آشنایی با شماری از امامزاده های شهر اصفهان

ایسنا/ این خبر به جهت آشنایی با شماری از امامزاده های شهر اصفهان برای شما نگارش شده است.

بنای امامزاده جعفر که به نام بقعه جعفریه معروف است، در حاشیه غربی خیابان هاتف و مقابل مجموعه امامزاده اسماعیل قرار گرفته و متعلق به دوره ایلخانی است. به این بقعه وارد میشویم...

پیش تر در وسط این بنا صحن وسیعی قرار داشت، ولی اکنون قسمت هایی از اطراف آن به صورت خانه های مسکونی درآمده است. توجهمان به یک برج آجری در گوشه حیاط جلب می شود که کاشی کاری های زیبایی دارد، اما آنچه بنای امامزاده جعفر را بیش از هر موضوع دیگری خاص و شاخص نشان می دهد، این است که به صورت یک برج آرامگاهی 8 پهلو است و از این نظر تنها برج آرامگاهی شهر اصفهان است.

نمای بیرونی این بنا دارای تزئینات بسیار زیبای کاشی کاری است که از قرن هشتم هجری قمری بجا مانده و اگرچه پیش از این دارای گنبدی دوپوش بوده است اما امروز تنها یکی از آنها باقی مانده و گنبد بیرونی آن فروریخته است. در فضای خارجی گنبد یک جفت کتیبه وجود دارد که بر روی یکی از آنها آیه الکرسی و تاریخ 725 هجری قمری با خط ثلث سفید معرق بر زمینه لاجوردی نوشته شده و روی دیگری نیز آیات 164 تا 167 سوره آل عمران با خط ساده کوفی بر زمینه فیروزه ای نوشته شده است.

در بالای در ورودی این امامزاده نیز لوحی نصب شده که بر آن با خط ثلث سفید بر زمینه لاجوردی صلوات بر چهارده معصوم نوشته شده است. سنگ قبر امامزاده نیز از جنس سنگ و آراسته به نقوش گل و بوته است و روی آن نوشته شده که صاحب مرقد جعفر بن سید مرتضی و نسبت او به حسن بن حسن بن محمد بن حسین می رسد. این مکان تاریخی با شماره 198 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

امامزاده هارون ولایت مربوط به قرن دهم هجری قمری و یکی از قدیمی ترین بناهای مذهبی دوره صفوی است که در محله هارونیه و در میدان امام علی اصفهان قرار دارد. این مقبره متعلق به هارون بن علی یکی از فرزندان امام هفتم شیعیان است که نسب این امامزاده به امام حسن می رسد، اما برخی دیگر ایشان را از فرزندان امام دهم شیعیان می دانند.

بنای امامزاده هارون ولایت که با توجه به کتیبه سر در، در زمان شاه اسماعیل اول صفوی و در سال 918 هجری قمری ساخته شد و در دوران جانشینان وی توسعه یافته و تکمیل شده، شامل یک سردر و گنبد زیبا و دو صحن در شمال و غرب بقعه است. بر سردر این بنا کتیبه ای قرار دارد که دارای تزئینات کاشی کاری است و بر روی آن سال ساخت بنا یعنی 918 هجری قمری با خط ثلث و با کاشی سفید معرق بر زمینه لاجوردی آمده است.

براساس مقاله آشنایی با شماری از امامزاده های شهر اصفهان باید بدانید که نقوش اسلیمی و ختایی پیچ در پیچ با رنگهایی شاد و درخشان در کاشی کاری های بسیار زیبا و خیره کننده این بنا جلوه گری می کنند که البته این تزئینات در داخل صحن ها، بقعه، محراب و رواق امامزاده نیز استفاده شده است. علاوه بر کاشی کاری، آیینه کاری، مقرنس کاری، گچ بری و نقاشی های دیواری این بنا نیز زیبا و هنرمندانه اجرا شده و در ایوان شرقی بنا یک مجسمه شیر سنگی نیز دیده می شود.

سردر شرقی بقعه هارون ولایت روبروی مسجد علی واقع شده که تزئینات آن کاشی معرق است و ساختمانی که در مغرب قرار دارد شامل مدرسه کوچکی است که در اطراف آن حجره هایی ساخته شده و در ایوان جنوبی محرابی دیده می شود که با کاشی معرق تزئین شده است. این بقعه از سمت مغرب نیز به محوطه کوچکی باز می شود که اطراف آن حجره هایی وجود دارد.

کتیبه های مختلفی نیز در قسمت های بنای هارون ولایت وجود دارند که نشان دهنده تعمیرات و تغییراتی است که در دوره های مختلف در این بنا انجام شده است. این بنا با شماره 220 در تاریخ 22 آذر 1313 در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسید.

امامزاده اسماعیل با دو یا سه واسطه به امام حسن مجتبی (ع) می رسد که در کنار شعیای نبی، یکی از پیامبران بنی اسرائیل و عهد عتیق به خاک سپرده شده است. مسجد شعیا از بناهای باقی مانده از قرون اولیه و نخستین مسجد شهر اصفهان است. کتیبه این بنا به تاریخ 1112 هجری قمری در زمان شاه سلطان حسین کتابت شده و نشان می دهد که این مسجد وسیع ترین مسجد اصفهان بوده و در دوران سلجوقی توسط آلب ارسلان مرمت و مناره ها به آن افزوده شده است؛ ضمن اینکه رواق ها و صحن های مسجد نیز براساس کتیبه موجود بر سردر رواق با خط ثلث محمدرضا امامی در دوران شاه صفی، ششمین پادشاه صفویه ساخته شده اند.

حرم امامزاده اسماعیل نیز در این مکان واقع شده که ساختن آن در دوره صفویه و از زمان شاه عباس اول آغاز شد و در زمان شاه صفی به پایان رسید. از این تاریخ به بعد، نام مسجد به امامزاده تغییر پیدا کرد و مردم اصفهان این مسجد را با نام امامزاده اسماعیل می شناسند.

بنای مسجد و امامزاده با یک دهلیز به یکدیگر متصل شده و در ورودی این دهلیز نیز یک درب چوبی و بسیار زیبا آراسته به هنر منبت کاری و کنده کاری قرار دارد که در زمان حکومت آل مظفر نصب شد. بر سردر آن نیز کتیبه ای دیده می شود که نام شاه سلطان حسین صفوی و تعمیرات و بازسازی بنا در آن نوشته شده است. بر روی مقبره نیز ضریحی چوبی قرار گرفته که مربوط به دوره قاجار است و کتیبه ای متعلق به سال 1111 هجری قمری نیز اطراف مقبره دیده می شود که به صورت گچ بری شده و به خط زیبای نستعلیق توسط استاد صالح اصفهانی اجرا شده است.

سقف بنا نیز با نقاشی ها و مقرنس کاری ها و گچ بری های ظریفی تزئین شده و در داخل بقعه نیز نقاشی هایی به صورت لایه چینی و قاب بندی و نقاشی هایی دیواری با موضوع هایی مانند کمک امام علی (ع) به نیازمندان یا تصاویر فرزندان او وجود دارد. در صحن امامزاده نیز دو سنگابه قرار دارد که بر روی آنها صلوات بر چهارده معصوم کنده کاری شده است.