برای تحقق آرمانهای تاریخی شیراز باید مطالعات باستان شناسی شهری شروع شوند

ایلنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، برای تحقق آرمانهای تاریخی شیراز باید مطالعات باستان شناسی شهری شروع شوند.

علیرضا عسکری چاوردی (باستان شناس و استاد دانشگاه شیراز) با اشاره به آنکه ثبت بافت تاریخی شیراز در فهرست میراث ملی کشور بی گمان شایسته تقدیر است، چرا که مقدمه ای برای ثبت جهانی آن فراهم شده است، گفت: ثبت شهر تاریخی شیراز در فهرست میراث ملی کشور در حقیقت ثبت فرهنگ، هنر، معنویات، مقدسات و ارزشهای مردم شیراز است. شیراز فراتر از کالبد ساختاری و سازه ای، میراثی معنوی است که برای شناخت و درک آن باید کالبد ساختاری و بستر معماری و شهرسازی آن حفظ شود، زیرا این شهر بی همتا، الگوی تاریخ هنر و معماری جهان است.

او ادامه داد: بافت تاریخی شهر شیراز مجموعه ای مفهومی اعتقادی عبادی هویتی است که بخشی از عناصر مذهبی فرهنگی سیاسی اجتماعی جامعه ایرانی در آن نهادینه شده است. نهادهای سیاسی، حاکمیتی، مذهبی در آنجا شکل گرفته است و تمام آنها در طی تاریخ بر هنر، ادبیات و مذهب تاریخ ایران تاثیرگذار بوده اند. شیراز خود میراث دار شهرهای باستان است و از طرفی مامن و خاستگاه هنر، مذهب و ادبیات ایران عصر اسلامی است. لذا، با درک مفهوم شکل گیری نهادینه شدن نهادهای قانونی، مذهبی، شرعی و سنتهای ایرانی، اسلامی و شیرازی بزرگترین اقدام مهم برای این شهر تاریخی ثبت ملی بود که خوشبختانه محقق شد تا در پناه قانون حقوق فرهنگی و پتانسیل های تاریخی این شهر محفوظ و مصون بماند و این ارزشها در مسیر توسعه پایدار میراث فرهنگی و گردشگری بکار گرفته شود.

به گفته عسکری چاوردی، بافت تاریخی شیراز همانند بافت تاریخی بسیاری از شهرهای کهن ایران زمین و سایر تمدنهای گذشته در این جهان پهناور اهمیت تاریخی، فرهنگی، مذهبی و هویتی دارد. در مساله حفاظت و حراست از بافتهای تاریخی شهرهای کهن جهان تردید و شک وجود ندارد. اینکه بافت تاریخی شهر شیراز مرتبط با یک مجموعه بزرگ اعتقادی مذهبی نظیر مسجد عتیق شیراز، حرم شاهچراغ، حرم سیدعلاءالدین حسین، مدرسه فلسفی ملاصدرا و…شکل گرفته و این شهر شهره به حافظ و سعدی است جایگاه آن را برای کشور ایران متمایز می نماید. لذا بدیهی است هر نوع برنامه توسعه در آن باید با دقت و ظرافت انجام شود و هر نوع دیدگاه توسعه ای باید در چارچوب توسعه پایدار میراث فرهنگی برای این شهر برنامه ریزی شود.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: شهر شیراز حداقل طی یک هزاره و نیم بخشی از تاریخ ایران عصر اسلامی را رقم زده است. نقش این شهر تاریخی در مذهب، ادبیات و فلسفه شهره آسیا و جهان مدرن است. این شهر میراث دار و یادگار شهرهای پارسه، اصطخر، بیشاپور، شهر اردشیر خوره، گور فیروزآباد و دارابگرد است. این شهر جانشین تخت جمشید است و میراث بزرگی از آئین ها و میراث معنوی عصر باستان را در خود جای داده است. با نام و نشان این شهر در کتب تاریخی از دوره های صفاری، سلجوقی، غزنوی، ایلخانی، آل مظفر، تیموری، صفوی، زندیه و قاجاریه و…آشنا هستیم.

