باستان شناسان به دنبال کشف حقایقی برای تدوین اطلس باستان شناسی اردبیل هستند

ایرنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده، باستان شناسان به دنبال کشف حقایقی برای تدوین اطلس باستان شناسی اردبیل هستند.

استان اردبیل از شمالی ترین نقطه در کنار رود ارس و مرز جمهوری آذربایجان تا جنوبی ترین نقطه در انتهای حوزه استحفاطی شهرستان خلخال و رود قزل اوزن از پیشینه ای قابل تامل برخوردار است و وجود محوطه ها و تپه های باستانی نظیر اولتان در پارس آباد مغان، شهر یئری مشگین شهر و قلعه یئری کورائیم گواهی بر این ادعاست.

کاوش های باستان شناسی برای یافتن ابعادی تازه از تاریخ کهن این استان آغاز شده است و در هر دوره ابعاد جدیدی از تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم کشف می شود.

آغاز کاوش های باستان شناسی در بیله سوار

در همین زمینه رئیس گروه باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل گفت: از چند روز قبل با همکاری تیم 6 نفره بومی و غیربومی متشکل از فارغ التحصیلان دکتری باستان شناسی، کاوش های باستان شناسی در استان را از شهرستان بیله سوار در شمال استان آغاز کرده ایم.

روح الله محمدی با اشاره به اینکه به تناسب تصویب و تخصیص اعتبارات لازم، شهر به شهر به کاوش ها ادامه خواهیم داد، افزود: اعتبار اولیه طرح بررسی محوطه های باستانی و تدوین اطلس باستان شناسی استان اردبیل 80 میلیارد ریال است و اگر تصویب و تخصیص اعتبارات ادامه یابد، ظرف سه تا چهار سال، محوطه ها و محدوده های باستانی شهرهای استان بررسی خواهد شد.

وی کار پایش و بررسی محوطه های باستانی را به صورت نقطه به نقطه و به لحاظ ضرورت دقت، بسیار وقت گیر توصیف کرد و ادامه داد: تلاش می کنیم آثار شناسایی شده، ثبت شده و حتی ثبت نشده از قلم نیفتد و همه در تدوین اطلس باستان شناسی استان اردبیل لحاظ شود.

حفاری و کاوش باستان شناسان در محوطه های تاریخی استان اردبیل

به گفته او، پایش های باستان شناسی در مناطق مختلف استان اردبیل نشان می دهد محوطه ها و اشیای باستانی، ادوار مختلف از دوره مس سنگی یعنی از هزاره چهارم قبل از میلاد مسیح تا دوره قاجار را دربر می گیرد و انسان هایی که در آن روزگاران زندگی می کرده اند به طور کل در اطراف رودخانه ها و کنار منابع آب سکونت داشته اند.

او اعلام کرد که علاوه بر تیم 6 نفره باستان شناسی، 2 یا سه نفر نیز مشغول طراحی، عکاسی، مستندسازی، نقشه برداری و گاهنگاری محوطه ها از روی سفال ها و ابزارهای بدست آمده هستند تا یافته ها و اطلاعات، بر روی نقشه جی آی اس پیاده شود و بانک اطلاعاتی کامل و جامعی از آثار تاریخی و وضعیت باستان شناسی استان اردبیل بدست آید.

رئیس گروه باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردبیل گفت: اردبیل جزو معدود استانهایی است که موفق شد با پیگیری بسیار، مجوز کاوش ها و تدوین اطلس باستان شناسی را کسب کند و داشتن اطلاعات جامع و کامل از میراث فرهنگی و تاریخی، سهولت در ساماندهی و مرمت اماکن و محوطه های باستانی، امکان حفاظت کامل از آنها و ثبت در فهرست آثار ملی از فایده های تدوین اطلس باستان شناسی استان است.

ثبت ملی 13 اثر باستانی اردبیل

مناطق باستانی استان اردبیل همواره نظر باستان شناسان را به خود جلب کرده، به طوری که مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل از ثبت 13 اثر باستانی در فهرست آثار ملی خبر داده است.

حسن محمدی ادیب اعلام کرد پارسال علاوه بر انجام چهار کاوش باستان شناسی در مناطق باستانی، پرونده 34 اثر جهت ثبت در فهرست آثار ملی به وزارتخانه متبوع ارسال شد و 13 پرونده بررسی و پنج اثر غیرمنقول، چهار اثر منقول و چهار اثر طبیعی ثبت شده و باقی پرونده ها در نوبت بررسی است.

