ارائه توضیحاتی پیرامون آخرین یافته ها درباره نقش برجسته نجیب زاده ساسانی

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای واصله، ارائه توضیحاتی پیرامون آخرین یافته ها درباره نقش برجسته نجیب زاده ساسانی صورت پذیرفت.

ملیحه مهدی آبادی که از طرف پژوهشکده حفاظت و مرمت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری سرپرست تیم علمی است که نقش برجسته ساسانی را آزمایش کرده، اظهار کرد: وقتی نقش برجسته ساسانی به موزه ملی ایران وارد شد و دوره قرنطینه را گذراند، رئیس موزه ملی از پژوهشگاه میراث فرهنگی درخواست کرد اصالت سنجی این نقش برجسته را با توجه به ابهام ها و پرسش های مطرح شده انجام دهد که این کار به عهده پژوهشکده حفاظت و مرمت پژوهشگاه گذاشته شد.

او اضافه کرد: از ما خواسته شد پاسخ دو سؤال را پیدا کنیم؛ نخست اینکه ظاهراً در فضای مجازی شبهاتی مطرح شده بود مبنی بر اینکه این نقش برجسته ترکیبی از رزین و خرده سنگ است که در قالب ریخته شده و تقلبی است و دیگر اینکه برخی پس از مشاهده عکس های نقش برجسته در فرودگاهی در لندن که سنگ را چند تکه نشان می داد، درباره اصالت بخش بالا و پایین سنگ نقش برجسته تردیدهایی وارد کرده بودند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی ادامه داد: ما برای یافتن پاسخ این دو سؤال چند آزمایش انجام دادیم؛ «ایکس. آر. اف» و «ایکس. آر. دی» که برای تشخیص نوع سنگ و کانی های تشکیل دهنده آن انجام شد. افزون بر این، از قسمت بالا و پایین در پشت سنگ نمونه سنگ برداشته شد تا از آن مقاطع نازک میکروسکوپی تهیه شود برای اینکه ببینیم ساختار هر دو قسمت سنگ یکسان است یا خیر. نمونه ها را با میکروسکوپ های مخصوص زمین شناسی بررسی کردیم و ثابت شد ساختار زمین شناختی هر دو قسمت سنگ یکسان است.

به اضافه اینکه سطح سنگ نقش برجسته هم بررسی میکروسکوپی شد، چون دنبال نشانه هایی از گل سنگ بودیم، چون معتقد بودیم که وجود گل سنگ روی سطح سنگ نشان می دهد که نقش برجسته در فضای باز بوده است، ولی نتیجه بررسی ها نشان داد که سنگ چندین بار پاکسازی شده و احتمالاً قاچاقچیان برای اینکه سنگ نمای خوبی داشته باشد، این کار را انجام داده اند.

کارشناس پژوهشکده حفاظت و مرمت همچنین گفت: هنوز مشخص نیست این نقش برجسته در فضای بسته یا باز قرار داشته است.

مهدی آبادی ادامه داد: سؤال دیگر این بود که در پشت سنگ آیا میتوان ردی از تیشه های ساسانی یافت که بررسی ها نشان می دهد متأسفانه سنگ از پهلو و پشت برش کامل خورده است. هر چند قسمت پایین سنگ برای ایستایی نقش برجسته مرمت شده است، اما در قسمت بالای نقش برجسته تراش سنگ قدیمی را مشاهده کردیم.

او درباره خاستگاه و منشأ این نقش برجسته با توجه به بررسی های علمی و آزمایشگاهی که تاکنون انجام شده، توضیح داد: می دانید که بیشتر آثار تاریخی ایران در رشته کوه زاگرس قرار گرفته، ساختار سنگ زاگرس نیز تقریباً شبیه به هم است. جنس سنگ نقش برجسته میکرایت یا گل آهکی است که به نسبت سنگهای دیگر که آثار ساسانی روی آن حک شده تفاوت هایی دارد، ولی نمیتوان قطعاً گفت این نقش برجسته به کدام منطقه از ایران تعلق دارد، چون در ایران این نوع سنگ فراوانی دارد.

سرپرست گروه علمی بررسی نقش برجسته ساسانی با اشاره به جلسه ای که چندی پیش با حضور حدود 20 ساسانی شناس و مرمتگر و باستان شناس از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی در این باره برگزار شد، اظهار کرد: در جلسه 16 مرداد 1402 کارشناسان براساس مطالعات لایه نازک میکروسکوپی نقش برجسته ساسانی و مقایسه با بانک اطلاعاتی موجود در پژوهشگاه میراث فرهنگی، اعلام کردند که این نقش برجسته به کوههای اطراف تخت جمشید و نقش رستم تعلق ندارد، ولی درباره دیگر نقاط ایران هنوز نمیتوان نظر قطعی داد و در حال حاضر هرگونه حدس و گمانی قابل رد است.

او همچنین گفت: این نقش برجسته از نظر سنگ شناسی تأیید شده است. از نظر باستان شناسی، با توجه به مطالعات کنونی هرچند هنوز ابهام ها و پرسش هایی مطرح است، اما تایید شده که این نقش برجسته متعلق به دوره ساسانی است.

مهدی آبادی این توضیح را اضافه کرد که نتایج برخی از پژوهش ها در درازمدت مشخص می شود. از جمله این پژوهش ها که در درازمدت نوع سنگ را مشخص می کند، منشأشناسی است که از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی درحال انجام است، ولی در آینده دورتر شاید به جواب برسد.

او گفت: ما باید اطلاعاتمان را در اختیار دیگر مراکز علمی قرار دهیم تا ببینیم آنها با توجه به حوزه کاری و مطالعاتشان تا کنون با نمونه ای از این سنگ مواجه شده اند یا نه؟ همانطور که گفته شد این سنگ در ایران فراوانی دارد و هر حدس و گمانی درباره محدوده جغرافیایی آن در مقطع فعلی باعث گمراهی می شود.

نقش برجسته ساسانی 16 ژانویه 2016 در فرودگاه لندن پیدا شد. در ماه مارس موزه بریتانیا، موزه ملی ایران را از وجود این نقش برجسته مطلع کرد. موزه ملی ایران حدودا هشتم مارس 2016 به موزه بریتانیا اعلام کرد که این اثر منشأ ایرانی دارد و حتما باید به ایران برگردد، ولی تا سال 2019، مالک اثر هنوز ادعا داشت. هرچند هویت مالک مدعی این نقش برجسته همچنان نامعلوم است، اما رئیس کل موزه ملی ایران که اکنون این نقش برجسته را به نمایش گذاشته است، گفت فرد مدعی در سال 2019 از مالکیت منصرف شده و شیء در اختیار موزه بریتانیا قرار گرفته است. این موزه شیء را مرمت می کند، چون در هنگام انتقال سه تکه شده بود. نقش برجسته پس از سه ماه نمایش در موزه بریتانیا به ایران برگردانده می شود.

وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی براساس مکاتباتی که داشته احتمال داده این نقش برجسته در سال 1988 میلادی حدود سال 1367 خورشیدی و همزمان با جنگ عراق با ایران به شکل غیرقانونی از کشور خارج و به امارات منتقل شده و به شکلی تصادفی در فرودگاهی در لندن کشف و ضبط شده است. به عقیده باستان شناسان، این نقش برجسته به احتمال خیلی زیاد یک نجیب زاده ساسانی را به تصویر کشیده است.