خانه حاج رسولی ها یکی از خانه های تاریخی اصفهان به شمار می رود

ایسنا/ براساس آخرین گزارش های بدست رسیده، خانه حاج رسولی ها یکی از خانه های تاریخی اصفهان به شمار می رود.

خانه تاریخی سرهنگ بخردی که به نام خانه حاج رسولی ها نیز شهرت دارد، یادگاری از معماری صفوی است که در دوره قاجار تکمیل شده و در دوره پهلوی اول تغییراتی در آن انجام شده است. در این خانه که در دوره های مختلف مرمت شده، تزئیناتی چشم نواز از دوران زندیه نیز بچشم میخورد.

در ابتدای ورود اصحاب رسانه استان اصفهان به خانه که امکان این بازدید در هفته جاری به همت اداره گردشگری سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان فراهم شد، میان سرایی با کف پوش هایی از آجر خشت ساده، آب نمایی با پنج آب فشان و دو باغچه قرینه و طویل جلوه نمایی کرد که تداعی کننده خانه باغ های گذشته است. دیوارهای این حیاط وسیع را علاوه سنگ، در و پنجره های مشبک و گره چینی، نقاشی های زیبا با رنگهای دلنشین، لوح های خطی پیوسته و گچ بری هایی به شکل کشته بری با خطوط اسلیمی و ختایی و مزین به رنگهای اخرایی فرا گرفته اند.

مژگان محمدی، سرپرست هتل بوتیک سرهنگ میگوید: خانواده ساکن در این خانه (حاج رسولی ها) به لحاظ قدرت سیاسی و اقتصادی به شدت قوی و در عین حال بسیار مردم دار و اصطلاحا دست به خیر بوده اند، در زمان قحطی اصفهان چاه بزرگی در خانه تأسیس کرده و آب منطقه را تأمین می کنند و آجرهای لازم برای مسجد خادمی که پیش از این به نام مسجد حاج رسولی ها شناخته میشده را تأمین کرده اند.

اما بالای پنجره ها قرقره هایی به شکل اردک، پرده هایی را مقابل پنجره های مشبک نگه داشته اند. محمدی در این باره توضیح می دهد: اگرچه این حیاط به عنوان حیاط بیرونی زیاد محل رفت و آمد و تردد محارم نبود اما با حضور مهمان، پرده ها آویز شده و صدایی شبیه به صدای اردک از آن خارج میشد و به این ترتیب اهل خانه و بویژه بانوان از حضور میهمان مطلع میشدند.

ازجمله لوح های موجود که بر پیشانی دیوارهای اطراف خانه و در زیر شیب سرها خوانده می شود، اشعاری از محتشم کاشانی است که به گفته محمدی در زمان قاجار اضافه شده است.

در ضلع غربی خانه به اتاق پستو و راه پله هایی دوگانه می رسیم که برای دسترسی به اتاق گوشواره، پشت بام و اتاقهای فوقانی طراحی شده اند. مژگان محمدی با اشاره به اینکه گوشواره ها غلام نشین یا غلام گرد بوده ، توضیح می دهد: در اصفهان اصولا معماری به این شکل است که یک تالار مرکزی دو اتاق در کنار و دو گوشواره در بالا بوده که دو اتاق کناری، پستوی خانواده برای قرار دادن وسایل، اتاق مرکزی، نشیمن خانواده و گوشواره ها فضای غلام نشین آقا و خانم به صورت مجزا و شاه نشین فضای عمومی برای دیدارها و بارعام ها بوده و برای عدم دسترسی غلام های آقا و خانم در این بخش راه پله های مجزا از دو سمت به اتاق می رسد. این اتاق ها هیچ گونه دیدی به اتاق های مرکزی و نشیمن خانواده نداشت اما صدا به علت نقره اندود بودن دیوارها سریع منتقل می شود تا خدمتکاران برای وظیفه خود حاضر شوند.

