بنایی که برای سرپا ماندن نیاز به توجه جدی دارد

ایسنا/ این خبر پیرامون بنایی که برای سرپا ماندن نیاز به توجه جدی دارد، برای شما مخاطبان گرامی نگارش شده است.

به داد «دادرس» می رسند؟

در مرکز شهر اهواز و خیابان عبدالحمید خانه های متعددی از دوره های قاجار و پهلوی وجود دارند که سرای دادرس یا کاروانسرای شیخ خزعل یکی از این بناهای تاریخی به جا مانده از دوره قاجار است؛ بنایی که در سال 1382 ثبت ملی شده است.

این بنا دارای 2 طبقه و بخشی به عنوان زیرزمین است. در طبقه همکف آن، پنج حجره و در طبقه دومش که در قدیم محلی برای استراحت افراد بوده، سه اتاق وجود دارد. در خانه دادرس که در گذشته به کاروانسرای شیخ خزعل معروف بوده، هنوز آثاری از محل بستن اسبها برای استراحت دیده می شود.

در حالیکه در و پنجره های چوبی، سرداب و سنگ چینی های این بنا آنقدر جلب توجه می کند که هر از گاهی دوستداران میراث فرهنگی از این بنای تاریخی بازدید کرده و با آن عکس یادگاری می گیرند؛ چند سالی است که این بنای تاریخی وضعیت خوبی ندارد و حتی به تازگی بخشی از دالان سرای دادرس تخریب شده و احتمال ریزش قسمتهای دیگرش وجود دارد؛ تخریبی که به گفته یکی از کسبه بازار و سرقفلی داران این ساختمان، تعمدی بود تا با تخریب کامل بنا، بتوانند جای آن پاساژ بسازند. البته بعد از آن آتش سوزی بهمن سال 94، بخشیهایی از ساختمان سوخت.

این بنای تاریخی که بعدها تغییر کاربری یافت و به عنوان میدان تره بار و سپس بازار خواربارفروشان از آن استفاده می شد، اکنون به عنوان انبار کیف و کفش مورد استفاده است، در حالیکه پتانسیل خوبی برای تبدیل شدن به یک مرکز فرهنگی یا نگارخانه دارد. از سوی دیگر، مدتی است اداره کل میراث فرهنگی خوزستان با توجه به اعتبار در اختیار، برای مرمت بخشی از بنا اقدام کرده تا این مهم خیزی برای دادرسی به سرای دادرس باشد.

سرایی که خرابه می شود

عبدالحسین حاجی نجف از سرقفلی داران سرای دادرس، درباره وضعیت این بنای تاریخی اظهار کرد: متاسفانه در گذشته اداره کل میراث فرهنگی خوزستان اقدامی برای مرمت این بنا نداشت و حتی مرمت بخشی از بنا که در دست ما است، با هزینه شخصی خودمان انجام شد. البته مدتی است که میراث برای مرمت بخشهایی که تخریب شده پای کار آمده و امیدوارم از این بنا به خوبی نگهداری شود.

وی با بیان اینکه در گذشته باتوجه به اعتمادی که مرحوم دادرس به پدر من داشت حتی سند بنا را نزد ما به امانت گذاشته بود و حتی در مقطعی نیز به آن سرای حاجی نجف هم می گفتند، افزود: حیف است که چنین بناهای تاریخی نادیده گرفته شوند. همچنین ضمن اینکه می توان این بناها را به یادگار حفظ و نگهداری کرد، می توان در بحث درآمدزایی و بحث گردشگری نیز از آنها استفاده کرد. حتی در گذشته به اداره کل میراث فرهنگی پیشنهاد داده بودیم که با مشارکت ما، این بنا را به مکان سنتی مانند چایخانه تبدیل کند که استقبالی ندیدیم.

حاجی نجف با اشاره به فروش این بنا به میراث فرهنگی گفت: در گذشته به میراث فرهنگی پیشنهاد خریداری بنا را داده بودیم و اکنون هم حاضر به این کار هستیم. البته در گذشته میراث بدلیل نبود بودجه قادر به خریداری بنا نبود.

وی با تاکید بر نیاز این بنای تاریخی به مرمت بیان کرد: اگر میراث هرچه سریع تر اقدام به مرمت کامل این بنا نداشته باشد، سرای دادرس کاملا مخروبه خواهد شد و شاید دیگر چیزی از آن باقی نماند.

