نگاهی به وضعیت گردشگری ایران در نیمه اول دولت سیزدهم

ایرنا/ این خبر پیرامون نگاهی به وضعیت گردشگری ایران در نیمه اول دولت سیزدهم برای شما نگارش شده است.

هفته اول شهریور همزمان با هفته دولت شاخص زمانی مناسبی برای ارزیابی عملکرد و فعالیت دولت است، دولت سیزدهم اکنون به نیمه عمر خود رسیده و اکنون دیگر میتوان منصفانه تر اقدامات و دستاوردهای دستگاه های دولتی را سنجید، یکی از همین بخش های گردشگری است که از مهمترین بخش های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که بخش بزرگی از فعالان آن خود مردم و بخش خصوصی هستند، حوزه ای که علی اصغر شالبافیان با عنوان معاون گردشگری این وزراتخانه جوان سکان هدایت آن را بر عهده دارد.

توجه به گردشگری، توسعه اقتصادی و کاهش اتکا به نفت را به دنبال داشته و با ایجاد اشتغال، نیروی انسانی را در بخشهای مختلف به استخدام در می آورد. گردشگری مانند بسیاری از فعالیتهای اقتصادی دیگر نوعی داد و ستد عرضه و تقاضا محور است و هر چقدر رونق بیشتری داشته باشد، کسب و کارهای مرتبط با آن به خصوص در صنف های خرد را به تحرک وا می دارد و این امر به شکلی سلسله وار به دیگر بخش های اقتصادی نیز منتقل می شود.

گردشگری در برنامه هفتم توسعه و برنامه دولت برای جذب گردشگر

یکی از بهترین مزیتهای گردشگری امکان توازن منطقه ای و دست یابی به توسعه پایدار و همه جانبه در مناطق دارای ظرفیت رشد است. از این نظر گردشگری یکی از بهترین مسیرها برای جبران عقب ماندگی ها به خصوص در مناطق دورافتاده است. از سویی نیز براساس آمارها هر فعالیت و پروژه گردشگری به طور میانگین برای 10 نفر اشتغال زایی می کند. در بسیاری از کشورها، میزان درآمدی که از گردشگری بدست می آید از مجموع درآمدهای مالیاتی نیز بیشتر است. به همین دلیل یکی از ظرفیت های بالقوه کشور که همواره در برنامه های توسعه مورد تاکید ویژه قرار داشته حوزه گردشگری است.

با این ظرفیت و ویژگی در حالی که از برنامه چهارم توسعه به بعد همواره گردشگری مورد توجه حاکمیت بوده، اما بی توجهی به این حوزه در دولت ها موجب عقب ماندگی کشور در این حوزه نسبت به سایر کشورهای منطقه شده است. اما در برنامه هفتم که سیاست های کلی آن توسط رهبر معظم انقلاب ابلاغ شده یکی از بندها به توسعه صنعت گردشگری اختصاص داده شده است، آنچه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پیش بینی کرده رسیدن به نقطه ای برای جذب 15 میلیون گردشگر در سال است.

آیت الله سید ابراهیم رئیسی نیز همواره بر لزوم بهره مندی از همه ظرفیت های بالقوه ایران و بر رسیدن جذب گردشگران خارجی به 15 میلیون نفر در سال تاکید کرده بود، گردشگری خانواده محور، لغو روادید گردشگری با کشورهای هدف، تسهیل و حمایت از سرمایه گذاری بخش خصوصی در بخش گردشگری از مهمترین محورهای مورد تاکید وی و سرلوحه همکاری همه بخشهای دولت سیزدهم در صنعت گردشگری است.

صنعت گردشگری ایران جزو 20 کشور اول جهان

براساس گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری سهم گردشگری از کل اقتصاد ایران در سال 2020 بالغ بر 3.1 درصد بود، این رقم در سال 2021 به 4.1 درصد و در سال 2022 به 4.6 درصد افزایش یافته است. این در حالی است که گردشگران ایرانی در سال 2021 بالغ بر 33.3 میلیارد دلار در کشور هزینه کرده اند، این رقم بیشتر از همه کشورهای دنیا بجز 15 کشور آمریکا، چین، آلمان، هند، ژاپن، مکزیک، انگلیس، ایتالیا، فرانسه، برزیل، کانادا، هلند، اسپانیا، استرالیا و روسیه است و ایران از این نظر در رتبه 16 جهان قرار داده که نسبت به سال 2020 از نظر هزینه کرد گردشگران داخلی یک پله در رده بندی جهانی صعود داشته است.

