آثار هنری به جای مانده از روزهای پیروزی و فتح خرمشهر بازسازی شد

خبرگزاری مهر/ براساس آخرین خبرهای منتشر گشته، آثار هنری به جای مانده از روزهای پیروزی و فتح خرمشهر بازسازی شد.

مسجد جامع خرمشهر که نماد پیروزی برای ملت ایران به شمار می رود، با گذشت سالها از پایان جنگ هنوز آثار ارزشمندی معنوی و مادی را در دل خود جای داده است که جفظ و نگهداری از آنها بسیار ارزشمند است.

یکی از فعالیتهای ارزشمندی که از سوی حوزه هنری در روزهای اخیر صورت گرفت بازسازی آثار هنری و نقاشی های به جای مانده از روزهای فتح خرمشهر است که باگذشت سالها در حال از بین رفتن بود.

ایده بازسازی از کجا آغاز شد؟

دبیر مجموعه رویدادهای ملی و منطقه ای «خانه ام خرمشهر» از بازسازی پنج اثر هنری دیوارهای مسجد جامع خرمشهر به عنوان بخشی از آثار هنری ملی این مسجد خبر داد و گفت: سال گذشته که بازدیدی از این نقاشی ها داشتیم، متوجه شدیم که روی آنها پوستر چسبانده شده و عملاً این آثار ملی آسیب دیده اند و در حال از بین رفتن بودند.

سید مهدی ابطحی ادامه داد: آثار مذکور آثار ماندگاری برای مردم کشور، خوزستان و به ویژه خرمشهر هستند که جزو اثرهای بازمانده از ایام جنگ تحمیلی به شمار می روند؛ این آثار در این سالها مورد بی توجهی و غفلت قرار گرفته اند و به همین دلیل احیا و ترمیم آنها در دستور کار قرار گرفت.

دبیر مجموعه رویدادهای ملی و منطقه ای «خانه ام خرمشهر» بیان کرد: در این راستا با یکی از استادان حوزه هنری یعنی استاد «کامیار صادقی» رایزنی های لازم انجام و عملیات بازسازی و ترمیم نقاشی های دیوارهای مسجد جامع خرمشهر آغاز شد.

وی در ادامه آغاز عملیات بازسازی و ترمیم نقاشی های دیوارهای مسجد جامع خرمشهر را از 21 اردیبهشت سال جاری اعلام کرد و گفت: این عملیات به مدت 20 روز و در تاریخ نهم خرداد امسال به سرانجام رسید؛ در این راستا علاوه بر استاد صادقی نیز 2 خانم از شهرهای دزفول و آبادان در این زمینه مشارکت داشتند.

ابطحی عملیات بازسازی و ترمیم نقاشی های دیوارهای مسجد جامع خرمشهر را از برنامه های مهم امسال برای سالروز آزادسازی خرمشهر برشمرد و اضافه کرد: این پروژه توسط حوزه هنری کشور انجام شد؛ البته حوزه هنری خوزستان، آبادان و خرمشهر کمک و حمایتهایی را در این زمینه انجام داده اند.

دبیر مجموعه رویدادهای ملی و منطقه ای «خانه ام خرمشهر» ادامه داد: هر اثر به طول 9 متر (در مجموع 45 متر) است که از چهار دیوار مسجد جامع خرمشهر روی 2 دیوار روی نقاشی شده اند؛ همچنین ابعاد هر نقاشی 3×3 متر که برای بازسازی و ترمیم آنها از از رنگ روغن و مصالحی برای احیای زیرساختی مثل سیمان، گچ و. ..استفاده شده است.

آثار چگونه خلق شد؟

وی در خصوص نحوه خلق این پنج هنر ملی بیان کرد: استاد ناصر پلنگی در زمان جنگ تحمیلی یکی از دانشجویان رشته نقاشی بود. او و تعدادی از رزمندگان مثل شهید جهان آرا و… متفق القول شده بودند که هر کس بعد از آزادسازی خرمشهر، کاری را برای شهر انجام دهد به طور مثال شهید «جمشید برون» گفته بود که وقتی خرمشهر آزاد شد من بر در مسجد جامع اذان می گویم.

ابطحی پیرامون اینکه آثار هنری به جای مانده از روزهای پیروزی و فتح خرمشهر بازسازی شد، افزود: استاد پلنگی در این زمینه گفته بود که بر دیوارهای مسجد جامع خرمشهر روایت حماسه و مقاومت رزمندگان و…را به تصویر خواهد کشید؛ او بعد از آزاد سازی خرمشهر چندین روز در مسجد جامع خرمشهر حضور می یابد و پنج اثر ماندگار بر دیوارهای آن طراحی می کند و به یادگار میگذارد.

وی ادامه داد: یکی از رزمندگان این را شنیدم که می گفت که هنگامی که در حیاط مسجد جامع خرمشهر می آمدم، می دیدم که استاد پلنگی روی تخته چوبی بالا رفته و همزمان با ترسیم نقاشی روی دیوار نیز با مداحی جمشید برون که از ضبط صوت در محل پخش میشد، همخوانی میکرد.

دبیر مجموعه رویدادهای ملی و منطقه ای «خانه ام خرمشهر» تاکید کرد: نقاشی های دیوارهای مسجد جامع خرمشهر اثر استاد پلنگی روایت های مختلف و متعددی را از دفاع مقدس به تصویر کشیده است.

وی در پاسخ به خبرنگار مبنی اینکه «آیا روند بازسازی و ترمیم آثار مسجد جامع خرمشهر ادامه دارد؟» گفت: مقرر شده که هفته آینده گروهی از معماران حوزه هنری از این مسجد بازدید و یک طرح جامعی را برای بازسازی فضای هنری این مسجد بدون دخل و تصرف در سازه آن پیشنهاد و تدوین کنند.

