش ایران و دیگر موزه های ایران وجود ندارد.

عضو هیأت علمی گروه پژوهشی هنرهای سنتی با اشاره به اینکه این فرشها دارای نقش مایه های متافیزیکی هستند که اکنون به سبب واهمه بافندگان از «جن» ندرتاً بافته می شوند، افزود: برخی از نقش مایه ها در فرش های زمینه آبی (تنالیته ه ای مختلف آبی) و زمینه سفید مشترک هستند اما در نقش مایه های اصلی تفاوت بسیار دارند.

پشوتنی زاده اظهارکرد: در فرش های زمینه آبی تصاویر تکرار شونده از ایزدبانوی ناهید، فضای دریا (دریای اسطوره ای فراخکرد) را به تصویر می کشد، علاوه برآن داستان صخر جنی [پادشاه دریاها] و قرار گرفتن خاتم حضرت سلیمان (ع) در شکم ماهی (تصویر مرکزی فرش) تأییدی برای معرفی فضای دریاگون فرش است اما نقش مایه های موجود در فرش زمینه سفید حاکی از فضای آسمان است که علاوه بر ایزدبانوی ناهید در فرم سیاره زهره (نماد صور فلکی) بانویی با دامن قهوه ای به همراه دانه های رنگین و بالاتنه آبی، حوالی ایزدبانوی ناهید ایستاده که یادآور ایزدبانوی اشتاد و یاریگر وی ایزد تشتر (ستاره تیشتر) است.

وی افزود: نمادهای دیگر متعلق به مردان سبز و آبی پوشی است که ایزدبانوی اشتاد را همراهی می کنند و ایشان براساس توضیحات موجود در ادبیات دینی زرتشتیان، ایزدان زامیاد و تیشترند که در ادوار اسلامی ایران به حضرت خضر (ع) و الیاس (ع) تبدیل شده اند.

پشوتنی زاده تصریح کرد: اهمیت رنگ زمینه (آبی یا سفید) تعیین کننده انواع نقشمایه های متافیزیکی در این گونه خاص از فرش فارس است که فضای دریا، ایزدبانوی ناهید پیشااسلامی را با داستان های حضرت سلیمان (ع) و فضای آسمان، ایزدبانوی اشتاد، ایزد تشتر و زامیاد پیشااسلامی را با داستانهای حضرت خضر (ع) و الیاس (ع) پیوند می دهد.

وی در ادامه اینکه ارتباط نمادهای متافیزیکی پیشااسلامی با پیامبران ادیان سامی در هر دو زمینه آبی و سفید فرش چیست؟ و توصیفات موجود در ادبیات دین زرتشت و ادیان سامی به همراه اعتقادات مردم ایران چگونه به تحلیل نماد پیامبران موجود در این نمونه از فرش یاری می رساند؟ را به عنوان پرسش های این کرسی عنوان و به موارد مطروحه توسط ناقدان پاسخ گفت.