چینی خانه یکی از بناهای معروف مجموعه تاریخی شیخ صفی الدین اردبیلی است

ایرنا/ براساس آخرین گزارش های منتشر شده، چینی خانه یکی از بناهای معروف مجموعه تاریخی شیخ صفی الدین اردبیلی است.

بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی از مهمترین آثار تاریخی شهر اردبیل و ایران است که از لحاظ معماری و کاشی کاری از شاهکارهای سده هشتم هجری قمری و سالهای پس از آن محسوب می شود و پس از وفات شیخ صفی به سال 735 هجری قمری از سوی فرزندش، صدرالدین موسی پایه گذاری شده است و شاه عباس بناهای مهمی را به این مجموعه افزوده و اصلاحاتی را در آن انجام داده است.

یکی از این بناها و فضاهای زیبا که به مجموعه تاریخی و جهانی شیخ صفی الدین اردبیلی اضافه شده، تالار یا عمارت چینی خانه است که از نظر معماری، طاق مقرنس و تماشایی و چینی های موجود در آن بسیار جلب توجه می کند و از زیرمجموعه های دیدنی و مورد استقبال گردشگران و مسافران داخلی و خارجی در آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی است.

مسئول موزه های استان اردبیل در ارتباط با تالار یا عمارت چینی خانه میگوید: بنای موزه چینی خانه قدیمی تر و مربوط به زمان خود شیخ صفی الدین اردبیلی است و در واقع بخشی از زاویه او بود اما پوشش داخلی موزه شامل مقرنس های توخالی که رویه آنها با طلا و مواد گیاهی تزئین شده، مربوط به دوره شاه عباس صفوی است و به منظور نگهداری ظروف چینی از سوی شیخ بهایی طراحی شده و او بر ساخت آن نظارت داشته است.

ملکه گلمغانی زاده گفت: دو تا سه ردیف پایینی فضاهای توخالی تالار برای نگهداری و نمایش ظروف چینی بوده و ردیف های بالاتر برای تکمیل فضا و قرینه سازی درست شده است و ظروف و کتاب های کتابخانه بقعه شیخ صفی در قفسه های پایینی که از جنس چوب های گردو یا صندل به شکل نفیس طراحی و ساخته شده، نگهداری میشده است و طرح ها و تصاویری از روزگاران گذشته این موزه در برخی سفرنامه ها موجود است.

وی راجع به چینی های موجود در تالار تصریح کرد: ظروف چینی هدایای امپراطوران چین به دربار شاه عباس صفوی است و به پاس خدماتی که از پادشاهان صفوی در راستای امنیت و رفاه جاده ابریشم دریافت میکرده اند به ایران هدیه شده و الان تعداد این ظروف چینی بیش از 100 قلم است.

وی افزود: شمار ظروف چینی بیش از یک هزار مورد بوده است و متاسفانه بخش عمده آنها بعد از حمله روس به ایران به غارت رفته و الان در موزه آرمیتاژ روسیه است و حدود 800 قلم از موزه چینی خانه در آن موزه قرار دارد.

گلمغانی زاده ادامه داد: بعدها همین ظروف را به تهران برده و در دارالفنون نگهداری کرده اند و زمانی که موزه ایران باستان در تهران به عنوان نخستین موزه کشور افتتاح شده، اقلام و اشیای موجود در مجموعه تاریخی و جهانی شیخ صفی الدین اردبیلی به جهت ارزش و اهمیت تاریخی به تالاری در آن با عنوان تالار اردبیل منتقل شده است.

این کارشناس میراث فرهنگی اضافه کرد: در سال 1370 که به همت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی موزه چینی خانه مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی راه اندازی شد، این تعداد از آن ظروف چینی به این موزه انتقال یافت و قدمت ظروف چینی مربوط به دوره شاه عباس صفوی و ممهور به مهر وقفیه اوست و در پشت همه آنها مهر او و عبارت "بنده شاه ولایت عباس وقف بر آستان شاه صفی نمود" درج شده است.

مسئول موزه های استان اردبیل در مورد سایر اقلام موجود در چینی خانه اظهار کرد: خرقه شیخ صفی الدین اسحاق اردبیلی نیز در این موزه به نمایش گذاشته شده که از سوی شیخ زاهد گیلانی مراد، استاد و پدرزن شیخ صفی، زمانی که شیخ صفی به عنوان جانشین او انتخاب شده به شیخ داده شده است و شیخ، این خرقه را به عنوان مرشد یا قطب خانقاه در آئین ها و مناسبت ها می پوشیده است.

گلمغانی زاده ادامه داد: خرقه یا لباس درویشان، بزرگ تر از اندازه طبیعی تهیه میشده و از پارچه کرباس بوده و پشم شتر در میان آن قرار گرفته است و خرقه را در مراسم خاص بر روی دوش می انداخته اند و بزرگ بودن اندازه خرقه، معرف بزرگی اندام شیخ نبوده است.

به گفته او، نقش و نگار روی ظروف چینی معرف فرهنگ کشور چین است و تصاویری از زندگی روزمره، مزرعه، طبیعت و اسطوره های چینی روی آنها نقش بسته است و در کنار ظروف چینی، تعدادی فرمان نامه که حاکمان و پادشاهان صفوی به متولیان بقعه در مورد نگهداری و مدیریت بقعه صادر کرده اند، نگهداری می شود.

آرم و نشان سلاطین صفوی

وی افزود: آرم سلاطین و شهریاران صفوی نیز در این موزه موجود است که 6 نام مبارک خداوند شامل یا حنان، یا منان، یا سبحان یا رحمان یا برهان و یا قیوم بر روی آن حک شده است و این مهر در سردر مجموعه تاریخی شیخ صفی بوده و بعد از تخریب دروازه اصلی به داخل مجموعه انتقال یافته است.

او درباره وضعیت نگهداری از تالار چینی خانه و بازدید از موزه های استان گفت: از سوی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای حفظ و نگهداری، آسیب زدایی و جلا دادن به قفسه های موزه به منظور حفظ شرایط اولیه اشیا و ظروف چینی تلاش زیادی صورت می گیرد و در نیمه نخست سال 1401 با رونق مجدد گردشگری بعد از همه گیری کرونا 100 هزار و 693 نفر از موزه های استان اردبیل بازدید کرده اند.

مدیر موزه های استان اردبیل افزود: در میان بازدیدکنندگان از موزه های استان اردبیل یک هزار و 128 نفر بازدید کننده خارجی و بیش از 99 هزار و 500 نفر بازدیدکننده داخلی بوده اند و مجموعه جهانی شیخ صفی الدین اردبیلی و موزه باستان شناسی در داخل این مجموعه با بیش از 95 هزار نفر بازدید کننده در نیمه نخست سال 1401 مورد توجه ترین موزه استان بوده است و موزه مردم شناسی اردبیل در مدت زمان یاد شده، با بیش از پنج هزار بازدید در رتبه دوم موزه های استان از نظر تعداد بازدید قرار دارد.

به گفته مهدی حیدروند، سرپ‍رست ‍پایگاه میراث جهانی بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی بهای بلیط بازدید از این مجموعه تاریخی برای بازدیدکنندگان و مسافران داخلی 120 هزار ریال و برای گردشگران و اتباع خارجی 15 میلیون ریال است و اطلاع رسانی و معرفی مکرر بخشهای مختلف این پایگاه جهانی از ناحیه رسانه های مختلف برای جذب گردشگر و رونق بازدید از آن ضرورت دارد.

گزارش از عیسی پاشاپور