در بخش غلام نشین، تالاری به نام شکم دریده وجود دارد که محمدی درباره وجه تسمیه آن میگوید: در دوره صفوی برخی از سواره نظام با تاخت و تاز به جان و مال مردم آسیب می زدند. برای مصون ماندن از این آسیب، مردم با ایجاد ساباط و سقف های قوس دار، دالان هایی را در کوچه ها ایجاد می کنند که سواره نظام امکان رد شدن از آن را ندارد اما با گذشت مدتی، برف و باران یا باعث ریزش سابات و یا سبب آسیب به دیوار مجاور آن میشد و برای حل این مشکل شکم یا دیوار تالار را می شکافند و ساباط را جز دیوارهای داخلی مجموعه می کنند و به همین دلیل به تالار مجاور آن تالار شکم دریده می گویند.

او درباره تالار شاهنشین نیز اینطور بیان میکند: ما برای مرمت این بنا چالش های زیادی داشتیم، چرا که با بنایی مواجه بودیم که دقیقاً موزه بود و تزئینات زیادی از دوره های مختلف داشت. هرچند دیوار ساده سفید هم به علت قدمت ارزشمند محسوب میشد، اما قطاربندی ها، مقرنس ها و نقاشی ها، آینه کاری و هر آنچه در یک فضای اشرافی استفاده میشد، در این فضا برای نمایش اشرافیت خانواده اجرا شده است. در فضاهای قطار بندی این تالار که فضای خصوصی اهالی خانه بوده، نقاشی های آبی بر زمینه سفید دیده می شود که درباره زندگی روزمره آن زمان مثل رامش گری، آرایشگری، صحبت زن و مرد و... است، در حالی که در فضای شاهنشین عمومی نقاشی ها کاملا رسمی و نمایش زندگی عمومی است.

سرپرست و سرمایه گذار خانه سرهنگ با بیان اینکه بخش اندرونی خانه هنوز مرمت نشده و در حال حاضر تعدادی از اتباع افغان در آن ساکن هستند، اضافه می کند که میراث برنامه ای برای آن ندارد و ما نیز علی رغم درخواست موفق به خرید نشده ایم.

حوض خانه خانه سرهنگ که از یک بخش مرکزی و دو فضای کناری تشکیل شده و با آب نمایی کوچک در مرکز به همراه طاق های آجرچینی با پوششی از رسمی بندی ها و اشکال هندسی آراسته شده است. محمدی با اشاره به اینکه آجرچینی این فضا تنها نمونه کاربندی باز در ایران است و نمونه مشابهی ندارد، بیان می کند: این معماری شاهکار علی رغم زلزله در دوره قاجار و بمبی که در دوران جنگ در نزدیکی منطقه اصابت کرده، آسیب ندیده و طی این زمان طولانی بار کلی فضا را با قوس های خفته تحمل کرده است.

محمدی ادامه می دهد: شاه نشین اصلی مجموعه نیز با تزئینات آینه کاری، مقرنس، کتیبه ها و طاقچه بلندهای زیبا شاهکاری از معماری ایرانی را به نمایش گذاشته است. کتیبه سردر این شاه نشین با کوچکترین گره چینی ایران با 6 سانتیمتر نمونه نادری از هنر گره چینی را نشان می دهد، طاقچه بلندها در این فضا با نقاشی هایی از دوره قاجار عقاید صاحب خانه را نشان می دهد که ادعای اشرافیت و قدرت را با مردم داری و نیکوکاری توأمان داشته است.

او میگوید: البته در این شاه نشین تنها مرمت اضطراری انجام شده که برای مرمت کامل به 3 سال زمان نیاز است.

اما ترکهای کوچک و بزرگ بر دیوارهای خانه سرهنگ رد اثر فرونشست را بر این شاهکار تاریخی نشان می دهد، فرونشستی که همه آن را انکار می کنند و از نظر میراث تأثیری بر بناهای تاریخی نداشته است.