کشف کتیبه ای با موضوع آرزوی ازدواج مقدس برای یک بانوی ایرانی در مرودشت

ایلنا/ براساس اخبار بدست آمده، کشف کتیبه ای با موضوع آرزوی ازدواج مقدس برای یک بانوی ایرانی در مرودشت صورت پذیرفت.

اخبار مربوط به کشف آثار باستانی و سنگ نوشته های متفاوت در کوهستان نقش رستم مرودشت در استان فارس، طی چند سال گذشته همواره مورد توجه بسیاری از علاقمندان به رشته های باستان شناسی، تاریخ و زبان های باستانی قرار گرفته است. اما این بار «پژوهشگران بومی» خبر از کشف کتیبه جدیدی مربوط به اواخر دوره ساسانی دادند که به دیدگاه خودشان در یک سده گذشته بی نظیر بوده است.

ابوالحسن اتابکی (دانش آموخته زبان های باستانی و دکتری تاریخ) از کشف کتیبه نادری با قدمتی حدود 1500 سال خبر داد که با همکاری فضلاله حبیبی (دانشجوی دکتری باستان شناسی) و نجمه ابراهیمی (کارشناس ارشد تاریخ) مورد شناسایی و خوانش قرار گرفته و کیفیت آن در مجله «آوای تاریخ» در تهران به چاپ رسیده است.

او اذعان داشت: نخستین واژه ای که ما در این سنگ نوشته با آن روبرو شدیم، واژه «ازدواج با خویشاندان نزدیک» است که از 2500 سال پیش، تفسیرها و تعبیرهای گوناگونی را در میان مغان ایرانی، مورخان باستان و پژوهشگران امروزی بوجود آورده است. واژه اوستایی xᵛaētuadaθa «خوئیت ودثه» (خوئیت=خویشاوند+ودثه=زناشویی) و در پهلوی xwedodah «خویدوده» یا «خوئیتک دس» در بسیاری از متون اوستایی (از جمله «یسنای سیزدهم»، «ویسپرد» و «وندیداد») و متون پهلوی (کتاب ها و رساله های پهلوی «به خط پهلوی کتابی» کتیبه کرتیر موبد اوایل دوره ساسانی به خط «پهلوی کتیبه ای») نام برده شده است.

وی گفت: همانگونه که زنده یاد شاهپور شهبازی در مقاله ای آشکار نموده، برداشت نادرست از واژه «خوئیت ک دس» به معنای «ازدواج با محارم» (خواهر یا مادر)، تنها تهمت ناروایی از سوی مورخان قدیم و برداشت نادرستی از این واژه بوسیله مغانی بوده که سعی نموده اند رسم «ازدواج با محارم» را بخاطر منافع خویش در جامعه ایرانی گسترش دهند که از همان زمان با مخالفت گسترده پیروان دین بهی زرتشتی و ایرانیان راستین روبرو شد.

اتابکی اذعان داشت: واژه «خویدوده» همانگونه که از ریشه شناسی آن بر می آید به معنای ازدواج با خویشاوندان نزدیک (عموزادگان و خاله زادگان) بوده که در منابع دین بهی زرتشتی و در میان ایرانیان کهن، امری مقدس و برای حفظ پاکی خون (زاده شدن کودکی خوش اندام، خوش اخلاق، آزرم دار، خردمند، هنرپرور و توانا) بشمار می رفته است.

نجمه ابراهیمی (کارشناس ارشد تاریخ) نیز در همین زمینه گفت: امروزه نیز ازدواج با خویشاوندان نزدیک، رسمی نیکو و در میان ایرانیان فرهنگی بسیار زیبا و پسندیده بشمار می رود تا جایی که بن مایه های آن در ضرب المثل های ایرانی رواج یافته است.

وی نمونه های بارز آن را چنین برشمرد: «پیوند عموزادگان و خاله زادگان از ازل در آسمان و بهشت بسته شده»؛ «آب از سر چشمه خوردن نیکوتر از پایین چشمه خوردن است»؛ «قوم و خویش نزدیک اگر گوشتت را بخورد، استخوانت را به دور نمی اندازد» و...

فضل الله حبیبی (دانشجوی دکتری باستان شناسی) نیز اظهار داشت: کشف این کتیبه دارای اهمیت زیادی در منابع باستان شناسی است؛ زیرا براساس خوانشی که از این کتیبه بعمل آمد، ما برای نخستین بار واژه «خویدوده» را «در کتیبه ای سنگی به خط پهلوی کتابی» بر بلندترین نقطه کوهستان نقش رستم کشف نمودیم که پیشتر این واژه به «خط پهلوی کتابی»، تنها در متون نوشتاری به نگارش درآمده بود نه بروی «یک سنگ نوشته».

اتابکی نیز درباره اهمیت این کتیبه گفت: از آنجا که این سنگ نوشته به خاطر «یک بانوی ایرانی» به نگارش درآمده، بیانگر این موضوع است که ایرانیان باستان، احترام شایسته و قوانین ویژه ای برای آزادی زن و حقوق خانواده، قائل بودند. چنانچه در این سنگ نوشته نیز صفت بسیار شایسته ای برای یک بانوی ایرانی بکار گرفته شده است.

وی گفت: ترجمه این کتیبه که ما برای نخستین بار مورد خوانش قرار دادیم، بدین شرح است: «ازدوج با خویشاوندان نزدیک، آرزویی (است) برای ایزدماه درخشان (زیبا)»