خانه فتح الله یف نمادی از معماری روسی به شمار می رود

ایرنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده، خانه فتح الله یف نمادی از معماری روسی به شمار می رود.

براساس شواهد، قراین و تصاویر موجود در آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی قدمت این ساختمان زیبا به حداقل 150 سال قبل و دوره قاجار بر می گردد که در آبان سال 1384 با شماره 13842 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این خانه قدیمی که سالها به دلیل بی توجهی میراث فرهنگی، شهرداری و بنیاد مصلای امام خمینی تبریز به بوته فراموشی سپرده شده و بر اثر همین امر بخشهایی از ساختمان فرو ریخته و به زباله دانی محوطه ارگ و بخشی از مغازه های خیابان امام خمینی در محدوده چهارراه شریعتی (شهناز) تبدیل شده بود، در سالهای اخیر و پس از ثبت ملی شدن از سوی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی در مسیر مرمت و بازسازی قرار گرفته است.

این خانه قدیمی به دلیل واقع شدن در هسته مرکزی شهر، همجواری با اثر تاریخی ارگ علیشاه و نیز نزدیکی به سایر آثار و ابنیه های تاریخی کهن شهر تبریز، با اتمام عملیات مرمت و بهسازی آن می تواند به یکی از جاذبه های مهم گردشگری کشور، آذربایجان و تبریز تبدیل شود.

این ساختمان که اعیانی آن در ابعاد 20 متر در 40 متر است، در سه طبقه شامل زیرزمین، همکف و اول ساخته شده و دارای اتاق های متعدد و زیبا با گچ بری های تزیینی، ستون ها و سرستون های منقش، نرده های چوبی و پله های ریز و درشت طبقات است که دیوارهای ضخیم و دربهای چوبی از ویژگی های مهم و بارز آن است و نمای بیرونی آن تلفیقی از معماری روسی و ایرانی بشمار می رود.

مسئول گروه مرمت بناها و بافت های تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی و ناظر عملیات مرمت خانه فتح الله یف بازسازی و ساماندهی این مجموعه را کاری مشترک بین میراث فرهنگی، شهرداری و بنیاد مصلای امام خمینی تبریز برشمرد.

ناصر زواری اظهار کرد: بر این اساس، نمای بیرونی ساختمان در سمت خیابان امام خمینی و مشرف به چهارراه شریعتی توسط شهرداری تبریز و نمای داخل محوطه ارگ توسط میراث فرهنگی با اعتبارات و کمک های مالی بنیاد مصلای امام خمینی مرمت و بازسازی می شود.

وی یکی از مهمترین شاخص های خانه قدیمی فتح الله یف را مربوط به گچ بری های داخلی و نمای بیرونی آن دانست و آنها را نمادی از فرهنگ ابنیه سازی فرنگی به خصوص روسیه تزاری توصیف کرد که در بخش هایی از ساختمان این نمایه بطور آشکار وجود دارد و در بخشهایی نیز به دلیل گذشت زمان و عدم رسیدگی و نگهداری مناسب از بین رفته است.

زواری اظهار کرد: مراحل مختلف اجرای عملیات مرمت ساختمان فوق شامل سه فصل است که در مرحله بندی های مختلف توسط مرمتگران بنام تبریزی انجام می شود و امیدواریم با تخصیص اعتبارات لازم و کافی در سریع ترین زمان ممکن نسبت به اتمام این طرح اقدام شود.

وی با اشاره به سخت و طاقت فرسا بودن مرمت آثاری که در گذر زمان دچار فرسودگی، خرابی و نشست شده اند، یادآور شد: طی زمان، محوطه این ساختمان با انباشت انواع مصالح ساختمانی و زباله ارتفاع گرفته بود که بر این مبنا پیش از آغاز عملیات بازسازی، افزون بر 1.5 متر از طبقه اول خاکبرداری شد تا پلان اصلی حیاط طبق اسناد و تصاویر تاریخی احیا شود.

زواری استحکام بخشی را مهمترین و اصلی ترین بخش از مرمت و بازسازی خانه فتح الله یف تبریز اعلام و اضافه کرد: از بین رفتن تعدادی از ستون ها، نشت آب به زیر زمین و دیواره ها و همچنین فروریختن ایوان اصلی بنا از جمله نواقص مهم این ساختمان بود که باید پیش از مرمت استحکام می یافت.

به گفته وی، ایوان فروریخته بنا بر اساس تصاویر قدیمی و اولیه دوباره طبق همان نوع و نما توسط مرمتگران ساخته و بازسازی شده است.

این کارشناس میراث فرهنگی وجود آب انبار در زیرزمین ساختمان را تایید و اظهار کرد: تلاش می کنیم این تاسیسات را به همان شکل و شمایل اولیه حفظ کنیم و در جریان مرمت آسیبی به آن نرسد.

