محوطه باستانی تپه خدایی تعیین حریم و عرصه شد

ایسنا/ براساس آخرین گزارشات منتشر شده، محوطه باستانی تپه خدایی تعیین حریم و عرصه شد.

برنامه گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم محوطه باستانی «تپه خدایی» که آثار ارزشمندی از دوره های فرهنگی مس و سنگ، مفرغ، تاریخی و اسلامی را در بردارد، به انجام رسید. این محوطه در بخش مرکزی شهرستان سنقر، دهستان فارسینج و حدود یک کیلومتری شمال شرقی روستای پارسینه در استان کرمانشاه واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا 1873 متر و از سطح زمین های زراعی ضلع شمالی حدود 80/8 متر است.

محمود حیدریان، سرپرست هیأت باستان شناسی مستقر در این محوطه تاریخی گفت: طبق مطالعات زمین ریخت شناسی انجام گرفته، قدیمی ترین رسوبات رخنمون یافته در ناحیه سنقر متعلق به دوره کربونیفر، اواخر دوران اول (C1) است که به صورت یک بخش آهکی با گسترش محدود، در ارتباط گسل ها با واحدهای اطراف خود مشاهده می شود و در جنوب شرقی سنقر و اطراف روستای پارسینه برونزد دارد.

این باستان شناس اضافه کرد: این عامل، تپه های نسبتا کم ارتفاعی را تشکیل داده و تپه خدایی بر بستر رسوبات رسی و آهکی باران شسته این ارتفاعات و در یک دشت نسبتاً تخت و کم وسعت واقع شده است. پوشش گیاهی سطح تپه، مرتع و اطراف آن کلاً زراعی است و از جمله ارتفاعات مشرف به این تپه میتوان به رشته کوه دالاخانی در قسمت جنوب غربی تپه و کوه کالوش در شرق روستای پارسینه جدید اشاره کرد.

سرپرست هیأت باستان شناسی محوطه تپه خدایی اظهار کرد: براساس نقشه خطوط هم لرزه استان کرمانشاه، دهستان فارسینج در کانون اصلی زلزله های استان واقع شده و روستای قدیمی پارسینه که در محل کنونی محوطه باستانی تپه پارسینه (SK, 50) واقع بوده، بر اثر زلزله سال 1336 خورشیدی به تلی از خاک تبدیل شده و جز آثار مادی به جای مانده، هیچ اثری از آن باقی نمانده است. بازماندگان این واقعه هولناک در فاصله کمی از ضلع شمالی آن تپه، خانه های خود را برپا و روستای جدیدی را دایر کرده اند.

حیدریان گفت: بخش اعظم تپه توسط روستاییان در سالهای گذشته به منظور کشاورزی و استفاده به عنوان مصالح ساختمانی تسطیح شده و برش خورده است، به طوری که طول بخش سالم تپه در جهت شرقی غربی حدود 50 متر و عرض تپه در جهت شمالی جنوبی حدود 45 متر است، اما آثار بر جای مانده سطحی نشان می دهد که این محوطه باستانی ابعادی به طول تقریبی 120 متر در جهت شرقی غربی و عرضی حدود 110 متر در جهت شمالی جنوبی داشته است.

سرپرست هیأت باستان شناسی محوطه تپه خدایی گفت: این محوطه در سال 1383 در نخستین فصل بررسی دشت سنقر، معرفی و شناسایی و در سال 1385 نیز به صورت روشمند بررسی شد. بررسی روشمند نشان داد که تاکنون بیش از 70 درصد این محوطه ارزشمند تخریب شده است، لذا انجام عملیات تعیین حریم قانونی و برنامه حفاظت آن بسیار ضروری به نظر می رسید.

او افزود: این محوطه از بعد علمی، آثار ارزشمندی از دوره های فرهنگی مس و سنگ، مفرغ، تاریخی و اسلامی را در بر دارد و آثار فرهنگ های شاخص زاگرس و شمال غرب ایران مانند دالما، سهگابی، کورا ـ ارس، هزاره اول قبل از میلاد و تاریخی در آن به وفور بچشم میخورد. علاوه بر آن بستر مناسب زیست محیطی محوطه، روشنگر روند بسیاری از تغییرات فرهنگی دوران مس و سنگ و مفرغ قدیم منطقه بوده و با توجه به توالی دوره های مشخص فرهنگی آن، بازبینی و اصلاح بسیاری از نکات گاهنگاری منطقه شرق زاگرس را ممکن و میسر خواهد کرد.

حیدریان اضافه کرد: از همین رو، برنامه گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم این تپه با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اعتبارات پژوهش و اکتشاف باستان شناختی و تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمانشاه و همکاری گروه باستان شناسی دانشگاه شهرکرد به سرپرستی نگارنده و با نظارت کیومرث عظمی انجام شد.

او گفت: بعد از انجام عکسبرداری هوایی محوطه و اطراف آن، عملیات تعیین عرصه و حریم تپه با ایجاد 16 گمانه در ابعاد 1×1 متر در تمامی جهات اصلی و فرعی تپه ایجاد و گمانه ها در فاصله تقریبی 15 متری از عرصه ظاهری تپه شروع و در دو ردیف ادامه یافت.

این باستان شناس با بیان اینکه عرصه و حریم درجه یک تپه با توجه به داده های فرهنگی بدست آمده از گمانه های حفر شده و عوارض طبیعی و مصنوعی موجود در پیرامون تپه صورت گرفت، افزود: مطالعه و طبقه بندی یافته های باستان شناختی بدست آمده از گمانه زنی و سطح تپه (بررسی روشمند)، محاسبه دقیق مساحت تپه و همچنین مطالعه ویژگی های محیطی پیرامون آن از دیگر اهدافی بود که در این برنامه مورد توجه قرار گرفت.

حیدریان همچنین گفت: در چشم انداز تپه، چندین تپه پیش از تاریخی وجود دارد که گویای اهمیت فرهنگی این منطقه است، کمبود اطلاعات باستان شناسی و نبود یک چارچوب گاهنگاری مقایسه ای برای دشت سنقر در کنار توالی مواد فرهنگی و تخریب تمامی اضلاع تپه خدایی، فرصت مناسبی برای انجام لایه نگاری تپه است تا تاریخ گذاری دقیقی از دوره های مختلف را در اختیار ما قرار دهد.