میراث خوزستان نیاز به بادیگارد دارد

ایرنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده و گزارش های منتشر شده، میراث خوزستان نیاز به بادیگارد دارد.

کشف سه هزار و 680 شی تاریخی سرقت شده، تخریب بخش زیادی از تپه تاریخی مهم دحیمی در شوش و همچنین تعرض چندباره سارقان برای تخریب و سرقت آجر نوشته های چغازنبیل در کنار اعلام کشف 147 محوطه باستانی جدید در شوش مهمترین اخبار میراث فرهنگی خوزستان و شوش در ماههای اخیر است که مرور این اخبار اهمیت میراث تاریخی و حراست از آنها در خوزستان را بار دیگر گوشزد می کند.

پایتخت پادشاهان نامدار، شهر تمدن ساز ایران با هفت هزار سال قدمت، یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های شناخته شده جهان و از مهمترین و باشکوه ترین شهرهای باستانی ایران؛ شوش را به بهشت میراث فرهنگی و تاریخی ایران و البته کمینگاه سارقان تبدیل کرده است.

محوطه باستانی شوش شامل 400 هکتار تاریخ تمدن ایرانی اسلامی، چغازنبیل عبادتگاهی با قدیمی ترین تصفیه خانه دنیا، آپادانا کاخ پادشاهان هخامنشی، آکروپل قلعه ای ساخته شده به دست فرانسوی ها، باغ موزه شوش نمایش سیر تکامل 6 هزار سال زندگی بشر، کاخ شاوور کاخ 64 ستون اردشیر دوم، هفت تپه آرامگاهی با نخستین طاق هلالی جهان و ایوان کرخه نمادی از شهرسازی در دوران ساسانی تنها گوشه ای از ظرفیتهای کم نظیر تاریخی شوش است که ضروری است نگاه وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به شوش متناسب با این ظرفیتهای عظیم تغییر کند.

با وجود همه اقداماتی که طی حداقل 70 سال گذشته برای اکتشافات تاریخی در شوش انجام شده و بخشی از آثار مهم تاریخی این منطقه نقاب خاک از رخ کنار زده ولی همچنان سهم عمده شوش از میراث هفت هزار ساله، چندین تپه تاریخی است که به نظر می رسد همت سارقان در کشف آثار تاریخی مدفون از میراث فرهنگی بیشتر است.

اواسط اردیبهشت امسال بود که فرمانده یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان از کشف 2 پیکرک سفالی در زمینهای کشاورزی شهر شوش خبر داد. سرهنگ رامین مکناوی با اشاره به این موضوع که کشف پیکرک های یاد شده توسط افسرنگهبان موزه شوش انجام شده، افزود: پس از دریافت نظریه کارشناسی مشخص شد که این اشیا بخشی از 2 پیرک سفالی متعلق به دوران عیلام هستند.

در حالی که ذوق زده از کشف 2 پیکره عیلامی بودیم، خبر کشف سه هزارو 680 شی تاریخی که عمدتا متعلق به خوزستان بودند از یک قاچاقچی در فرودگاه امام خمینی (ره) تهران منتشر شد.

ماموران پلیس فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره) مدتی پیش در حالی باند بزرگ قاچاق اشیاء تاریخی را به همراه سه هزار و 680 شی شناسایی و منهدم کردند که مرتضی ادیب زاده ، مدیر کل موزه های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پس از پایان بررسی های کارشناسی اعلام کرد: عمده این اشیای تاریخی توقیف شده از طریق حفاری غیرمجاز در خوزستان از دل خاک بیرون آمده اند که در فرودگاه امام خمینی (ره) توقیف و به وزارت میراث فرهنگی تحویل و به مخزن امن نیز منتقل شدند.

سرهنگ رامین مکناوی، فرمانده یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان پیرامون اینکه میراث خوزستان نیاز به بادیگارد دارد، گفت: یگان حفاظت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان درخصوص هرگونه حفاری غیرمجاز و دستگیری اطلاع رسانی لازم را انجام داده است اما اینکه آثار سرقتی کشف شده مربوط به چه تاریخی هستند، اطلاعی در دست نداریم.

این اشیای کشف شده شامل دستبندهای طلا و نقره، گوشواره طلا، انگشتری های طلای نگین دار و سکه های طلا هستند؛ همچنین مجموعه ارزشمندی از سکه های قرون اولیه اسلامی، سکه های اموی که عمدتاً ضرب خوزستان هستند، در این مجموعه شناسایی شده است.

علاوه بر این، یک مجموعه سکه عرب طبری مربوط به امرای طبرستان در قرون اولیه اسلامی در این مجموعه کشف شده که جنس بیشتر آنها نقره است.

اگرچه این اشیای تاریخی به تیزبینی ماموران فرودگاه امام خمینی (ره) پیش از خروج از کشور کشف و ضبط شد ولی معلوم نیست چه تعداد از این اشیا تاکنون از مرز خارج شده است.

نیایشگاه چغازنبیل نخستین اثر ثبت جهانی ایران در یونسکو است که محوطه ای بالغ بر 600 هکتار دارد و به دلیل پراکندگی آثاری همچون کاخ آرامگاه ها، معابد جانبی، سازه آبی و سایر سازه های تاریخی و همچنین وجود آجر نوشته های متعدد با خط عیلامی در دیواره های این سازه موجب شده تا چغازنبیل یکی از مقاصد مشترک سارقان باشد.

بر تابلوی معرفی ورودی چغازنبیل نوشته شد: «پرستشگاه معبد چغازنبیل، بین سالهای 1275 تا 1240 پیش از میلاد توسط اونتاش گال پادشاه دوره ایلام میانه شهری به نام دورانتاش 2 حصار را ایجاد نمود که معبد چغازنبیل در مرکز حصار اول آن قرار دارد.»

