گردشگری حلقه مفقوده جنگلهای حرا در استان بوشهر است

ایرنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، گردشگری حلقه مفقوده جنگلهای حرا در استان بوشهر است.

در کنار جنگلهای هیرکانی، اکوسیستم های کوهستانی که منبع تولید آب شیرین هستند و اکوسیستم های مرتعی و بیابانی؛ جنگلهای حرا یکی از زیباترین و خاص ترین نقاط طبیعی و توریستی بشمار می رود.

جنگلهای حرا که در بوشهر بعنوان گرم هم معروف هستند بعنوان جنگلهای حاره ای یا گرمسیری از ارزشمندترین اکوسیستم ها در ایران و جهان بشمار می روند و از لحاظ جذابیت طبیعی هیچ اکوسیستمی قابلیت رقابت با آنها را ندارد.

درختان سبز حرا، با ساقه ها و شاخه هایی واقعی و چوبین خود سر از دل آبهای نیلگون خلیج فارس بیرون آورده اند، برخلاف درختان معمولی پای در آب دارند و از آب شور تغذیه می کنند و حتی با وجود زیر آب رفتن در هنگام مد باز هم زنده می مانند و همچون سدی محکم سواحل را از گزند جریان های تند و امواج دریا محفوظ می دارند.

حالت جزر و مد در جنگل های حرا هر 6 ساعت یکبار اتفاق می افتد در حالت جزر آن هنگامی که آب پائین است به نظر می آید که درختان حرا در زمینی خشک رشد کرده اند و در زمان مد و بالا آمدن آب درختان حرا به زیر آب می روند و با توجه به هجوم ماهی ها در این حالت، جنگلهای حرا به محل مناسبی برای ماهیگیری تبدیل می شود.

سطح آب در هنگام جزر جنگلهای حرا حدود یک و نیم متر است اما در زمان مد، دریا درختان این جنگل را می پوشاند، طوریکه احساس می شود زیر آب شناورند که انسان احساس می کند این جنگلها در حرکت هستند و هجوم ماهی ها در این حالت، حرا را به محل مناسبی برای ماهیگیری تبدیل می کند.

جنگلهای حرا با دارا بودن درختانی با 6 متر ارتفاع برخلاف سایر جنگلها، پائیز، زمستان، بهار و تابستان ندارند و در تمام سال سبز هستند اما با توجه به گرمای هوای جنوب، بهترین زمان برای رفتن به جنگلهای مانگرو و تماشای این جاذبه طبیعی از نیمه های پائیز تا اردیبهشت است.

نکته جالب در خصوص درختان حرا این است که این نوع از درختان خود یک نوع آب شیرین کن طبیعی بشمار می روند به نحوی که آب شور را جذب و پس از آنکه نمک موجود در آب را فیلتر کردند بطور طبیعی آب شیرین تولید می کنند این ویژگی منحصر بفرد درختان این جنگلها باگذشت میلیون ها سال بوجود آمده و آنها با آب شور سازگاری بسیار خوبی پیدا کرده اند.

افزون بر گونه های گیاهی؛ در ایران 550 گونه پرنده وجود دارد که یک سوم این پرندگان در رویشگاه های حرا خلیج فارس دیده می شوند و به تعبیری این جنگل ها مامنی برای پرندگان بومی و مهاجر از جمله حواصیل، لک لک، مرغ سقا، مرغابی و مرغ دریایی و همچنین برخی گونه های جانوری از جمله خرچنگ ها، مار دریایی، شیلو، کلینگ و انواع مختلف قورباغه ها نیز در لابه لای ریشه های این درختان جا خوش کرده اند.

جنگلهای حرا (مانگرو) در مناطق جزر و مدی و ساحلی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری واقع هستند و ویژگی های عملکردی و ساختاری منحصر بفردی دارند؛ وسعت این جنگلها در استان بوشهر 736 هکتار است و این استان بعد از هرمزگان و سیستان و بلوچستان از نظر وسعت بعنوان سومین رویشگاه بزرگ این گونه جنگلی شناخته می شود.