براساس مقاله نگاهی به وضعیت گردشگری ایران در نیمه اول دولت سیزدهم باید بدانید که رونق گردشگری داخلی و توسعه گردشگری با کشورهای همسایه از رئوس برنامه تحول دولت سیزدهم است، با رونق گردشگری، میزان اشتغالزایی این صنعت در ایران طی سال 2022 با رشد 11.2 درصدی مواجه شده و جمعیت شاغلان در این صنعت به 1.44 میلیون نفر افزایش یافته است. به همین ترتیب، سهم صنعت گردشگری از کل اشتغال در ایران طی سال 2022 به 6.1 درصد رسیده است.

سهم گردشگری از تولید ناخالص داخلی / ارزآوری 8.7 میلیارد دلاری در 2 سال

براساس مقاله نگاهی به وضعیت گردشگری ایران در نیمه اول دولت سیزدهم باید بدانید که رشد صنعت گردشگری ایران در حالی در سال 2022 بیش از 39 درصد شده و افزایش ارزش آن حدود 454 هزار میلیارد تومان رسیده است که براساس آخرین آمارها سهم گردشگری از تولید ناخالص داخلی کشور در سال 2019 (قبل از همه گیری کرونا) برابر با 6.6 درصد بوده است و طبق داده های بانک جهانی مجموع سهم اقتصاد سفر و گردشگری در تولید ناخالص داخلی ایران از سال تا 2028 به 313 هزار میلیارد تومان خواهد رسید.

آمارها نشان می دهد گردشگران خارجی 6.2 میلیارد دلار در ایران طی سال 2022 هزینه کرده اند که این رقم نسبت به سال قبل از آن 73.5 درصد رشد داشته است. این در حالی است که خارجی ها در سال 2021 بیش از 2.5 میلیارد دلار در ایران خرج کرده اند. رقمی حدود 8.7 میلیارد دلار؛ البته هزینه کرد گردشگران داخلی ایران را هم باید به این ارقام اضافه کنیم، ایرانی ها در سال 2021 برای سفرهای داخلی 225 هزار میلیارد تومان و در سال 2022 نیز بیش از 316 هزار میلیارد تومان هزینه کرده اند که این رقم نسبت به سال قبل از آن با رشد 40.1 درصدی مواجه شده است.

احیای صنعت گردشگری ایران با رشد 40 درصدی در دو سال متوالی

براساس گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری در ایران صنعت گردشگری طی دو سال گذشته احیا شده است، در حالی که طی سال 2020 صنعت گردشگری ایران با افت 45 درصدی سهم خود در تولید ناخالص داخلی مواجه شده بود در سال 2021 سهم این صنعت در اقتصاد رشد 40 درصدی را تجربه کرد.

براساس آمار شورای جهانی سفر و گردشگری، سهم صنعت گردشگری از کل اقتصاد ایران در سال 2022 نیز 39.2 درصد افزایش یافته و به 4.6 درصد از کل اقتصاد ایران رسیده است. به همین ترتیب ارزش این صنعت در ایران بالغ بر 454 هزار میلیارد تومان شده که نسبت به ارزش 499 هزار میلیارد تومانی این صنعت پیش از شیوع کرونا یعنی در سال 2019 فاصله چندانی ندارد.

جذب 7.1 میلیون گردشگر خارجی در 2 سال

براساس مقاله نگاهی به وضعیت گردشگری ایران در نیمه اول دولت سیزدهم باید بدانید که با آغاز فعالیت دولت سیزدهم و گسترش واکسیناسیون عمومی چرخ های صنعت گردشگری بعد از توقف دو ساله دوباره به حرکت درآمد؛ اولین اقدامی که تقاضای جامعه گردشگری ایران بود واکسیناسیون کارکنان هتلداری و صنعت گردشگری بود. این روند با اولویت بندی مراکز اقامتی و پذیرایی در گروه اول مشاغل و اجرای سیاست گردشگری در حین کرونا و رعایت دستورالعمل های بهداشتی باعث شد گردشگری ایران از کما خارج شود.

با مهار پیک ششم کرونا و سویه اُمیکرون، سه ماه آخر سال 1400 چرخ های صنعت گردشگری بالاخره به حرکت درآمد. اما نقطه عطف احیای صنعت لغو محدودیت در صدور روادید برای گردشگران خارجی بود. ابتدای آبان 1400 با توافق وزارت میراث فرهنگی و وزارت امور خارجه، سفر در محورهای گردشگری ورودی به جریان افتاد.

