کتاب سیر تحول نگاه مستشرقان به مهدویت در 150 سال اخیر منتشر شد

ایلنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده، کتاب سیر تحول نگاه مستشرقان به مهدویت در 150 سال اخیر منتشر شد.

کتاب «سیر تحول نگاه مستشرقان به مهدویت در 150 سال اخیر» اثر زهیر دهقانی آرانی است که در پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در 695 صفحه به چاپ رسید.

مهدویت از جمله باورهای اسلامی است که توجه مستشرقان و محققان غربی را در 150 سال گذشته به طور ویژه به خود معطوف کرده است.

کتاب جاری سعی دارد با توصیف و تحلیل مهمترین آرای غربیان در زیر موضوعات مهدویت و گونه شناسی آنها از 150 سال پیش تاکنون، تغییر و تحول آرای ایشان را در طی دوره های چهارگانه نشان دهد و با عرضه آمارهای مختلف و تحلیل آنها، تغییرات رویکردی، موضوعات مورد توجه و منابع مورد استفاده مستشرقان را بررسی کند.

این کتاب در شش فصل تألیف شده است؛ فصل اول مشتمل بر کلیات و مفاهیم است. نوشتار جاری سیر تحول آرا و نظرات مستشقان غربی در مورد مهدویت را در چهار دوره بررسی می کند. فصل دوم که به بازه زمانی 1828 -1945 میلادی می پردازد، دوره اول از سالهای آغازین قرن نوزدهم شروع می شود و تا پایان جنگ جهانی دوم ادامه دارد. ویژگی غالب این دوره فضای استعماری و نیز مسیونری حاکم است.

سومین فصل از کتاب حاضر، دوره دوم و سالهای 1946 -1978 میلادی را در بر می گیرد، این دوره پس از جنگ جهانی دوم تا پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1979 میلادی را در بر می گیرد که طی این بازه زمانی و با فروکش کردن جنگ در سطح کشورهای غربی، با رشد مراکز علمی در این کشورها مواجه می شویم و طبعاً اسلام پژوهی غربیان نیز رنگ و بوی جدیدی می گیرد.

دوره سوم (1979 -2000 م) که در فصل چهارم آمده، شامل سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران تا سالیان اخیر می شود. انتهای این دوره بنابر ملاحظاتی سال 2000 میلادی در نظر گرفته شد؛ چرا که از این سال به بعد (دوره چهارم - فصل پنجم -) ما با نوع رفتار جدیدی از غرب در برابر اسلام مواجه بوده ایم و به تبع مقابله آشکار و پنهان سیاسی کشورهای غربی علیه اسلام، مراکز علمی و رسانه ای غرب نیز به گفتمان جدیدی روی آورده و نظرات جدید و کم سابقه ای در زمینه منجی گرایی اسلامی بیان کرده اند.

ششمین و آخرین فصل به جمع بندی و نتیجه گیری پایانی اختصاص یافته است.

در بخشی از کتاب آمده است:

جریانات پس از شهادت امام عسکری (ع) و سردرگمی و اختلاف ایجاد شده میان شیعیان به دلیل عدم حضور ظاهری امام مورد اشاره و توجه بسیاری از مستشرقان در این دوره بوده است. برخی همچون هالم در کتاب تشیع یا تیلمان ناگل منکر فرزند داشتن امام عسکری (ع) شده اند یا مانند کارن آرمسترانگ و لیندا والبریج با تردید آن را ذکر کرده اند ولی برخی دیگر همچون ورنا کلم و مایکل فیشر آن را پذیرفته یا به نقل از منابع شیعی آن را مفروض داشته اند.

شهادت امام عسکری (ع) و عدم حضور ظاهری فرزند امام موجب اختلاف و گسستگی شدیدی میان شیعیان شد. به این اختلاف و چند دسته شیعیان افراد مختلفی از جمله یان ریچارد و کولین ترنر اشاره می کنند؛ چنان که هاینس هالم این دوران را از قول شیعیان «دوره حیرت» می نامد: «این انقطاع در دودمان امامان، شیعیان امامیه را در بحرانی جدی فرو برد؛ درست همانند درگذشت امام ششم، جعفر صادق این وضعیت نیز سبب بروز عقایدی گوناگون درباره توالی امامت شد. کتب دینی شیعه فهرستی از قریب دوازده گروه رقیب را ارائه می دهند و برای این مرحله از تاریخ شیعه واژه خاص «الحیره» (سرگردانی) را مطرح می کنند.»

ورنا کلم هم در این زمینه می نویسد: «همچنان که در زمان مرگ هر امام پیش از او اتفاق افتاده بود، پیروان او بر سر حامل جدید میراث معنوی پیامبر در زیر گروه های مختلف تقسیم شدند و نتیجه آن - همچنان که در گفتمان اسلوب بندی شده فرق [پیشین] دیده می شود - تکرار مدل ها و تقسیم بندی های پیشین بود: برخی در اطراف یکی از برادران امام درگذشته جمع شدند. برخی مرگ او را انکار کردند و معتقد به ادامه امامت او شدند. دیگران باورمند به شروع یک دوره گسست (فطرت) شدند که طی آن خداوند حجت و راهنمای خود یعنی امام را از زمین بر می دارد، بدون آنکه برای او جانشینی تعیین کند. گروهی دیگر - که بعدها اثنی عشری نام گرفتند - بر ادامه سیر امامت در یک فرزند پسر امام درگذشته معتقد و متفق شدند؛ امامی که در هیچ جایی قابل یافتن و رؤیت نبود و بنابر مشیت الهی به پنهان گاه [غیبت] برده شده بود.»

علاقمندان برای خرید اینترنتی این کتاب می توانند به نشانی اینترنتی http://shop.isca.ac.ir/ مراجعه کنند.