ارائه توضیحاتی درباره خوانش جدیدی که از یکی از کتیبه های قاجاری نقش رستم صورت گرفت

ایلنا/ براساس خبرهای واصله، ارائه توضیحاتی درباره خوانش جدیدی که از یکی از کتیبه های قاجاری نقش رستم صورت گرفت، انجام شد.

یک کتیبه فارسی از آغاز حکومت قاجاریه بروی «پانل خالی و پاک تراشی شده از اواخر دوره ساسانی» در محوطه نقش رستم حجاری گردیده که تا به امروز به عنوان «کتیبه تقسیم آب» شناخته می شود. در بخش زیرین این کتیبه نیز تابلوی راهنما نصب است که روی آن چنین نوشته شده:

«. …. کتیبه بیست سطری به زبان فارسی حک گردیده است که بسیار جدید است راجع به تقسیم آب مصرفی برای زمین های مزروعی کنار نقش رستم می باشد و اهمیت تاریخی ندارد.»

اما ابوالحسن اتابکی (دانش آموخته زبان های باستانی و دکتری تاریخ) درخصوص این کتیبه معتقد است: این کتیبه به فرمان یکی از خوانین حاجی آباد مرودشت به نام «محمد رفیع خان مرودشتی» معروف به شاعر «طرب» در (سال1247 قمری=1210خورشیدی) و در دوره سلطنت فتحعلی شاه قاجار نگاشته شد (این خاندان از اوایل دوره قاجار تا سال 1303 قمری 1264 خورشیدی ضابطی بخشی از دشت مرودشت را برعهده داشتند)

وی ادامه داد: با توجه به خوانشی که روی این کتیبه انجام دادیم، موضوع آن در رابطه با «وقف و امور اوقافی» است نه تقسیم آب برای مزارع کشاورزی. از این رو این کتیبه که چشم انداز روشن و تاریخی از دوره قاجاریه را در بخشی از دشت مرودشت فارس به نمایش میگذارد، دارای اهمیت تاریخی است.

اتابکی گفت: نخستین بار این سنگ نوشته را در سال 1388 خورشیدی مورد خوانش قرار دادیم و سپس به هنگام تألیف کتاب «شهر استخر» که با همکاری نجمه ابراهیمی در تهران انتشار یافت، آن را مستند نمودیم. پس از آن در تابستان امسال با پیشنهاد ریاست اداره میراث فرهنگی و اداره اوقاف شهرستان مرودشت بار دیگر این کتیبه را مورد خوانش قرار دادیم که متن کامل آن در 25 سطر که هر سطر به ترتیب شماره گذاری شده، بدین شرح است:

1. هو اللّٰه الواقف

2. بسم اللّٰه و الحمدللّٰه و الصلواة رسول اللّٰه و علی آله امنااللّٰه

3. توفیق یزدانی شامل حال بهمین نتیجه و دودمان مجد و کامرانی محمد رفیعخان ابن الخان المعظم

4. محمد ربیعخان المرودشتی زید توفیقهما گردید و ابتغآ لمرضاة اللّٰه وقف موبد شرعی نمود. چهار دانگه

5. از ششدانگ مزرعه حسین آباد واقعه در بلوک خفرک و دو دانگ از مزرعه نجم آباد و دو دانگ از مزرعه آسیان

6. واقعتین در سمت قبله و جنوب قریه حاجی آباد اربابی متصرفی خود را هر یک عند اهالی ها مستثنی الحد والوصف است با جمیع ملحقات و شهرب مرتبه ران ها از رودخانه

7. و قنات بر مصارف تعزیه داری و زائرین و مجاورین نور دیده مصطفی و خامس آل عبا مولانا و مولی المومنین ابی عبدالله الحسین علیه صلوات الملک العلی که هرساله متولی در هر طبقه

8. محصول حاصله از مزارعات مذکوره را بعد از افراز مخراج ملکی و ملکی حق التولیه اولاً در ایام عاشورا و عشر آخر صفر الظفر و تاسع عشر واحدی عشرین شهر اللّٰه الاعظم

9. در حسینه احداثی واقف در قریه حاجی آباد صرف تعزیه داری و روضه خوانی و سفره دادن به طریقی که مصلحت و مقتضی وقت بداند، نموده و حسینه مزبور را نیز بر حساب الواقع آبادان

