نگاهی به موزه فرش آستان قدس رضوی و بخش های آن

ایسنا/ این خبر پیرامون نگاهی به موزه فرش آستان قدس رضوی و بخش های آن برای شما نوشته شده است.

فرش به عنوان نمادی از هنر ایرانیان، سالیان درازی است که راه خود را به بازارهای جهانی پیدا کرده و مشتریان فراوانی را به خود جذب کرده است، این محصول ذوق و هنر ایرانی، مایه مباهات و تفاخر بسیاری از موزه های دنیاست و در ایران نیز که به عنوان مهد این هنر شناخته می شود، برای حفظ تاریخ سرشار این هنر، موزه هایی برای به نمایش درآمدن و معرفی قالی های نفیس ایجاد شده است و یکی از غنی ترین موزه های فرش کشور، موزه آستان قدس رضوی است که بیش از نیم قرن از نمایش فرش در آن میگذرد.

گنجینه فرش آستان قدس به منظور تحقق سند چشم انداز بیست ساله آستان قدس رضوی در راستای توسعه مراکز فرهنگی، حفظ و صیانت از موقوفات و میراث گذشتگان و غنای فکری زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی در فضایی به مساحت 2340 مترمربع و زیربنای 6647 مترمربع در 4 طبقه احداث شده و در سال 1390 به بهره برداری رسید.

کارشناس مسئول فرش موزه آستان قدس گفت: نمایش فرش در موزه آستان قدس به افتتاح رسمی اولین موزه آستان قدس در سال 1324 بر می گردد. با افتتاح رسمی موزه آستان قدس در یکی از تالارهای موزه، 3 تخته فرش از نفیس ترین فرش های این موزه به نمایش درآمد.

عبدالحسین ملک جعفریان اظهار کرد: نمایش فرش ها در موزه عمومی آستان قدس تا سال 1377 که یک ساختمان دو طبقه به عنوان اولین گنجینه فرش آستان قدس به نمایش فرش ها اختصاص داده می شود، ادامه داشته است.

وی ادامه داد: اهدای روزافزون فرش به موزه آستان قدس باعث شد که مسئولان آستان قدس به منظور توسعه فضای موزه، در سال 1390 ساختمان جدید و مجهز موزه را در مکان فعلی در 3 طبقه فضای نمایشی و یک نیم طبقه فضای مخزن و کارگاه افتتاح کنند.

وی افزود: در حال حاضر 632 تخته فرش در موزه آستان قدس وجود دارد که 102 تخته در معرض نمایش قرار گرفته و 530 تخته هم در مخزن که فضایی ایده آل و کنترل شده از حیث رطوبت، دما و شرایط نگهداری دارد، قرار گرفته است.

ملک جعفریان تصریح کرد: از آنجا که ایران مهد قالی بافی جهان بوده و هر منطقه از کشور، سبک خاصی از قالی بافی را دارد، این تفاوت در چیدمان نیز رعایت شده و هر قسمت از موزه به یک منطقه از ایران اختصاص داده شده است.

وی خاطرنشان کرد: در طبقه همکف، نمایش فرش ها با فرش های پرده ای آغاز می شود و فرش های مناطق خراسان، کرمان، کاشان و اراک در آنجا نمایش داده شده است.

وی گفت: سابقه فرش بافی در اراک و استان مرکزی به دوران قاجار باز می گردد و اراک شهر جدیدی در این زمینه بشمار می آید اما یکی از نقاط مهم فرش بافی کشور محسوب می شود. به همین دلیل یک گالری را در موزه به اراک اختصاص داده ایم.

وی اظهار کرد: در طبقه منفی یک، قالی های بزرگ بافت مشهد مقدس و قالی های دوره صفویه به عنوان قدیمی ترین قالی های موزه فرش قرار دارند که سه تخته فرش متعلق به دوران صفویه و چهار تخته فرش بزرگ پارچه بافت مشهد در آن در معرض دید عموم قرار گرفته است.

وی ادامه داد: در طبقه اول فرش های بافت ایلات و عشایر، منطقه اصفهان، یزد، آذربایجان، چهارمحال و بختیاری، قم و همدان به همراه فرش های اهدایی مقام معظم رهبری قرار دارد.

کارشناس مسئول فرش موزه آستان قدس گفت: در مخزن 530 تخته فرش نگهداری می شود که به تناوب، بسته به شرایط، برحسب ضرورت و تشخیص کارشناسان، با فرش های نمایشی جایگزین می شود.

وی تصریح کرد: روشنایی موزه به شکل استاندارد و فاقد اشعه فرابنفش، مجهز به سیستم اعلام و اطفای خودکار حریق بوده و از حیث دما و رطوبت، پایش محیطی انجام شده و دما و رطوبت هرروز در چند نوبت چک شده و از طریق ارتباط با تاسیسات، دما و رطوبت کنترل شده در فضا حاکم است.

وی ادامه داد: سالیانه دو نوبت سمپاشی محیطی انجام می شود و تاکنون هیچ مورد بیدزدگی و آفت خوردگی در فرش ها وجود نداشته است. روش نمایش به مدرن ترین شکل انجام می شود و سازه های نمایش از جنس استیل مرغوب بوده که در صنعت کشتی سازی از آنها استفاده می شود.

وی افزود: سازه ها برای جریان داشتن هوا به شکل متخلخل طراحی شده است و تمام فرش ها با پارچه متقال بدون رنگ و چاپ، ساپورت شده و پشت پارچه های متقال، نوارهای "وِلک رو" دوخته شده است این نوارها به سازه چسبیده است که موجب می شود وزن فرش تقسیم شود تا فرش هایی که به صورت عمودی و ایستاده نمایش داده شده است، در درازمدت دچار کشش و از هم پاشیدگی تار و پود نشود.

ملک جعفریان با اشاره به اینکه این شیوه، ابتکار موزه فرش است، اظهار کرد: بسیاری کارشناسان داخلی و خارجی موزه که از این مکان بازدید می کنند، از این شیوه الگو می گیرند و تلاش در پیاده کردن آن دارند.

وی گفت: تمامی آثار دارای شناسنامه تخصصی بوده و کمتر موزه ای این اقدام را انجام داده است. محل بافت، رج شمار، ابعاد فرش، آسیب دیدگی، سابقه مرمت و عکس های باکیفیت در قالب شناسنامه به شکل فایل نگهداری می شود و این اطلاعات در اداره پژوهش موجود است.

وی بیان کرد: علاوه بر 6 تخته فرش استان مرکزی که در تالارهای موزه فرش به نمایش درآمده، بیش از 15 تخته فرش مربوط به استان مرکزی در مخزن موزه موجود است.

وی خاطرنشان کرد: موزه مرکزی دارای 17 گنجینه تخصصی است. گنجینه تاریخ حرم شامل اشیا و لوازمی که قبلا در حرم استفاده می شده، گنجینه تمبر و سکه، نقاشی، سلاح، نجوم، آبزیان، هنر، ظروف، ساعت، مدال، قرآن، نهج البلاغه، صحیفه سجادیه، گنجینه هدایای مقام معظم رهبری و تالار آثار استاد فرشچیان و موزه مردم شناسی که در سردرب غربی صحن پیامبر اعظم (ص) یا باب الهادی (ع) قرار دارد، از جمله این 17 گنجینه تخصصی است.