او معتقد است: برای تحقق آرمان های تاریخی شهر شیراز باید مطالعات باستان شناسی شهری آغاز شود، اینکه شهر شیراز چگونه شکل گرفته است، چه بخش هایی از آن لازم است کاوش شود، چگونه میتوان اهداف و ایده های شکل گیری حرم احمد بن موسی (ع) را با مجموعه های وابسته به آن برای نسل امروز معنا بخشید، درک بصری و مفهومی الگوهای توسعه پایدار میراث فرهنگی در سومین حرم اهل بیت (ع) چگونه و با اتکاء به کدام میراث قابل تبیین است.

سایت موزه های شهری پیرامون حرم چگونه می تواند به درک مفهوم تاریخی و تقدس حرمین کمک کند، انسجام و اصالت بین عناصر وابسته بهم در محدوده بافت تاریخی شهر شیراز چگونه قابل تعریف و اجراء است، احیای خانه های فرسوده با همان سبک و سیاق تاریخی با چه نوع کاربری هایی می تواند ما را به هویت تاریخی پایدار در جهان ناپایدار امروز برساند.

عسکری چاوردی افزود: با مطالعه و تشخیص میتوان برای توسعه با هدف خدمت به مردم به سرعت گام برداشت. از مرحله ثبت ملی باید به ثبت میراث جهانی شهر شیراز برسیم، زیرا شیراز شایسته ثبت جهانی است. پس از ثبت ملی است که مساله توسعه پایدار شهر شیراز با رویکرد گردشگری مذهبی و فرهنگی می تواند نهادینه شود و از آن به عنوان یک ثروت فرهنگی تاریخی برای همه مردم مورد بهره برداری قرار گیرد. راههای رسیدن به ثروت ساخت و سازهای بی رویه، ساخت خیابان های متعدد، تغییر کاربری های غیر مرتبط و فروش نیست.

راههای رسیدن به ثروت در شهرهای تاریخی ثبت جهانی و توسعه پایدار میراث فرهنگی و گردشگری است. این گنجینه بی نظیر در زمانی قابل درک و فهم معاصر است که به روزگار شهرهای آسیایی یعنی زمانی که آسیا جهان بود رجوع کنیم. رقیب شیراز سمرقند و بخارا، هرات و غزنه، تبریز و اصفهان و مشهد بود، شهرهایی که روزگاری پایتخت های مکاتب هنری فرهنگی جهان اسلام بودند و امروز هم شیراز شهره آفاق و انفاس است. شیراز و مردم شهر شیراز یک شهر ویژه در دید مردم ایران، آسیا و جهان است. شیراز امید مردم به زندگی است. ظرفیت های تاریخی، مذهبی، طبیعی و سلامت در شهر شیراز برای توسعه پایدار گردشگری و ایجاد فرصت های بزرگ گردشگری برای همه مردم ایران و جهان مناسب و کافی است.

در طرح آمایش سرزمین این شهر با کارکرد گردشگری باید ویژه دید و برای آن برنامه ریزی کرد. باغ ها و خانه های زیبای شیراز، گنبد های فیروزه ای و سردرهای زیبای سرتاسر مزین کاشیکاری شده در هر گوشه این شهر هویداست، در آن گوشه شهر از تشرف معنوی دارالمصحف و حرم بیرون می آیید و به سعدی و حافظ روانه می شوید. اگر فرصت داشته باشید به تخت جمشید و پاسارگاد می روید و از ویرانه های شهرهای کهن ایران زمین شهر گور و بیشابور و دارابگرد بازدید می نمایید.

در کجای این جهان هستی با این همه تاریخ و تمدن مواجه می شویم که این چنین ایرانیان را به شوق حیات هستی سرمست و زنده نگهدارد. به واقعیت باید فارس و شیراز در تمام برنامه های توسعه پایدار با رویکرد گردشگری ویژه منطقه هخامنشی (پارسه- پاسارگاد)، منطقه ویژه ساسانی فارس (فیروزآباد، بیشاپور، سروستان و دارابگرد) و منطقه ویژه بافت تاریخی شیراز به عنوان شیرازه فرهنگ و هنر تمدن ایران زمین و سومین حرم اهل بیت (ع) در راس برنامه آمایش سرزمین ایران قرار گیرد تا بتوان به عظمت ارزش های جغرافیای تاریخ و تمدن ایران زمین پی برد و برای تولید ثروت فرهنگی و معنوی گام های بلند کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برای این شهر تاریخی برنامه ریزی کرد.