خاش | شهری در دامنه جنوبی قله تفتان

خاش سیستان و بلوچستان از زیباترین شهرهای استان که در دامنه جنوبی قله تفتان قرار گرفته است. شهرستان خاش از شمال با زاهدان، از جنوب غرب و غرب با شهرستان ایرانشهر، از جنوب با شهرستان سراوان و از شرق با کشور پاکستان مرز مشترک دارد. این شهرستان از دو شهر خاش و نوک آباد، 3 بخش و 11 دهستان تشکیل شده و با مساحتی حدود 23105 کیلومتر مربع در استان پهناور سیستان و بلوچستان می درخشد. آب و هوای این شهر گرم و خشک است و به دلیل نزدیک بودن با کوه تفتان، تنها آتشفشان نیمه فعال کشور، که مرتفع ترین کوه جنوب شرق ایران است آب و هوای نسبتا سردی دارد. میزان دمای هوای در تابستان به 37 درجه سانتی سانتی گراد و در زمستان تا 7 درجه سانتی گراد زیر صفر در نوسان است. در این منطقه تبخیر بالا و بارندگی نسبتا کم و پراکنده است. پس در ادامه با ما در مجله گردشگری همگردی همراه باشید برای سفری هیجان انگیز به مکان های دیدنی شهرستان خاش...

معرفی جاذبه های تاریخی شهرستان خاش

قلعه حیدرآباد

یکی دیگر از مکان های دیدنی شهرستان خاش سیستان و بلوچستان، در حومه شرقی این شهر و در انتهای خیابان سرباز واقع شده است. این قلعه به دستور عیدوخان و توسط معماران بومی منطقه بنا شده است. عیدوخان یکی از خوانین منطقه، عملیات ساخت قلعه خشتی و گلی حیدرآباد را در اواسط دهه 1920 میلادی شروع کرد. در سال 1307 شمسی ارتش رضاخان وارد خاش می شود و خاش را به تصرف و اختیار خود درمی آورد.
عیدوخان که از قبل نیز با ارتش رضاخان همکاری می نمود در سیاست های محلی و شیوه رفتار، تیمسار جهانبانی (فرمانده قشون دولتی تیپ خاش) را راهنمایی می کند. این قلعه بیشتر مورد استفاده قشون انگلیسی ها بوده و به عنوان انبار مهمات از آن استفاده می شده است.
در ساخت این بنا از تزیینات معماری خاصی بهره گرفته شده است که می توان به تزیینات کنگره ای شکل، نیم دایره ای مایل به بیضی اشاره نمود. معماری این بنا مربوط به دوره اسلامی و حکومت سلسله قاجاریه می باشد.

تپه و زیارتگاه مرتضی علی

در حومه شرقی خاش و در فاصله حدود 500 متری جاده آسفالته قدیم خاش به سراوان در حومه محمدآباد و همجوار با تپه ای به همین نام واقع شده است.
این بنای سنگی آجری در دل بیابان های حومه جنوب شرق خاش بر روی تپه ای کوچک آرمیده است، وجود محرابی کوچک در جبهه جنوب غربی درست رو به روی درب ورودی، آن را شبیه مسجد یا نمازخانه یا نیایشگاهی کوچک جلوه گر می نماید. برخی نیز بر این ادعا هستند که این ساختمان مقبره شخصی بزرگوار از خاندان آل علی (ع) است. اندازه قبر آن به طول 2/5 متر و عرض یک متر و ارتفاع حدود 80 سانتی متر در زیر گنبد و نزدیک به طاقنمای محراب گونه، قرار داشته است.

قلعه ایرندگان

این قلعه از مکان های دیدنی شهرستان خاش، در بخش ایرندگان و در 100 کیلومتری شهر خاش با مساحتی بالغ بر 564 متر مربع و در سه طبقه ساخته شده است.
زمان ساخت این قلعه به دوره قاجاریه باز می گردد و مرکز حکومت ایرندگان و روستاهای اطراف به شمار می رفته، این بنا در زمان حکومت دوست محمدخان محل حکمرانی فردی به نام سبز علی بوده است.

معرفی جاذبه های طبیعی شهرستان خاش

تفتان

تنها آتشفشان نیمه فعال در جنوب شرق ایران که از مکان های دیدنی شهرستان خاش هم هست، در فاصله 40 کیلومتری شمال شرقی شهرستان خاش با تصاعد بخار آب و گوگرد است.
کوه تفتان که 4050 متر از سطح دریا ارتفاع دارد در وضعیت آب و هوایی منطقه، تاثیر به سزایی گذارده و نعمتی برای این منطقه محسوب می شود. اطراف این کوه پوشش گیاهی فراوانی از جمله گیاهان دارویی، خوراکی و... دارد. چشمه های آب معدنی گرم و سرد، دامنه های زیبا و دریاچه ای بر فراز کوه هر ساله تعداد زیادی از کوهنوردان و گردشگران داخلی و خارجی را از دور و نزدیک جذب خود می کند. این جاذبه طبیعی دارای قله های متعدد است و قله آتشفشان آن معروف به چهل تن در منتهی الیه جنوب شرق کوه قرار دارد و دارای دو دهانه آتشفشان اصلی است کوه تفتان در فرهنگ عامه مردم بومی منطقه جایگاه ویژه ای دارد. این قلعه در فهرست میراث طبیعی ایران به ثبت رسیده است.
مسیرهای دسترسی به کوه تفتان:
1) از طریق روستای نارون و کوته واقع در کیلومتر 55 جاده خاش زاهدان.
2) از طریق روستای تمندان در 45 کیلومتری جاده خاش زاهدان.
3) روستای ترشاب و دهستان سنگان.