ابطحی گفت: مجموعه حوزه هنری همه همت خود را به کار بسته تا همه فضاهای ماندگار دفاع مقدس به خصوص مسجد جامع خرمشهر را بازسازی و ترمیم کند که در این راستا به هماهنگی و حمایت های مسئولان امر و مردم نیاز است.

ارزش معنوی مسجد جامع

مسجد جامع خرمشهر قلب شهر و قلب تپنده ملت ایران بود. این بنا علاوه بر قدمت تاریخی و ارزش معماری دارای ارزش های معنوی در مکان و موقعیت قرارگیری خود در این شهر است. این مکان جایی است که ایمان و معنویت رزمندگان معادلات را برهم می زند.

آزادسازی خرمشهر یکی از مهمترین اهداف عملیات بیت المقدس در دوره جنگ ایران و عراق بود که پس از 578 روز اشغال در روز سوم خرداد سال 1361 صورت گرفت.

فتح خرمشهر بازتاب جهانی داشت و عراق با از دست دادن خرمشهر از نظر سیاسی تکیه گاهش را برای مذاکره از دست داد اما آنچه که رزمندگان اسلام را برای آزادی این شهر ترغیب میکرد اول فرمان امام (ره) و دوم نقطه اتصال آنها در خرمشهر بود؛ نقطه اتصالی که محل برنامه ریزی، پشتیبانی و گاهی پرکشیدن نیروهای انقلاب بود.

مسجد جامع خرمشهر اکنون مسجدی نام آشنا برای تمام مردم ایران و حتی توریستهای خارجی است. این مسجد را میتوان تنها بنایی دانست که بدون شاخص های تاریخی و معماری در کنار سایر مکان های معماری تاریخی در ایران می درخشد و مورد توجه قرار گرفته است. مسجد جامع خرمشهر در خیابان چاسبی و مرکز شهر قرار گرفته است. این مسجد از دیرباز به دلیل قرار گرفتن آن در کنار بازارهای سیف و صفای خرمشهر به عنوان یکی از مساجد پرتردد شهر شناخته میشد.

قدمت مسجد

این مسجد بیش از 120 سال قدمت دارد ولی از مؤسس و بانی آن اطلاعات دقیقی در دست نیست. در سال 1348، قطعه زمینی از ضلع غربی به مسجد اضافه شد و به صورت فعلی تجدید بنا شد، با مساحت یک هزار و 209 مترمربع. با توجه به طبقات موجود یک هزار و 28 مترمربع اعیانی که در اثر جنگ تحمیلی 40 درصد آن تخریب شد به گونه ای که دو گلدسته آن کاملاً تخریب و گنبد بزرگ نیز بر اثر توپ دشمن آسیب دید ولی بعدها بازسازی شد.

مسجد جامع دارای نمای آجری و حدود هزار مترمربع کاشی آیات خشتی و 770 مترمربع کاشی کاری معرق است و دارای دو گلدسته با ارتفاع 28 متر از کف زمین و دو گنبد بزرگ و کوچک است که گنبد بزرگ و گلدسته ها با کاشی معرق تزئین شده و با سه دستگاه ارکاندیشن تهویه مطبوع و سیستم خنک کننده مرکزی ایجاد شده است.

این مسجد در میان هزاران مسجد دیگر در گستره کشورمان دارای نقش برجسته و اثر بخشی در طول دوران دفاع مقدس داشته بطوریکه اگر این مسجد نبود در همان روزهای نخست خرمشهر به اشغال دشمن در می آمد، مسجد خرمشهر با پشتیبانی از رزمندگانی که از شهر دفاع می کردند، در واقع مرکز ثقل دفاع جانانه این شهر بوده است.

زمانی که جنگ در مرز شلمچه آغاز شد، سپاه مسجد جامع خرمشهر را به عنوان قرارگاه نیروهای مقاومت مردمی انتخاب می کند، جنگ نفر به نفر در می گیرد، پیشروی ارتش بعث به سمت شهر آغاز می شود و درگیری های سنگین میان ارتش تادندان مسلح بعث عراق، نفربرها و انبوهی از تانک ها با نیروهای مقاومت مردمی که از تکاوران کلاه سبز نیروی دریایی ارتش، دانشجویان دانشگاه افسری، نیروهای سپاه (شهید سید محمد جهان آرا) و مردم خرمشهر تشکیل شده بود، ادامه پیدا کرد.

نیروهای مقاومت موفق می شوند که 45 روز ارتش تادندان مسلح را در کوچه و پس کوچه های شهر نگه دارند و در این مدت مسجد جامع کانون مقاومت بود. مسجد جامعی که نقش بیمارستان و ستاد عملیات مقاومت شهر را بر عهده داشت در تیررس دشمن قرار گرفت و به شدت آسیب دید. در 4 آبان 1359 سقوط خرمشهر رسماً اعلام می شود؛ سقوط مسجد جامع سقوط خرمشهر بود.

جشن آزادی در مسجد جامع

در نهایت این شهر پر حادثه پس از 578 روز اشغال در روز سوم خرداد سال 1361 در عملیات بیت المقدس که توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران (به فرمانده ی علی صیاد شیرازی) و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (به فرمانده ی محسن رضایی) انجام گرفت آزاد شد. فتح خرمشهر انعکاس جهانی داشت و عراق با از دست دادن خرمشهر از نظر سیاسی تکیه گاهش را برای مذاکره از دست داد.

مسجد جامع خرمشهر سی هزارمین اثر تاریخی ایران است که در سال 1390 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. بنایی مشابه این مسجد تاریخی در باغ موزه دفاع مقدس در تهران ساخته شده است.