443 هکتار از مساحت جنگلهای طبیعی حرا در استان بوشهر در سه نقطه شامل حرای خلیج نایبند در عسلویه، حرای خور بردستان و حرای مل گنزه واقع در پارک ملی دریایی نخیلو شهرستان دیر و بقیه به صورت دست کاشت در تالاب حله و در خور سلطانی واقع در بزرگراه امام علی بوشهر و در گناوه کشت شده است.

براساس بررسی های انجام شده، حراها به عنوان رویشگاه های منحصر بفرد در بوشهر به پایان می رسد یا به تعبیری دیگر از این استان آغاز و به سمت شبه قاره هند می رود.

به گفته رئیس اداره جنگل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر، جنگلهای حرا نقش مهمی در محافظت از نوار ساحلی در برابر امواج، کاهش آلودگی آب دریا و تعدیل دمای محیط سواحل دارند و همچنین محیط مناسبی برای تخم گذاری پرندگان و تکثیر آبزیان، ماهیگیری و در یک کلام بسته گردشگری کامل برای طبیعت دوستان بشمار می رود.

از نظر سیاوش کلبی، مهمترین کارکرد جنگلهای مانگرو در بحث گرمایش جهانی است به نحوی که این گونه های جنگلی سه تا پنج برابر سایر گونه های گرمسیری قدرت جذب گرما دارند و این ویژگی نقطه قوتی برای کاهش تغییرات اقلیمی باشد.

در گذشته، تلاشهایی برای حراکاری به صورت مصنوعی در منطقه ماهشهر استان خوزستان صورت گرفت اما در عمل این کار موفقیت آمیز نبود؛ طبیعت به ما دیکته می کند که رویشگاه غربی طبیعی حراها یا مانگروها در استان بوشهر قرار دارد و این یک ویژگی ممتازی برای این استان بشمار می رود اینها بخشی از سخنان محمد درویش رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو است.

این فعال محیط زیستی پیرامون اینکه گردشگری حلقه مفقوده جنگلهای حرا در استان بوشهر است، میگوید: رویشگاه حرا محل مناسبی برای تصفیه آب و تخم ریزی ماهی ها و موجب تعدیل اقلیمی در مناطق گرم جنوب است و چشم انداز منحصر بفردی را برای گردشگری فراهم می کند.

به گفته درویش، جنگلهای حرا به مانند صندوق ارزی پایدار برای ایران تولید پول و کارآفرینی می کند و نباید به بهانه ایجاد سایتهای پرورش میگو، با سدسازی افراطی و بارگذاری های بیش از حد مسیر ورود رودهای شیرین به خلیج فارس را مسدود کرد، چرا که مهمترین دلیل تداوم حیات حراها ورود آب شیرین به مصب خلیج ها و خورهایی است که در خلیج فارس شکل میگیرد.

تجربه ثابت کرده که هر کار اصولی و مطالعه شده به خصوص در بحث گردشگری نه تنها به ضرر منطقه هدف (جنگلهای حرا) نیست بلکه می تواند موجب رونق توریسم و عاملی برای جذب گردشگر به منطقه باشد.

از نظر درویش نیز تدوین طرح جامع گردشگری برای جنگلهای حرا بوشهر لازم و ضروری است، چرا که این طرح جامع و حضور منظم گردشگران برای بازدید از این جاذبه طبیعی، در ادامه تدوین برنامه های مدونی برای نهال کاری مانگرو و چندل ها را به دنبال دارد که منجر به حفظ این عرصه های ارزشمند و منحصر بفرد برای نسل آینده می شود.

به گفته او، تدوین یک طرح جامع گردشگری اهرمی برای پیشگیری از ریختن زباله ها و تخلیه سوخت قاچاق برخی از صاحبان لنج ها و شناورهای فراری از شر قانون در حراها است.

همچنین به اعتقاد درویش با تبدیل حراها به مناطق گردشگری و حضور گردشگران می تواند بهانه را از دست کسانی که می خواهند طرح های پرورش میگو اجرا یا جاده و سد سازی کنند، گرفته می شود.