گل افشان پیرگل

این منطقه از مکان های دیدنی شهرستان خاش، دارای خاک زرد و عاری از هرگونه پوشش گیاهی است در قسمت بالای تپه ماهورها تعداد زیادی مخروط قدیمی و خاموش وجود دارد که بعد از چند سال، فعالیت دهانه ی آن مسدود شده و دهانه های جدید به وجود آمده است و گل تازه به رنگ خاکستری از آن خارج می شود. جنس رسوبات گل فشان رس و مارن است که پس از خشک شدن به رنگ زرد روشن تبدیل می شود. در حال حاضر مراجعه کنندگان آن کسانی هستند که ناراحتی پوستی و روماتیسمی دارند.

دریاچه سر دریا

یکی دیگر از جاذبه های گردشگری و طبیعی شهرستان خاش است که در تفتان جنوبی، روستای تمندان قرار دارد. این منطقه دارای ارتفاعات زیبا و پوشش گیاهی با گونه های مختلف دارویی است از جمله گونه های معروف این منطقه زیتون وحشی، بنه و بادام کوهی است. میزان آب دریاچه در طول سال متغیر است و در فصل بارندگی به حداکثر می رسد. سر دریا همه ساله پذیرایی بسیار زیادی از پرندگان مهاجری همچون کاکایی، آبچیلک و غازهای وحشی می باشد. این دریاچه از منابع آبی تفتان آبگیری می شود و قابلیت ماهیگیری و قایق سواری دارد.

درخت کهنسال روستای دهپابید

این درخت در نزدیکی شهرستان خاش و در روستای دهپابید می باشد. قدمت این سرو کهنسال 1200 سال بوده و دارای تنه ای پهن و شاخ و برگی انبوه است.

چشمه های آب معدنی

آب معدنی به آبی اطلاق می شود که دارای املاح معدنی است و با عناصر و ترکیب های دیگر همراه است. آب های معدنی به تناسب ترکیباتشان کاربرد و مصارف گوناگونی دارند.
اهم چشمه های آب معدنی در خاش سیستان و بلوچستان که در نقاط مختلف پراکنده شده اند عبارتنداز:
چشمه آب معدنی اسکل آباد: در مسیر خاش زاهدان و در غرب کوه تفتان قرار دارد و فاصله تقریبی آن تا دو راهی اسکل آباد 45 کیلومتر و از راهی تا چشمه حدود 1 کیلومتر است.
چشمه آب معدنی جم چین: در دامنه تفتان و شمال غرب آن واقع شده است. این آب دارای سولفات کلسیم همراه با منیزیم و کلروسدیم است که برای بیماری های روماتیسم، بیماری های گوارشی و بیماری های زنانه و تورم موضعی موثر است.
چشمه های آب معدنی کلکوه، ولان، دوجینگ، سنگان، برآبک، مرغاب، ترشاب، گنج امین و... از دیگر این چشمه ها هستند که تمامی در دامنه کوه تفتان قرار دارند و سرشار از املاح معدنی می باشند که دارای خواص طبی هستند. هم اینک مردم منطقه جهت مداوای بیمارهایی همچون، بیماری دستگاه گوارشی، بیماری های پوستی و روماتیسم به آن جا مراجعه می کنند.

سنگان

دهستان سنگان از مکان های دیدنی شهرستان خاش سیستان و بلوچستان در دامنه شرقی تفتان و در 50 کیلومتری شهرستان خاش واقع شده است. با توجه به آثاری که در این منطقه شناسایی شده قدمت این روستا به قبل از اسلام برمی گردد. این دهستان در منطقه کوهستانی و معتدل واقع شده است. آب روستا از رودخانه های دائمی که از تفتان سرچشمه می گیرد تامین می شود انواع پوشش گیاهی این منطقه شامل بنه، بادام کوهی، انجیر کوهی، دارچین، انواع گیاهان دارویی شامل کندر، درمنه، کنجد، مور، کلپوره، پونه، پونه کوه و زیره کوهی می باشد. از باغ های این منطقه می توان به باغ های انار، انجیر، زردآلو، هلو، انگور، بادام و توت قرمز و شاه توت اشاره نمود. محصولات انار به صورت صادراتی در داخل و خارج استان مورد استفاده قرار می گیرد. از جاذبه های گردشگری این روستا درخت کهن سال سرو سنگان، آسیاب آبی، آبشارهای چلور و غار ناروک می باشد که هر ساله تعداد زیادی گردشگر داخلی و خارجی را به خود جلب کرده است.