آداب و رسوم مردم در دوره قاجار برای تشییع پیکر تازه درگذشتگان

ایسنا/ این خبر پیرامون آداب و رسوم مردم در دوره قاجار برای تشییع پیکر تازه درگذشتگان برای شما نگارش شده است.

در دوره قاجاریه، بعد از فوت هر شخص، مراسم تدفین و عزاداری بسیار ساده و بدون تشریفات انجام میشد و خبری از تکلف و تشریفات پیچیده نبود. خویشاوندان و همسایه ها تا چند روز برای دلجویی و مراقبت از خانواده صاحب عزا برایشان خوراک و نوشیدنی می بردند؛ چرا که قویا معتقد بودند عزادار نباید پخت و پز کند. بدیهی است با وجود این اخلاق جمعی، زمانی که مهمانانی برای صاحب عزا می آمده، اقوام دور و نزدیک وظیفه پذیرایی از آنها را بر عهده بگیرند. همچنین سوای خاکسپاری، سوم، هفتم، چهلم و سالگرد برگزار میشد. بعضی از افراد متمول و ثروتمند، سر قبر مرده چادر می زدند و یک نفر قرآن خوان تا شب هفتم در آنجا برای آمرزش او قرآن می خواند. بعد از مراسم شب هفتم، روی قبر سنگ می گذاشتند.

اموات با کالسکه جابجا می شدند

در آن زمان، مردم محلات مختلف تهران برای حمل اموات از کالسکه های مخصوص سیاه رنگ استفاده می کردند. ابتدا همسایه ها، اقوام و اهالی محل که برای تشییع می آمدند، جنازه را درون تابوت و روی دوش می گرداندند و دست آخر درون کالسکه می گذاشتند. در تمام مسیر تا قبرستان، یک قاری بالای سر میت قرآن می خواند.

خرید قبر در اماکن مذهبی اولویت داشت

در این دوره، مردم تمایل زیادی داشتند تا بعد از مرگ، در کنار ابنیه مذهبی و مکانهای مقدس و زیارتی دفن شوند. از آنجایی که در اسلام، عمل به وصیت فرد مرده واجب است، کسانی که از پیش وصیت کرده بودند تا در مکانهای زیارتی دفن شوند، حتما و به هر زحمتی که بود، به وصیتشان عمل میشد اما دیگرانی که وصیتی در این باره نداشتند در گورستانهای معمولی که اغلب بیرون از شهر قرار داشتند، دفن می شدند.

خبری از پیراهن سیاه نبود

از دیگر آداب برگزاری مراسم عزاداری میتوان به این اشاره کرد که نزدیکان درجه یک متوفی شال سفید و بلندی را به گردن می انداختند و جلوی در مسجد می ایستادند. البته مراسم مردانه در مسجد برگزار شده و مراسم زنانه، هرچه بود، در منزل برپا میشد. در این دوره، پوشیدن لباس مشکی چندان مهم نبود، چرا که لباس مشکی خیلی کم بود و هرکس میخواست عزاداری اش را نشان دهد، همان شال سفید را می انداخت.

فردای خاکسپاری «منزل مبارکی» می گفتند

مردم زمان قاجاریه چون میت را به خاک سپرده و باز می گشتند، اگر ظهر بود همراهان و تشییع کنندگان را ناهار و اگر شب بود شام می دادند و در اتاقش شمع و چراغ می گذاشتند که خانه اش تاریک نمانده باشد. صبح روز بعد هم یک شیشه گلاب و شربت می بردند و «منزل مبارکی» می گفتند. به معنایی دیگر، خوش باش می گفتند که شب اول قبر گذشت. سپس پول و شیرینی به فقرا می دادند تا برایش فاتحه و قرآن بخوانند. همچنین تا سه روز در خانه یا مسجد برایش ختم گذاشته، قاری و واعظ و روضه خوان خبر می کردند. در خانه نیز ختم قرآنی زنانه برای متوفی برگزار می کردند.

منبع: کتاب تدفین مردگان در ایران، اثر عباس قدیانی