10. نماید و خادم و روشنایی مستمر بجهة آنجا برقرار نماید و هر قدر از مصارف مذکوره فاضل آید صرف زائرین استجاب نماید و هر گاه احیاناً مانعی از برپا داشتن تعزیه در حسینیه

11. مذکوره بهم رسد در ایام مزبوره در جایی دیگر که ممکن باشد اسباب تعزیه داری برپا کنند و در هیچ حال تعزیه داری را ترک ننمایند و دو دانگ بقیه مزرعه حسین آباد

12. و یک دانگ دیگر که از هر یک از نجم آباد و آسیان ملک متصرفه فیه واقف خیر مواقف بود ایضاًالوحه اللّٰه وقف نمود فی سبیل اللّٰه بر کافه علما و سادات و فقرا و غربای شیعیان

13. که منافع آن را بعد از اخراج مخارج مذکوره باید صرف اصناف مسطوره شود و هریک از ایشان که در قریه مذکوره باشند باید بر غیر مقدم داشته شوند و بعد ذالک واقف

14. معظم الیه وقف ابدی شرعی نمود. مزرعتین رفیع آباد و میمون آباد واقعتین در طرف شمالی قریه حاجی آباد که بغایت الشهره از تحدید و توصیف مستثنی است با کافه ملحقات

15. و منضمات و شهرب مرتبه ران ها از رودخانه و سه رشته قنات بر مطلق اولاد ذکوراً و اناثاً موجوداً و سیوجد و بعد بر اولاد اولاد و هکذا ما تعاقبوا و تناسلوا بطرق الارث

16. فی کل مرتبه و بر فرض انقراض اولاد و احفاد العیاذباللّٰه بر اقرب از انساب و اقربا ٕ ثم الاقرب ما تعاقبوا و تناسلوا ایضاّ بطرق الارث و تولیت کل اعیان موقوفه مرقومه مادام الحیوه

17. مفوض بخود واقف است و بعد از خود ایشان با ارشد و اکبر از اولاد ذکور و بعد با ارشد از ذکور اولاد اولاد و بر تقدیرعدم با ارشد از ذکور اولاد اناث و بر فرض انعدام ذکور در هر طبقتین اولی و ثانیه با ارشد از اناث و هکذا ما تعاقبوا و تناسلوا بشرط تقدم بطن اعلی بر اسفل فی الکل و بر فرض انقراض اولاد و احفاد و با اعلم از بلوکین خفرک و مرودشت و هکذا

19. الی ان یرث اللّٰه الارض من یشا ٕ و خمس از منافع املاک مفصله فوق و عشر از مزرعتین مزبورتین ایضاً از بابت حق التولیه متعلق بمتولی در هر طبقه است که

20. باید صرف معیشت خود نماید و واقف خیر مواقف اتیان و تلفظ بصیغه وقف بطریق مسطور نموده و تخلیه ید از اعیان مذکوره نموده و ثانیا من باب

21. التولیه اثبات ید بر آنها نمود وقفاً صحیحاً شرعیاً بشرط ان لایباع و لایوهب و لایرهن

22. و لایوجر باحد من اهل الظلم ابداً و لابغیره از ید من ثلاث سنه فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَ ما سَمِعَهُ فَإِنَّما إِثْمُهُ

23. عَلَی الَّذِینَ یُبَدِّلُونَهُ مخالفت کننده و تصرف کننده در وقف بغیر طریق شرعیه لایتناهی خدا و جمیع انبیا و اولیاء و عمومی خلق اللّٰه گرفتار باد.

24. وکان وقوع ذالک کله فی شهر صفر المظفر من شهر سنه

25. سنه1247 سبع و ثلثین ماتین بعد الف من الهجره النبویه علی مهاجر ها الف السلام و التحیه».

اتابکی در پایان اذعان داشت: در همین زمینه در مقاله ای به شرح اوضاع اجتماعی دشت مرودشت، افعال خوانین حاجی آباد و قوانین حقوقی وقف در دوره قاجاریه پرداخته ایم اما متن این کتیبه از این پس می تواند به عنوان یک رفرنس جهت آشنایی دانشجویان رشته زبان شناسی، تاریخ، حقوق، راهنمایان گردشگری و بازدید کنندگان در رابطه با این کتیبه قرار گیرد.