وی گمانه زنی و کاوش در تپه بریس جهت تعیین حریم، کاوش گورهای کشف شده قلعه اولتان، کاوش در قلعه یری کورائیم و ادامه کاوش نجات بخشی در محوطه تاریخی قره حسنلو را از اقدامات احیا و مرمت میراث فرهنگی طی یک سال گذشته اعلام کرد.

اسرار گورستان اولتان

شهر تاریخی اولتان در مسیر جاده فرعی راه ابریشم یا جاده قفقاز واقع شده و در گذشته به اصطلاح عامیانه به آن "ائل یولی" یا راه ایل می گفته اند و امتداد این مسیر از قلعه برزند گرمی و قیز قلعه سی بیله سوار به دربند داغستان منتهی می شده است.

طبق نظر رئیس گروه باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی اردبیل، تابوت های چوبی دوره اسلامی بدست آمده از گورستان قلعه اولتان پارس آباد، این منطقه را نسبت به گورهای ادوار اسلامی متمایز می کند و این محوطه، ارزش تبدیل به پایگاه ملی میراث فرهنگی را دارد.

روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردبیل چندی پیش از بدست آمدن مستندات علمی و تاریخی لازم برای تبدیل قلعه اولتان به پایگاه ملی باستان شناسی خبر داده بود.

به استناد اشیا و تدفین های به دست آمده از قلعه و مستندات علمی موجود، ارزش قلعه و محوطه باستانی اولتان در صورت احیای کامل، کمتر از ارگ بم نخواهد بود و در صورت ثبت آن به عنوان پایگاه ملی باستان شناسی، با برنامه ریزی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردبیل، این محوطه باستانی می تواند به عنوان مقصد مهم تاریخی برای گردشگران داخلی و خارجی بویژه کشورهای همسایه باشد.

فرصت سرمایه گذاری گردشگری در حوزه میراث فرهنگی

موزه داری و احیای ظرفیتهای تاریخی برای رونق گردشگری بی تاثیر نیست و در همین رابطه معاون امور مجلس، حقوقی و استانهای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در مرداد سال جاری در نشست شورای مدیران اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل، بر تشکیل بانک اطلاعاتی قابلیت های تاریخی و گردشگرپذیر استانها و فرصتهای سرمایه گذاری بر روی آنها تاکید کرد.

جواد واحدی نوآوری و تحول در میراث فرهنگی را نیاز اصلی استانها دانست و گفت: در حوزه گردشگری و سرمایه گذاری باید نوآوری وجود داشته باشد و کتاب فرصتهای سرمایه گذاری اردبیل، حرکتی خلاقانه است و در سایر استانها نیز باید بانک اطلاعاتی جامع تهیه شود.

او معتقد است در حوزه میراث فرهنگی در کنار صیانت از آثار تاریخی، باید تفکر نو برای مدیریت این حوزه داشته باشیم و مدیریت میراث فرهنگی نباید برای مردم دردسرساز باشد بلکه اختیاراتی که وزیر میراث فرهنگی به مدیران کل تفویض کرده، به طور کامل در اختیار مدیران است و باید از این ظرفیت به خوبی کرد.

اهتمام دولت به مرمت مناطق باستانی

خوشبختانه به موازات کاوش ها و حفاری های باستان شناسی، در بخش مرمت و احیای میراث فرهنگی نیز به همت دولت سیزدهم کارهای چشمگیری در استان اردبیل انجام گرفته است، به طوری که در هفته دولت امسال پنج طرح میراث فرهنگی در شهرستانهای اردبیل، نیر و خلخال به بهره برداری رسید که به طور عمده مربوط به مرمت و احیا بود.

براساس اعلام مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردبیل، برای اجرای این طرح ها اعتباری بالغ بر 101 میلیارد ریال هزینه شده و از جمله ساماندهی ضلع جنوبی محوطه بقعه شیخ کلخوران، ساماندهی محوطه باستانی پایگاه شهر یئری و مرمت مدرسه تاریخی جعفر اسلامی بود.

محمدی ادیب در کنار آثار تاریخی، صنایع دستی را نیز برای رونق صنعت گردشگری مهم دانست و از ارسال پرونده شهر عنبران به شورای جهانی صنایع دستی برای ثبت به عنوان شهر جهانی صنایع دستی خبر داد.

به عقیده او، ثبت صنایع دستی منحصر بفرد یک منطقه به عنوان شهر جهانی، از کارهای بزرگ در حوزه میراث فرهنگی است و در صورت تحقق این امر، تاثیرات ملموسی در بالندگی صنایع دستی و حتی گردشگری خواهد داشت.

نویسنده: عیسی پاشاپور