اگرچه سال 1399 و اوایل سال 1400 برای صنعت گردشگری ایران رکود بی سابقه ای بود، اما طبق گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری World Travel & Tourism Council صنعت گردشگری ایران در نیمه دوم سال 1400 رشد 40 درصدی داشته است و گردشگران خارجی در این مدت 2.5 میلیارد دلار در ایران طی این سال هزینه کردند. در حالی که جهان در این سالها رشد 21.7 درصدی داشت.

سهم 6 درصدی ایران از کل گردشگران ورودی به غرب آسیا

طبق گزراش سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) در سال 2022 ورود گردشگران خارجی به ایران رشد قابل توجهی داشته است. در این سال 4.1 میلیون سفر توسط گردشگران خارجی به مقصد ایران انجام شده است که این رقم نسبت به سال قبل از آن 315 درصد رشد داشته یعنی بیش از 4 برابر شده است، این در حالی بود که سال قبل از آن هم این شاخص 3 برابر رشد متوسط جهانی را ثبت کرده بود. با این وجود، سهم ایران از جذب گردشگران خارجی همچنان اندک است و تنها 0.4 درصد از کل سفرهای گردشگری خارجی در سال 2022 به مقصد ایران انجام شده است.

رشد 315 درصدی ورود گردشگران خارجی به ایران در سال 2022 در حالی است که طی سال 2020 با شیوع کرونا شاهد افت 83 درصدی و در سال 2021 نیز شاهد افت حدود 30 درصدی ورود گردشگران خارجی به ایران بودیم، این در حالی است کل سفرهای گردشگری خارجی به مقصد خاورمیانه در سال 2022 نیز بالغ بر 66 میلیون سفر بوده است که این رقم با رشد 163 درصدی نسبت به سال قبل از آن مواجه شده است. سهم ایران از کل گردشگران خارجی ورودی به این منطقه حدود 6 درصد برآورد شده است.

دیپلماسی گردشگری با نگاه به کشورهای همسایه و کشورهای هم سو

در دولت سیزدهم سیاست خارجی بر محور توسعه و تقویت روابط با کشورهای همسایه در اولویت قرار گرفت و به تبع آن توسعه گردشگری با این کشورها و شریکان راهبردی دستور کار وزارت میراث فرهنگی قرار گرفت. توجه به اشتراکات فرهنگی، لغو روادیدهای فردی و گروهی، توسعه بازارهای مشترک، افزایش دسترس پذیری به جاذبه ها و خدمات گردشگری، توسعه گردشگری ارزان و توسعه سفرهای زمینی و دریایی، برگزاری رویدادهای مشترک فرهنگی و هنری با هدف جذب گردشگر، میان ایران و کشورهای طرف امضاء از جمله (نیجریه، عراق، پاکستان، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ارمنستان و...) مورد تاکید قرار گرفته است.

افزایش ورود گردشگر از کشورهای همسایه، جذب گردشگری از چین و روسیه، یکی از نتایج ارزشمند توسعه دیپلماسی با کشورهای همسایه و کشورهای هم سو است، اگر چه جذب گردشگر از بازار سنتی (اروپا و آمریکا) کاهش یافته است، اما نموارها نشان می دهد تعداد گردشگران از کشورهای همسایه عموما مسلمان و همچنین گردشگر چینی و روسی نسبت به سالهای گذشته در حال افزایش است.

گردشگران خارجی بیشتر کجایی هستند؟

طبق آمار از کل گردشگران خارجی ورودی به ایران در سال 2021 بالغ بر 15 درصد آنها ترکیه ای بوده اند که البته پس از عراق با حدود 35 درصد در رتبه دوم گردشگران خارجی ورودی به ایران قرار دارند. البته در سال پیش از آن سهم گردشگران ترکیه ای از کل گردشگران ورودی به ایران 9 درصد بود. همچنین گردشگران پاکستانی با 10 درصد، جمهوری آذربایجان با 9 درصد، و کویت با 2 درصد به ترتیب در رتبه های سوم تا پنجم از این نظر قرار داشته اند. سایر کشورها سهم 29 درصدی از کل گردشگران ورودی به ایران در سال 2021 داشته اند.

براساس این گزارش از کل سفرهای گردشگری در ایران طی سال میلادی گذشته 97.9 درصد با هدف تفریح انجام شده و 2.1 درصد سفرها نیز تجاری بوده است. اما از کل گردشگران خارجی که طی سال 2022 وارد ایران شده اند 55 درصد عراقی بوده اند و گردشگران جمهوری آذربایجان و ترکیه هر کدام با 6 درصد، پاکستان با 5 درصد، و کویت با 2 درصد به ترتیب در رتبه های بعدی قرار داشته اند.

