کشف تصویر درخت سرو در کنار یک کتیبه پهلوی مربوط به استودانی از بهدینان زرتشتی در استان فارس

ایلنا/ براساس آخرین اخبار منتشر گشته، کشف تصویر درخت سرو در کنار یک کتیبه پهلوی مربوط به استودانی از بهدینان زرتشتی در استان فارس صورت پذیرفت.

ابوالحسن اتابکی (دانش آموخته زبان های باستانی و دکتری تاریخ) در این خصوص گفت: طی بررسی های پیشینی که در پیرامون یکی از شهرهای مرودشت انجام دادیم به یک اثر بی نظیر رسیدیم که ما را شگفت زده نمود. «تصویر درخت سرو» در کنار یک «کتیبه پهلوی مربوط به استودانی از بهدینان زرتشتی یکی از شهرهای مرودشت در اواخر دوره ساسانی» که بر دل صخره های این مکان به شیوه خراشیدگی حکاکی شده است. مقاله این کتیبه با همکاری نجمه ابراهیمی و اکبر عزیزی در همایش بین المللی باستان شناسان جوان در تهران به چاپ رسیده است.

اتابکی ادامه داد: تاکنون در ادبیات باستان شناسی نقشی از درختان در کنار آرامگاه های صخره ای ایران در دوره باستان و در ارتباط با موضوع تدفین به تصویر کشیده نشده و نقش این درخت سرو یا «بوته گیاه هوم» در نوع خود کم نظیر است.

وی گفت ترسیم این نقش بی گمان در ارتباط با استودان کنار آن و در ارتباط با شیوه تدفینی است که بازماندگان برای یکی از افراد درگذشته پیرو دین به زرتشتی (در اواخر دوره ساسانی) به عمل آورده اند. درخت سرو در فرهنگ ایرانی تا امروز همچنان نشان جاودانگی، آزادگی (در رابطه با الهه آناهیتا)، آبادانی، استواری، روح نیاکانی، افراشتگی و بسیاری از ویژگی های دیگر بوده که همین امر باعث شده تا نزد ایرانیان درختی مورد احترام و مقدس شمرده شود و از این روست که نقش این درخت در هنر معماری ایرانی، مکتب نگارگری و هنر کاشیکاری به تصویر کشیده شده و نه تنها در ادبیات ایرانی جایگاه والایی پیدا کرده بلکه در کنار اماکن مقدس و گورستان ها به وفور کاشت میشده است.

نجمه ابراهیمی (کارشناس ارشد تاریخ) نیز در همین رابطه گفت: یکی از معروفترین درختان سرو یاد شده در تاریخ ایران، درخت سرو کاشمر است که به باور بهدینان زرتشتی همچو سرو فریومد بوسیله «اشو زرتشت» از بهشت آورده شد و به دست خود در زمان گشتاسپ شاه در شرق ایران کاشته و بعدها به فرمان متوکل، خلیفه عباسی بریده شد.

وی گفت از دیگر درختان معروف میتوان از درخت سرو ابرقو، درخت سرو «کوه استخر مرودشت»، درخت سرو «پاسارگاد»، درخت سرو «فریومد»، درخت سرو «دریمی فسا»، درخت سرو «سروستان»، درخت سرو «امامزاده سلطان نطنز»، درخت سرو «آرامگاه شاه نعمت الله ولی در ماهان»، درخت سرو «هوکات» از توابع «جوین» و درخت سرو «آرامگاه حافظ» نام برد که برخی از آنها در گذر زمان از میان رفته اند و ما از طریق نوشته های جغرافیدانان و سیاحان از این درختان اطلاعی در دست داریم.

وی گفت: تقدس درخت سرو در میان ایرانیان با روشن کردن فانوس در کنار آن و بویژه استفاده از شاخه آن در میان بهدینان زرتشتی تا امروز در مراسم «سفره نوروزی» و رسم «سردباژ» زناشویی باقی مانده است.

اتابکی درباره نقش درخت سرو و پیوستگی آن با مراسم تدفین اذعان داشت: این درخت ارتباط نزدیکی با دنیای پس از مرگ و مراسم تدفین داشته، چنانچه ما از نوشته های سیاحانی چون «هربرت» پی می بریم که شاخه های درخت سرو در دست بازماندگان در مراسم خاکسپاری برای ادای احترام مورد استفاده قرار می گرفته است. فرو کردن چوب درخت سرو به جای «سنگ فراز گور» و استفاده از کاشی های سنگ گور با نقش سرو در روستای اطراف یزد نیز به گفته زنده یاد «ایرج افشار» هنوز در میان مردم رایج بود. افزون بر این، سنگ گورهای بسیاری در بیشتر مناطق فلات ایران با نقش درخت سرو تزیین می شده و کاشت درختان سرو در کنار گورستان ها چنان رایج بوده که از چشم سیاحان خارجی پنهان نمانده است و آنها به فراونی در سفرنامه هایشان از آن یاد کرده اند.

اتابکی در پایان گفت: درخت «همیشه بهاری» و «سرسبز سرو» در ایران باستان نشانه جاودانگی و زندگانی پس از مرگ بشمار می رفته و نقش آن و کاشت این درخت در بسیاری از گورها «نشان رستاخیز» قلمداد می گردیده و به همین خاطر، ما کهن ترین نقش این درخت را در رابطه با تدفین در کنار یکی از استودان های یکی از شهرهای مرودشت مشاهده می کنیم.