عاطفه رشنویی، مدیر پایگاه میراث جهانی چغازنبیل و هفت تپه اوایل تیر جاری از تعرض مجدد افرادی ناشناس به محوطه بنای جهانی چغازنبیل به قصد تخریب آجر نوشته ها و سرقت آنها خبر داده بود که با هوشیاری نیروهای حراست این مجموعه ناکام ماند.

چندی پیش چند نفر با استفاده از تاریکی شب از اطراف شهر دوراونتاش وارد محوطه زیگورات می شوند و تلاش می کنند تا قسمتی از دیوار دارای آجر کتیبه دار را جدا و سرقت کنند که موفق به این کار نشدند.

نیروی حراست مجموعه در کمترین زمان از ورود افراد متعرض به محوطه باستانی چغازنبیل مطلع و به دلیل بعد مسافت با موتور به سمت آنها حرکت می کند که این افراد متوجه صدای وسیله نقیله شده و به سرعت متواری می شوند.

این اتفاق در حالی است که سال گذشته نیز ورود سارقان به محوطه چغازنبیل و تخریب آجر نوشته های این میراث ارزشمند تاریخی رسانه ای شده بود.

رشنویی با تاکید بر اینکه این تعرض منجر به آسیب به بنای تاریخی نشده، بیان کرد: اگرچه این سارقان موفق به تخریب و سرقت از محوطه تاریخی چغازنبیل نشدند ولی به دلیل اینکه این حمله برای دومین بار طی چند ماه اخیر صورت گرفته است می تواند زنگ خطری برای ارتقای اقدام های امنیتی در این محوطه های تاریخی باشد.

شوش به طور خاص و شمال خوزستان به طور عمومی دارای تپه های تاریخی متعددی است که این تپه ها، تاریخ کهن این سرزمین را در خود دفن کرده اند. تعداد زیاد این تپه ها به دلیل کمبود اعتبار و نیروی کارشناس و همچنین قرار گرفتن بیشتر آنها در زمین های کشاورزی موجب شده تا تخریب این تپه ها مساله رایجی شود و هر از چند گاهی رسانه ای شود.

مک آدامز، باستان شناس آمریکایی سال 1960 میلادی (بیش از 60 سال پیش) در مطالعات گسترده ای شمال خوزستان تپه ای تاریخی به نام دحیمی یک را شناسایی و ثبت کرد و در مطالعات دهه هشتاد شمسی اداره کل میراث فرهنگی خوزستان نیز مختصات و محدوده این تپه را به ثبت رساند؛ این تپه تاریخی که در میراث تاریخی کشور نیز ثبت شده از جمله تپه های تاریخی معروف و شناخته شده در منطقه است که همه کشاورزان از تاریخی بودن آن اطلاع کامل داشته اند.

سرنوشت این تپه تاریخی که احتمال داده می شود روزگاری یک عمارت یا کاخ متعلق به 1400 سال قبل بوده است با تخریب برای زیرسازی یک جاده در منطقه آهودشت ختم شد.

پیمانکار به دنبال خاک و سنگ برای زیرسازی تعریض جاده بوده و با همکاری یکی از کشاورزان منطقه از این تپه خاکی برای تعریض استفاده کرده است و در نهایت شد آنچه نباید میشد.

علی بویری، رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شوش پیرامون اینکه میراث خوزستان نیاز به بادیگارد دارد، می گوید: براساس بررسی های انجام شده، پیمانکار بدون انجام استعلام و هماهنگی به تأمین خاک برای زیرسازی جاده از تپه باستانی، با همکاری یکی از کشاورزان منطقه که این تپه در اراضی در اختیار وی بوده، اقدام کرده است.

این اتفاق در حالی رخ داد که به فاصله اندکی معدن و دپو خاک برای انجام زیرسازی وجود داشته است؛ ورود میراث فرهنگی شوش اگرچه از ادامه تعرض به این تپه خاکی جلوگیری کرد ولی بخش زیادی از این تپه با خاک یکسان شده بود.

انتشار چنین اخباری نشان از سرشاخ شدن مداوم یگان های حراست با سارقان و متجاوزان به آثار تاریخی و ضرورت تقویت این یگان ها برای پاسبانی از تاریخ کهن خوزستان است.

سرهنگ رامین مکناوی فرمانده یگان حفاظت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان در تشریح اقدام های انجام شده برای افزایش حراست از آثار تاریخی استان با تاکید بر آموزش مستمر نیروهای یگان حفاظت بیان کرده است: نیروهای یگان فعالیت زیاد و مستمری در محوطه های تاریخی داشته و دارند و در چند ماه اخیر هم دستگیری های زیادی داشتیم و هم باندهای قاچاق زیادی متلاشی شده اند.

عاطفه رشنویی، مدیر پایگاه میراث جهانی چغازنبیل و هفت تپه نیز با اشاره به اقدام های انجام شده برای بهبود وضعیت مانیتورینگ این محوطه باستانی گفت: سیستم روشنایی و دوربین های نظارتی محوطه تاریخی از ابتدای امسال ارتقا یافته اند ضمن اینکه اقدام های موثری برای حراست از این مجموعه اتخاذ شده است.

به نظر می رسد علاوه بر اینکه وزارت میراث فرهنگی باید به وظایف خود در قبال تاریخ کشور و میراث خوزستان مسئولانه تر عمل کند و تامین اعتبار و نیرو و تجهیزات مورد نیاز را در اولویت قرار دهد، حفاظت از آثار تاریخی استان نیاز به عزمی عمومی و مشارکت مردمی دارد.