تعرض قاچاقچیان به نقش برجسته 2000 ساله در دشت شیمبار

ایسنا/ براساس آخرین گزارشات بدست آمده، تعرض قاچاقچیان به نقش برجسته 2000 ساله در دشت شیمبار صورت پذیرفت.

سیاوش آریا، یک فعال میراث فرهنگی با انتشار تصاویری درباره وضعیت نقش برجسته تنگ بتا گفت: قاچاقچیان اموال تاریخی به نقش برجسته بسیار ارزشمند «تنگ بتا» در زمانی نامعلوم یورش برده و به بخش هایی از آن آسیب رسانده و حتی بخش هایی از آن را شکسته اند. همچنین کنار سنگ نگاره را با مواد منفجره و باروت سوراخ سوراخ کرده و به آن دستبرد زده اند.

به گفته او، سنگ نگاره تنگ بتا منسوب به دوره الیمایی در ایران است که پیکره 12 تن را در یک قاب زیبا در بلندی های کوه دلا در دشت شیمبار نشان می دهد که از دیدگاه تاریخ اجتماعی و مطالعات باستان شناختی دارای اهمیت بسیار فراوانی است. با این همه، گذشت زمان و بی توجهی متولیان میراث فرهنگی به آن و بدتر از آن دست درازی قاچاقچیان، آسیب های برگشت ناپذیری به این اثر تاریخی وارد کرده است. از سوی دیگر، عوامل بیولوژیکی (گلسنگ ها) و طبیعی و محیطی نیز سبب شده تا نقش برجسته دو هزار ساله نامدار به تنگ بتا در سراشیبی نابودی جای گیرد.

این پژوهشگر میراث فرهنگی درباره ارزش این نقش برجسته گفت: سنگ نگاره تنگ بتا بازمانده از عصر الیمایی دارای 12 پیکره است که 9 تن کنار هم و در یک ردیف جای گرفته و سه تن دیگر در قابی کوچکتر و در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. این سنگ نگاره که در یک قاب بزرگ حجاری شده، 8.5 متر درازا و 2 متر پهنا دارد که بزرگترین سنگ نگاره الیمایی بشمار می آید. این سنگ نگاره در سال 1841 میلادی توسط «سر هنری لایارد» با راهنمایی مردم بومی پیدا شد. 90 سال پس از کشف این سنگ نگاره با گرفتن نخستین عکس ها از نقش برجسته در سال 1929 میلادی به وسیله «مونی پنی» کنسول انگلیس در اهواز و چاپ آن از سوی هرتسفلد، باستان شناس نامدار در سال 1930 این اثر در میان تاریخ نگاران و باستان شناسان شناخته شد.

آریا اضافه کرد: نخستین شرح درباره این سنگ نگاره و بررسی ریزه کاری ها و سنگ نبشته ها به وسیله «بیوار» و «شکد» در سال 1962 میلادی که به دشت شیمبار آمدند، انجام شد. در سال 1963 میلادی نیز در چهارچوب «برنامه توسعه ملی ایران»، هانسمن به این مکان آمد و سرانجام «لویی واندن برگ» و «کلاوس شیپمان» در سالهای 1964 و 1968 و سال 1975 از این نقش برجسته دیدن کردند.

نقش برجسته تنگ بتا با شماره 25989 در تاریخی 26 اسفند 1387 ثبت ملی شده است.

در پژوهش های تاریخی دیگر درباره الیمایی ها آمد: «ایران اشکانی، دارای ساختاری ملوک الطوایفی بود و خاندان های حکومتگر کوچک و بزرگ به ایفای نقش می پرداختند. الیمایی ها پس از بسط قدرت سلوکیان در ایران، در نواحی شمالی خوزستان و ناحیه کوهستانی زاگرس جنوبی، حکومتی محلی تشکیل داده و تا ظهور ساسانیان حکمرانی کردند. در گزارش های نویسندگان یونانی و رومی، به منطقه الیمایی (در سرزمین پارس) اشاره شده است.

الیمایی مرکز اصلی هنر عصر اشکانی، با جای دادن آثار تصویری و نقوش برجسته متعدد، منبع الهام سلسله بعدی در پارس یعنی ساسانیان است. فعالیت های تجاری آنان محدود نبوده، بلکه کشف سکه هایی در نواحی شمالی عربستان، نشانگر نقش اقتصادی مهم آنهاست. بیشتر آثار یادمانی دوره اشکانی در حیطه فرهنگی الیمایی قرار دارند که مورد تقلید و تحسین حکومتهای بعدی قرار گرفت. در مجموع، میراث هنر پارتی و سپس ساسانی را که در صحنه های اعطای مقام، نبرد تن به تن سوار بر اسب و بویژه تمام رخ نمایی که یکی از دستاوردهای اصلی فرهنگ پارتی شناخته می شود در ابتدا باید در هنر الیمایی جست و جو کرد.»