معاون میراث فرهنگی مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی گفت: عملیات اصلی بازسازی و مرمت خانه قدیمی فتح الله یف از حدود چهار سال قبل آغاز شده و طی این مدت به جز فصول غیرکاری، عملیات بدون وقفه ادامه داشته است.

وحید نواداد با اشاره به اینکه تا پیش از انقلاب اسلامی و اوایل دهه 1360 این ساختمان با کاربری های مختلف استفاده شده و تحت بهره برداری افراد حقیقی و حقوقی بود، یادآور شد: در برهه ای از زمان از این محل به عنوان ترمینال شرکت ایران پیمای وقت استفاده میشد که همین امر موجب وارد آمدن خسارتهایی به بنای ساختمان شد.

نواداد میزان اعتبار هزینه شده برای مرمت خانه مزبور طی چهار سال را بیش از یک میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: جهت اتمام مرمت، بازسازی، بهسازی و آماده سازی نهایی خانه قدیمی فتح الله یف حداقل به سه میلیارد تومان اعتبار نیاز است که پیشنهاد آن برای تخصیص بودجه مناسب به سازمان مدیریت و برنامه ریزی و استانداری آذربایجان شرقی و نیز وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ارائه شده است.

وی مالکیت خانه فتح الله یف را متعلق به بنیاد مصلای امام خمینی اعلام کرد و ادامه داد: طی سالهای اخیر و با شروع عملیات مرمت، همکاری و تعاملات بسیار خوبی بین این مجموعه و میراث فرهنگی وجود داشته است و کارها با کمک چند جانبه ادامه دارد.

نواداد پیرامون اینکه خانه فتح الله یف نمادی از معماری روسی به شمار می رود، یادآور شد: چنانچه اعتبار فوق در زمان مقرر حذب شود، تا پایان امسال مجموعه زیبا و بی مانند خانه فتح الله یف که در یکی از بهترین نقاط گردشگرپذیر تبریز واقع شده است، برای بازدید علاقمندان و دوستداران آثار و ابنیه های تاریخی آماده می شود.

وی با ابراز رضایت از میزان پیشرفت مرمت این خانه گفت: با توجه به اعتبارات تخصیصی تاکنون وقفه ای در این امر ایجاد نشده است و میراث فرهنگی استان تمام کوشش خود را برای اتمام این پروژه انجام می دهد که تداوم همکاری های چند جانبه با شهرداری و بنیاد مصلی نشان دهنده موفق بودن پروژه است.

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی با بیان اینکه احیا و مرمت خانه های تاریخی استان و بخصوص تبریزی یکی از اولویت های اصلی این اداره کل است، گفت: مرمت خانه فتح الله یف نیز جز برنامه های اصلی در این راستا است که تلاش می شود عملیات بازسازی آن به موقع اجرا و برای حافظه تاریخی و هویت منطقه احیا شود.

احمد حمزه زاده با اشاره به اینکه آذربایجان شرقی دارای جاذبه های گردشگری، باستانی و طبیعی بسیاری است که خانه فتح الله اف تبریز یکی از آثار تاریخی و دیدنی آن بشمار می رود، نوع معماری این اثر که تلفیقی از معماری روسی و ایرانی است را در سطح استان و حتی کشور بی مانند و حداقل کم نظیر دانست.

متاسفانه، میراث فرهنگی با اعتبارات بسیار اندک خود تنها می تواند معدودی از خانه ها را تملک و نسبت به بازسازی و احیای آنها اقدام کند و باید توجه داشت که نگهداشت این تعداد خانه نیازمند کمک و همکاری سایر نهادها و ارگان های استانی، ملی و شهرستانی است.

حمزه زاده با بیان اینکه عملیات مرمت و محوطه سازی خانه تاریخی فتح الله یف با بهره مندی از توانمندی مرمتگران و استادان معماری تبریز انجام می شود، افزود: این خانه تاریخی از جمله بناهای تاریخی مهم آذربایجان محسوب می شود که در مجاورت ارگ تبریز به عنوان نماد استقامت آذربایجان، واقع شده و این به لحاظ گردشگری بسیار دارای اهمیت است.

وی با بیان اینکه پیشتر اقدامات اولیه در راستای حفاظت و مرمت جداره های این خانه تاریخی انجام شده، اظهار کرد: در زمان کنونی مرمت تزئینات وابسته به معماری در نمای جنوبی مشرف به ارگ تبریز توسط میراث فرهنگی در حال انجام است.

حمزه زاده ادامه داد: در مرحله نخست حفاظت و مرمت این خانه تاریخی، بهسازی داخل مجموعه در طبقه اول بطور کامل انجام شده و در مرحله تداوم محوطه سازی، احیای حوض محوطه، مرمت طبقه همکف و تکمیل نمای جنوبی مشرف به ارگ تبریز در حال انجام است.

به گفته وی، سیم کشی طبقه اول ساختمان نیز در حال اجراست که بزودی به پایان می رسد و اقدامات بعدی در تعمیر و ایجاد تاسیسات نیز بزودی شروع می شود.