تخریب تعمدی بخشی از بنای تاریخی

اسدالله آلونی، یکی دیگر از حجره داران سرای دادرس اظهار کرد: مالک قبلی این بنا برای اینکه سرای دادرس به صورت کامل تخریب و از زیر نظر میراث فرهنگی خارج شود و بتوانند جای آن پاساژ بسازند، در اقدامی عجیب و تعمدی، شبانه شیلنگ آب را در قسمتی از دالان رها کرد تا ساختمان تخریب شود. همان موقع عکس و فیلم های گرفته شده را به میراث تحویل دادیم، اما کاری انجام ندادند.

وی بیان کرد: این بنا نزدیک به 130 سال قدمت دارد که با تخریب شدن بخشی از بنا، حالا میراث فرهنگی وارد کار شده تا به مرمت آن بپردازد و چند روزی است که سقف یکی از حجره ها را مرمت کرده اند. البته قبلا که سقف یکی از حجره های در اختیار خودم، تخریب شد آن را با اجازه میراث فرهنگی مرمت کردم.

این کاسب و از سرقفلی داران سرای دادرس گفت: این بنا مالک خصوصی دارد و گویا مالک قبلی، آن را فروخته است ولی هنوز مالک جدید خودش را به صورت رسمی یعنی با در اختیار داشتن سند این ساختمان به ما معرفی نکرده است. گویا مالکان جدید قصد تخریب بنا را دارند ولی ما علاقمند به مرمت و همکاری با میراث فرهنگی خوزستان هستیم.

ختم به خیر می شود

تبار قریب، سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان اهواز نیز در خصوص وضعیت این بنای تاریخی اظهارکرد: سرای دادرس یکی از بناهای ثبت ملی است که اکنون در حال انجام مرمت بخشهایی از بنا هستیم. این بنا با توجه به اینکه ثبت ملی بوده و دارای ویژگی هایی است، واجد ارزش است و ان شاءالله به جاهای خوبی ختم می شود.

وی بیان کرد: چند ماهی است که مرمت بنا در حال انجام است و ناظران میراث فرهنگی نیز در محل حضور دارند. البته مرمت بنا با اعتبار فعلی تمام نخواهد شد و ان شاءالله طی فصول آینده بتوان دوباره برای مرمت این بنا اعتبار مهیا کرد. با توجه به اینکه بنا دارای مالک خصوصی است او نیز باید در بحث مرمت با میراث مشارکت داشته باشد. ضمن اینکه اگر سرمایه گذاران بخش خصوصی هم علاقمند به بافت های تاریخی هستند، می توانند در بخش مرمت و بهره برداری از آن با مالک به تفاهم برسند و مشارکت داشته باشند.

سرپرست اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان اهواز درباره علاقمندی برخی حجره داران سرای دادرس به واگذاری حجره های خود اظهار کرد: با توجه به اینکه سرای دادرس دارای مالک خصوصی است، میراث نمی تواند در این زمینه ورود کند اما چون این بنا ثبت آثار ملی است، باید موازین میراثی رعایت شود.

وی پیرامون بنایی که برای سرپا ماندن نیاز به توجه جدی دارد، همچنین گفت: در کنار احیای سرای دادرس، پیگیر احیای بافت تاریخی اهواز هستیم و این نیز اهمیت بسیاری دارد، زیرا بافت اهواز می تواند محرک توسعه شهر باشد. همه از جمله شهرداری و فعالان میراث و همچنین رسانه ها باید کمک کنند تا بتوان بناهای تاریخی را حفظ و احیا کرد.

با توجه به اینکه سرای دادرس، مالک خصوصی دارد و دولت نیز در چنین بناهایی که ارزش افزوده بسیار دارند خیلی هزینه نمی کند، اگر مالک زیر نظر میراث فرهنگی طرحی برای احیای بنا داشته باشد، می تواند حال سرای دادرس را خوب کند. در غیر این صورت، باید منتظر تخریب کامل این بنای به جا مانده از دوره قاجار بود. بناهایی که اگر تلاشی برای حفظ، نگهداری و مرمت آنها نشود و در نهایت به ساختمانهای تجاری تبدیل شوند؛ بخش بسیاری از تاریخ را از دست خواهیم داد.