با این همه، درویش بر این نکته نیز تاکید می کند که در کنار رونق گردشگری جنگلهای حرا باید مراقب بود فاضلاب مجموعه های تفریحی که در آن منطقه احداث می شود، تصفیه شود تا این پساب های اجازه ورود به جنگلهای حرا را پیدا نکنند.

به اعتقاد درویش، در طرح جامع گردشگری رها کردن زباله در حراها باید بعنوان یک خط قرمز تلقی شود و ضمن ارائه آموزش هایی در این خصوص به گردشگران باید گروههایی باشند که زباله های رها شده یا زباله هایی که از دریا به حراها وارد می شوند را پاکسازی کنند.

بطور یقین اگر این موارد انجام شود و گردشگری مسئولانه در جنگلهای حرا صورت گیرد؛ گردشگری نه تنها دشمن حراها نیست بلکه "ابزاری برای حفظ" این جنگلها نیز بشمار می رود.

این فعال زیست محیطی پیرامون اینکه گردشگری حلقه مفقوده جنگلهای حرا در استان بوشهر است، میگوید: در زمان حاضر از صنعت گردشگری برای حفظ حراها استفاده نشده که اگر این کار انجام میشد امروز شاهد به خطر افتادن حیات حراهای دیر نبودیم.

وقتی گردشگران در حراها گردش می کنند، دیگر لنج ها مجال پیدا نمی کنند تا به این عرصه ها وارد و سوخت خود را رها کنند و شکارچیان غیر قانونی نیز به خود اجازه نمی دهند که در این عرصه هایی که مربوط به نسل های آینده است اقدام به شکار پرندگان کنند؛ از اینجاست که امنیت بر این زیست بوم طبیعی حاکم می شود.

محمد درویش اما گردشگری در این عرصه ها را "مقوله حساس" و مهم توصیف کرد که باید به کاردان و افراد کاربلد در بخش گردشگری طبیعی سپرده شود.

از نظر درویش میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر باید برای تقویت صنعت گردشگری در جنگلهای حرا برنامه جامع کوتاه، میان و بلند مدت پنج، 10 و 15 ساله تهیه و اتاق فکری برای ایجاد زیرساختهای گردشگری در جنگلهای حرا تشکیل دهد.

رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو بر این نکته نیز تاکید می کند که طرح مدون و جامع گردشگری جنگلهای حرا باید از پیامد سندرمی به نام سلایق مدیریتی به دور باشد.

درویش با تاکید بر توسعه جنگلهای حرا در استان بوشهر می گوید: سالها است قرار است در حوالی بندر بوشهر (نرسیده به پلیس راه بوشهر) درختان حرا کاشته شود اما تاکنون این کار انجام نشده و اگر انجام شده نیز به بهانه های مختلف قلع و قمع شده اند.

از نظر او امروز متناسب با ظرفیت استان بوشهر جنگلهای دست کاشت توسعه نیافته اند، چون عرصه کاشته شده باید مورد حفاظت 10 ساله قرار بگیرد. این در حالی است که اجازه آرامش به محل های کاشته شده داده نمی شود.

مسئول و نماینده فعال انجمن یاوران سبزاندیش طبیعت گناوه گفت: جنگلهای مانگرو بهترین حافظ برای حاشیه خورها و زیستگاه خوبی برای آبزیان است و ظرفیت قابل توجهی برای تجربه ماهیگیری دارد.

غلامرضا نعمتی یادآور شد: اگر اعتباری برای کاشت درختان حرا تامین شود نیازی به چیز دیگری از جمله آبیاری و مراقبت ندارد فقط تامین نهال لازم است که به جنگلی انبوه تبدیل شود.

جنگلهای حرا در استان بوشهر با تمام ظرفیت ها و قابلیت هایی که بیان شد بعنوان یک جاذبه طبیعی بشمار می رود که امروز برای بازدید از این جاذبه کمترین امکانات در آن پیش بینی شده است.

مسئول و نماینده فعال انجمن یاوران سبزاندیش طبیعت گناوه می گوید: 15 سال پیش با همت شورای شهر و جذب یک سرمایه گذار بخشی از ساحل شنی بندر ریگ از توابع شهرستان گناوه به کاشت درختان حرا اختصاص یافت و امروز این عرصه تبدیل به نیمه جنگلی شده اما نبود دیگر ضرورت های گردشگری سبب شده تا این بندر بهره ای از این جاذبه توریستی نبرد.

