نحوه ارزیابی فام های رنگی و الگوی هارمونی در یک دست بافته سنتی بررسی شد

ایلنا/ براساس آخرین گزارش های بدست آمده، نحوه ارزیابی فام های رنگی و الگوی هارمونی در یک دست بافته سنتی بررسی شد.

کرسی ترویجی «نحوه ارزیابی فام های رنگی و الگوی هارمونی در یک دست بافته سنتی» با حضور سامرا سلیم پور (عضو هیأت علمی گروه پژوهشی هنرهای سنتی) بعنوان ارائه دهنده، آمنه مافی تبار (عضو هیأت علمی دانشگاه هنر تهران) و منیژه هادیان دهکردی (سرپرست پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی فرهنگی) در جایگاه ناقد برگزار شد.

سامرا سلیم پور در این کرسی که ریاست آن را طیبه عزت اللهی نژاد (مدیر گروه پژوهشی هنرهای سنتی پژوهشگاه) برعهده داشت، با طرح مختصری از مسأله گفت: دست بافته های سنتی ایرانی فرصتی بی بدیل برای ظهور آمال، آرزوها، ذوق و سلیقه زنان روستایی و عشایری و بی شک یکی از منابع مهم جهت مطالعه فرهنگ و هنر مردمان یک اقلیم است، چرا که اصول و قوانین حاکم بر زندگی بافندگان و روحیات و دیدگاهشان نسبت به زندگی، در دست بافته هایشان پدیدار شده و فهم جدیدی از جهان هستی را به رویمان می گشاید.

او تصریح کرد: به همین جهت، در پس پارامترهای نقش، طرح، رنگ و حتی مواد اولیه مورد استفاده در یک دست بافته دنیایی از جهان بینی بافنده ایرانی نهفته است؛ به گونه ای که از نقوش صرفاً جهت پر کردن فضاهای خالی استفاده نمی شود بلکه هر نقش و رنگی بازگو کننده اعتقادات، اسطوره ها و باورهای مذهبی بافنده خویش است.

عضو هیأت علمی گروه پژوهشی هنرهای سنتی افزود: «رنگ» در میان عناصر غیرکلامی تاثیرگذار بر زیبایی یک اثر هنری توصیف گر قدرتمندی است و پیام ها و معانی را بسیار سریعتر از عناصر طرح و نقش به مخاطب منتقل می کند، چرا که به شدت با احساسات آدمی در ارتباط است و ضمن تحریک حس زیبایی شناسی نمادی از ذهنیات انتزاعی و افکار گوناگون نیز است.

او اظهار کرد: در بیان میزان تاثیرگذاری عنصر رنگ بر ذائقه مخاطب همین بس که رنگ کامل کننده مفاهیم نهفته در پس طرح و نقش یک دست بافته است و گهگاهی دست بافته های نواحی مختلف ایران را میتوان از طریق مشاهده فام های رنگی موجود در آنها باز شناخت، علت این امر آنست که بافنده هنرمند دانش انتخاب و چگونگی همنشینی فام های رنگی را با نگریستن به طبیعت اطراف محل سکونتش می آموزد و با سلیقه ای مثال زدنی آنها را در دست بافته خویش پیاده می کند.

ارائه دهنده این کرسی گفت: شوربختانه در اغلب تحقیقات منتشر شده آنجایی که بر مفهوم زیبایی شناختی یک اثر هنری تمرکز یافته اند، به عناصر نقش، طرح و فرم بیش از عنصر رنگ پرداخته شده و در معدود مواردی هم که به چشم می خورد تنها به توصیف فام های رنگی در قالب نام بردن از آنها همچون رنگ قرمز، رنگ سبز، رنگ آبی…در یک اثر هنری بسنده شده، حال آنکه خواننده با مطالعه این توصیفات دچار یک ابهام و سردرگمی می شود که کدام فام قرمز؟ فام سبز؟ یا فام آبی؟ چرا که در دنیای رنگها برای هر فام اصلی و یا فرعی هزاران طیف رنگی وجود دارد.

سلیم پور افزود: به بیانی دیگر، در اغلب این مطالعات فام های رنگی بدون یک شناسنامه یا کد شناسایی منحصر بفرد که برای سایرین نیز قابل درک باشند به حال خود رها شده اند و تمامی توصیفات حاصل از پالت رنگی مشاهده شده در یک اثر هنری، تنها زاییده ادراک بصری مخاطب خود است؛ ادراکی که ممکن است با نگاه مخاطبی دیگر، دستخوش تغییر یا تعریف جدیدی شود.

عضو هیأت علمی گروه پژوهشی هنرهای سنتی تصریح کرد: براساس کاستی های یاد شده، ایده مطالعه پیش رو پیرامون نحوه شناسایی فام های رنگی به روشی علمی و دقیق در یک دست بافته سنتی شکل گرفت که پس از آن، لزوم مطالعه الگوهای هارمونی به کار گرفته شده در آن دست بافته ضروری به نظر می رسید، چرا که هارمونی (یا هماهنگی) رنگی در یک اثر هنری از اصول مهم زیبایی شناختی محسوب می شود.

ارائه دهنده این کرسی ترویجی در ادامه نحوه شناسایی پالت رنگی دست بافته های سنتی به کمک اطلس رنگ مانسل (روشی عینی و بصری) و به شیوه آنالیز دستگاهی (اسپکتروفتومتر انعکاسی) را مورد ارزیابی قرار داد و سپس، الگوی هارمونی رنگی این دست بافته ها را براساس تئوری رنگ ایتن تعیین کرد.

او در پایان، آیا میتوان پالت رنگی یک دست بافته سنتی را براساس اطلس رنگ مانسل ارزیابی کرد و نتایج حاصله تا چه حد قابل اطمینان هستند؟ مولفه های رنگی حاصل از طیف سنجی انعکاسی فام های رنگی موجود در این دست بافته ها کدامند و چه اطلاعات ارزشمندی به ما می دهند؟ آیا تئوری رنگ ایتن می تواند در تعیین الگوی هارمونی (یا هماهنگی) فام های رنگی موجود در یک دست بافته سنتی مورد استفاده قرار گیرد و نتایج حاصله چه کمکی به پژوهشگران خواهد کرد را مهمترین پرسش هایی خواند که ممکن است در این حوزه مطرح شوند.