رویکردهایی با هدف حفظ و صیانت از بافت تاریخی شیراز مطرح شده است

ایرنا/ براساس آخرین خبرهای منتشر گشته، رویکردهایی با هدف حفظ و صیانت از بافت تاریخی شیراز مطرح شده است.

بافت تاریخی شیراز با وسعت 357 هکتار به عنوان یکی از ارزشمندترین بافت های مسکونی تاریخی ایران شناخته شده است؛ این بافت ترکیبی منحصر بفرد از کوچه پس کوچه های قدیمی، خانه ها و بناهای قدیمی است که همه امکانات زندگی فردی و اجتماعی را دارد.

لزوم صیانت از بافت تاریخی شیراز

حفظ و صیانت از این بافت از دیرباز مورد توجه دوستداران میراث فرهنگی بوده و مطرح شدن طرح توسعه پیرامونی حرم شاهچراغ که حدود 67 هکتار از فضای اطراف را در بر می گیرد، طی سالهای گذشته واکنش های متفاوتی را از سوی متولیان و فعالان میراث فرهنگی به دنبال داشته است.

در سال 89 طرح توسعه خیلی زود به تصویب مقامات ارشد رسید و اجرایی نیز شد، اما اعتراضات محلی و مغایرت پروژه با طرح کلی و جامع شهر شیراز در نهایت باعث توقف آن شد. خبر تخریب بخشی از بافت و خانه های تاریخی اطراف حرم شاهچراغ نه تنها در شیراز، بلکه در میان علاقه مندان فرهنگی سراسر کشور، واکنش برانگیز بود بگونه ای که سال 97 نیز شکایت هایی در این خصوص در قوه قضائیه مطرح شد.

شروع دوباره بحث تخریب خانه های تاریخی در سال 1401

موضوع بافت تاریخی شیراز در سالهای بعد نیز همواره به خبری داغ در شبکه های اجتماعی و البته کانال های معاندان تبدیل شده بود و هر از گاهی با انتشار تصاویری از تخریب خانه های تاریخی و انتساب آن به شیراز همراه بود. این دغدغه ها و نگرانی ها در رابطه با تخریب این محدوده تاریخی همچنان ادامه داشت تا اینکه در ماههای پایانی سال 1401 انتشار اخباری از آغاز تخریب خانه های تاریخی شیراز باعث شد موضوع بافت تاریخی شیراز دوباره بیش از پیش در کانون توجه ها قرار گیرد.

روز چهارشنبه 12 بهمن 1401 بود که انتشار خبری با تیتر “آغاز شمارش معکوس تخریب خانه های تاریخی شیراز” در یک رسانه، واکنش مسئولان استان فارس و دوستداران میراث فرهنگی را برانگیخت.

در این خبر به نقل از یک استاد دانشگاه به تخریب تعداد زیادی از خانه های تاریخی اشاره و عنوان شده بود که در این شرایط سخت زندگی، به ساکنان این خانه های تاریخی فرصتی چند روزه برای ترک منازلشان داده شده و چنانچه خانه را ترک نکنند، آب، برق و گاز آنها قطع خواهد شد.

واکنش استانداری به اخبار تخریب بافت

در پی انتشار این خبر که بازخوردهای بسیاری در شبکه های اجتماعی داشت و موجب نگرانی مردم و دوستداران میراث فرهنگی از تخریب خانه های تاریخی پیرامون حرم شاهچراغ (ع) شد، اداره کل روابط عمومی و امور بین الملل استانداری فارس این ادعا را تکذیب و اعلام کرد: استاندار فارس بارها مخالفت خود را با هرگونه تخریب و تعرض به بافت تاریخی شیراز و خانه های ارزشمند این بافت را اعلام کرده است.

در این متن آمده بود: بهبود شرایط سکونت در بافت تاریخی شیراز و ایجاد محیط شاداب و متناسب با فرهنگ غنی شیراز از برنامه های جدی مدیریت استان محسوب می شود و دستگاه های مسئول در حوزه بافت تاریخی مانند میراث فرهنگی و گردشگری و راه و شهرسازی و شهرداری باید طرح های کارشناسی برای حراست از این بافت و ارتقای سطح کیفی زندگی در آن ارائه دهند.

فعالان حوزه میراث فرهنگی و مسئولان چه گفتند؟

در این میان برخی از فعالان حوزه میراث فرهنگی هم ضمن تکذیب شایعه تخریب بافت تاریخی شیراز بر اهمیت پیشینه درخشان بافت تاریخی و لزوم صیانت از شاکله این منطقه به عنوان سند هویت شهر و تلاش برای ثبت ملی آن تأکید کردند.

سیامک بصیری، کارشناس و فعال حوزه میراث و بافت تاریخی روز پنجشنبه 20 بهمن 1401 با بیان اینکه هیچ تخریب جدیدی در بافت تاریخی شیراز صورت نگرفته، گفت: مباحثی که اخیرا مبنی بر تخریب بافت تاریخی منتشر شده است صحیح نیست، هرچند بنده اطلاعاتی از تصمیمات اتخاذ شده توسط مسئولان در این زمینه ندارم اما تخریب جدیدی در این منطقه از شهر صورت نگرفته است.