این آمار نشان می دهد سهم عمده از جذب گردشگر خارجی مختص به کشورهای همسایه است و رفت و آمدهای دیپلماتیک رهبران و مقامات ارشد کشورهای همسایه و همسو به تهران در سه ماه اخیر امضای تفاهم نامه مشترک همکاری در حوزه گردشگری می تواند این روند را در پساکرونا تقویت کند، روندی که خسارت های کرونا بر صنعت گردشگری را می تواند جبران کند.

افزایش 40 درصدی سفرهای داخلی در دو سال متوالی

نوروز 1401 آغازی بر عبور از کرونا بود، بعد از دو سال کرونایی سفر بی دغدغه امن و ایمن آغاز شد، همه کشور بسیج شدند تا استقبال و اقامت گردشگران هماهنگ تر از همیشه صورت گیرد. با حضور 23 دستگاه اجرایی، ستاد هماهنگی خدمات سفر تشکیل شد. ثبت بیش از 52میلیون نفر شب اقامت در مراکز اقامتی رسمی کشور بارقه امیدی برای فعالان صنعت گردشگری شد روندی که رشد 40 درصدی اقامت نسبت به دو سال قبل را تایید کرد.

این روند در نوروز 1402 هم تکرار شد و موج سفرهای داخلی رکود 57 میلیون نفر شب اقامت در مراکز اقامتی رسمی کشور را ثبت شد. این در حالی بود که طرح های ناامن سازی کشور و پروژه های ایران هراسی با شدت بیشتر انجام میشد، طرح های مغرضانه ای که اولین پیامد منفی آن رکود و خسارت صنعت گردشگری است، اما آنچه در دو سال گذشته صنعت گردشگری ایران تجربه کرد جذب 7.1 میلیون گردشگری خط بطلانی است بر به ورشکستگی صنعت گردشگری و ناامید کردن فعالان این حوزه.

صدور 5700 موافقت اصولی در 2 سال / سطح اشغال 90 درصدی هتل ها

گردشگری از جمله صنایع خدماتی است که ظرفیت اشتغالزایی بالایی دارد، مشاغل مستقیم و غیرمستقیم از صنعت هتلداری، حمل و نقل، پذیرایی، سوغات تا ساخت وساز و ارتباطات که هر کدام صدها مشاغل را در زیر مجموعه خود را پوشش می دهد، آمارها نشان می دهد در سال اول دولت سیزدهم حدود 3 هزار موافق اصولی و در سال دوم 2700 موافقت اصولی در بخش های مختلف صنعت گردشگری صادر شده است که کمتر از یک سال گذشته، 2 هزار و 977 مجوز موافقت اصولی در حوزه گردشگری صادر شده است که در مجموع ظرفیت تولید بیش از 160هزار شغل را در خود نهفته دارد.

صنعت گردشگری در چند سال اخیر به ویژه در کرونا و تحریم، دوران دشوار و شرایط سختی را تجربه کرده است. اما با فروکش کرونا و اجرای گردشگری حین کرونا و رعایت دستورالعمل های بهداشتی سفر آرام آرام خروج از رکود را در پیش گرفت، آنچه در نوروز 1401 بعد از انباشت تقاضای سفر در حدود سه سال نمایان شد و در سال 1402 تکرار شد رشد کم سابقه مراجعه به هتل ها و مراکز اقامتی با سطح اشتغال متوسط بالای 90 درصد و بازدید از پایگاه ها، موزه ها و مراکز تاریخی به طور متوسط بالای 80 درصد نسبت به دوره مشابه است.

ایران هراسی شیوه دشمن برای مقابله با رونق گردشگری

دقیق بررسی کنیم آنچه بیشتر از همه در ناامن سازی ایران آسیب خواهد دید صنعت گردشگری است، رهبر معظم انقلاب اسلامی هم دی سال 1401 اشاره کردند که «دشمنان به دنبال متوقف کردن مسائل در حال رونق گیری مانند گردشگری هستند»؛ آنچه مسلم است ایران هراسی یکی از شیوه های دشمن برای مقابله با توسعه ظرفیت های گردشگری است؛ آنها به این سیاست مغرضانه و رقیبان منطقه ای با دامن زدن به این پروژه مزورانه می خواهند صنعت گردشگری ایران هرگز پا نگیرد، و البته این خود گردشگری است که در جدالی سخت اما موثر می تواند ایران زیبا، باشکوه و امن را به خوبی به جهانیان معرفی کند و ایران هراسی را پایان دهد، آنچه در دولت سیزدهم و سخنان مسئولان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همواره تاکید شد.