به گفته نعمتی، نورپردازی و پیش بینی چند قایق برای بازدید از جنگل حرای بندر ریگ، احداث اتاقک ها یا کلبه های چوبی سازگار با محیط زیست کمترین کاری است که شهرداری می تواند برای استفاده گردشگری از این ظرفیت انجام دهد اما وضعیت کنونی نشان می دهد که هیچ دیدگاهی برای بهره بردن از این قابلیت گردشگری وجود ندارد و بیشتر تلاش می شود که این قابلیت بعنوان یک معضل معرفی شود.

به بیان نعمتی، به دلیل نبود هیچ زیرساخت گردشگری در محدوده جنگلهای حرای بندر ریگ؛ امروز مردم این درختان دست کاشت را بعنوان معضلی می بینند که چهره بندر را نازیبا می کند و اگر می توانستند بطور حتم این درختان را قلع و قمع میکردند؛ این درحالی است که میتوان تنها با یک برنامه ریزی منسجم و سرمایه گذاری مناسب از این قابلیت بعنوان یک جاذبه گردشگری استفاده کرد تا شمال استان افزون بر جاذبه اقتصادی، میزبان گردشگران دوستدار طبیعت نیز باشد.

در این بین برای بررسی بیشتر موضوع گردشگری در جنگلهای حرا با معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر هم صحبت شدیم؛ به اعتقاد وحید جمالی زیست بوم جنگلهای حرا در آبهای شور و این مناطق بعنوان زیستگاه گیاهی و زیست محیطی در جنوب استان واقع هستند.

به اعتقاد جمالی، جنگلهای حرا برای مجموعه گردشگری استان نیز بعنوان یک زیستگاه جنگلی مهم بشمار می رود و نباید به وسیله انسان و ساخت و سازهای غیر مسئولانه آسیب ببیند.

او به این نکته نیز اشاره می کند: میتوان با دریافت مجوزهای زیست محیطی برای ایجاد اکوکمپ ها زمینه ایجاد زیرساختهای گردشگری را در این عرصه ها فراهم کرد این درحالی است که تاکنون در این خصوص کار شاخصی انجام نشده و دوستداران طبیعت به صورت خودچادری در کنار جنگلهای حرا اقامت و از این جاذبه طبیعی استفاده می کنند.

جمالی ادامه می دهد: در راستای اهمیت گردشگری مسئولانه به خصوص در مناطق حفاظت شده آموزش های لازم به سه دفتر خدمات گردشگری که مسئولیت برگزاری تورها را برعهده دارند ارائه شده تا به این صورت ضمن پرداختن به مساله گردشگری به مناطق حفاظت شده نیز آسیبی وارد نشود.

به اعتقاد رئیس امور جنگل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر جنگلهای منحصر به فرد حرا در استان بوشهر می توانند مانند کشورهای همسایه از جمله امارات متحده عربی محلی برای جذب گردشگر و توریسم باشند این درحالی است که با وجود برخورداری از این ظرفیت و قابلیت گردشگری هنوز نتواسته ایم از این نعمت خدادادی به بهترین نحو استفاده کنیم.

سیاوش کلبی اذعان می کند: با ایجاد امکانات حداقلی، پیش بینی مسیر پیاده روی و ایجاد پلی که از بین این جنگلها عبور کند و امکانات تفریحی از جمله قایق فضای لازم برای استفاده گردشگران و دوستداران طبیعت از این جاذبه بکر طبیعی فراهم شود.

او در خصوص توسعه جنگلهای حرا با اشاره به اجرای طرح مردمی کاشت "یک میلیارد درخت" یادآور می شود: سهم استان بوشهر از این شمار سالانه سه میلیون و 650 هزار درخت است و با توجه به اینکه درختان حرا نیازی به تامین آب و مراقبت ندارند تلاش می شود یک سوم از این سهم به توسعه جنگلهای مانگرو اختصاص یابد.