محمد هادی ایمانیه، استاندار فارس همچنین در روز جمعه 21 بهمن 1401 در سخنرانی پیش از خطبه های نماز جمعه ضمن اشاره به شایعات مطرح شده پیرامون تخریب خانه های تاریخی اطراف حرم مطهر شاهچراغ (ع) گفت: بنای ما ساماندهی محدوده 57 هکتاری اطراف حرم مطهر است و این ساماندهی به معنای تخریب نیست.

محمود رضا طالبان ، مدیر کل راه و شهرسازی فارس با اشاره به مباحث مطرح شده در خصوص تخریب خانه های تاریخی شیراز گفت: بافت تاریخی هویت ماست و کسی به دنبال تخریب آن نیست؛ مصوبه کمیسیون ماده 5 شهرداری شیراز در جهت حفظ بناهای ارزشمند و بافت تاریخی است و براساس آن بناهای دارای ارزش نه تنها تخریب نمی شوند بلکه نسبت به احیا و نگهداری آنها نیز اقدام خواهد شد.

سید محمدرضا رضازاده، عضو هیأت امناء آستان های مقدس و مشاور تولیت حرم مطهر شاهچراغ (ع) نیز در پی انتشار این اخبار گفت: چه خوب بود استاد محترم دانشگاهی که حتما صاحب دانش و تجارب ارزشمندی در رشته علمی خود هستند ، در مفاد نامه ای هم که به امضای تمامی مسئولین شهر (استاندار، نماینده ولی فقیه و امام جمعه شیراز، همه نمایندگان شیراز در مجلس شورای اسلامی، رئیس شورای اسلامی شهر ، شهردار و تولیت های آستان های مقدس) رسیده تامل بیشتری می کردند و از این صدای تظلم به مثابه یک فاجعه تاریخی یاد نمی کردند.

بلکه این احتمال را هم می دادند که این افراد که خود اهل و ساکن شیراز هستند و سالها تجربه مدیریت در عرصه های مختلف را دارند، اگر نه بیشتر از ایشان، به اندازه خود ایشان دغدغه حفظ میراث فرهنگی شهرشان را دارند. آخر در کجای آن نامه درخواست تسریع در تخریب بافت تاریخی جهت توسعه صحن های این بقاع متبرک شده است که بعضی بی محابا این تهمت ها را به زبان می آورند؟

مصیب امیری، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نیز در بازدیدی که از بافت تاریخی شیراز داشت، با رد شایعات مبنی بر تخریب این بافت گفته بود: ما حدود 410 اثر تاریخی ثبت شده در مجموعه 360 هکتاری بافت داریم و بسیاری از آثار تاریخی در شیراز مجموعه بافت تاریخی شیراز را پوشش می دهد.

به دنبال منتشر شدن و انعکاس اخبار مربوط به تخریب خانه های تاریخی در بافت قدیم شیراز افزون بر این واکنش ها، اظهارنظرها و پیشنهادهای مختلفی نیز از سوی ارگان های متولی و فعالان میراث فرهنگی مطرح شد. یکی از پیشنهادها که در واکنش به این اتفاق و با هدف حفظ و احیای بافت تاریخی مورد توجه قرار گرفت، ثبت ملی بافت تاریخی شیراز بود که پس از انتشار اخبار مربوط به تخریب بافت توسط رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، استانداری فارس و کارشناسان و فعالان حوزه میراث عنوان شد. از دیگر رویکردهای اداره کل میراث فرهنگی پس از پیگیری ها برای ثبت ملی بافت، تشکیل شورای فنی بافت تاریخی، فرهنگی شیراز بود.

سید مؤید محسن نژاد، مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس چهارشنبه 20 اردیبهشت از تشکیل شورای فنی بافت تاریخی، فرهنگی شیراز خبر داد و گفت: با توجه به ارزش تاریخی، فرهنگی بافت تاریخی شیراز به عنوان یکی از مهمترین و ارزشمندترین بافتهای تاریخی کشور و وجود بناها و گذرهای تاریخی منحصر بفرد این بافت که می بایست در حفظ و صیانت از آن تلاش شود، این شورا تشکیل می شود.

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس پیرامون اینکه رویکردهایی با هدف حفظ و صیانت از بافت تاریخی شیراز مطرح شده است، افزود: هر گونه تصمیم گیری در خصوص بافت تاریخی شیراز می بایست با رعایت اصول و قوانین و براساس طرح های توسعه ای مرجع و نظرات کارشناسی صورت گیرد تا از رفتارهای سلیقه ای در بافت خودداری شود.

سید مؤید محسن نژاد ادامه داد: به همین منظور شورایی متشکل از اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی، گردشگری استان فارس، راه شهرسازی، شهرداری، شهرداری بافت تاریخی و فرهنگی، معاونت شهرسازی شهرداری، استانداری فارس، معاونت عمرانی استانداری فارس، پایگاه پژوهشی بافت تاریخی، فرهنگی و اداره کل اوقاف و امور خیریه تشکیل می شود.

حیات اجتماعی در بافت تاریخی شیراز، پایبندی اهالی آن به برخی سنت ها و ارزش های گذشتگان و برخورداری این منطقه از خانه ها و آثار باارزش تاریخی شرایطی را فراهم کرد که حفظ و احیای این محدوده تاریخی بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد و انجام پیگیری ها برای ساماندهی این منطقه ضرورت یابد. حالا فعالان و دوستداران میراث فرهنگی امیدوار هستند که این رویکردها به صورت جدی دنبال شود تا شرایط لازم برای حفظ و صیانت از این محدوده ارزشمند مهیا شود.