طبس | شهری کویری در استان خراسان جنوبی

در غرب خراسان جنوبی، شهری کویری به نام "شهر طبس" وجود دارد که دارای آب و هوای بیابانی و گرم است. این شهر که نماد آن پلیکان و نخل خرما می باشد، از وسیع ترین شهرستان های کشور ایران است. برای این که با این شهر که از سال 1391 از استان یزد جدا شد و به یکی از شهرستان های خراسان جنوبی تبدیل گردید، بیشتر آشنا شوید، با مجله همگردی همراه باشید تا در سفر به طبس از این شهر بیشتر بدانید و با جاهای دیدنی طبس در خراسان جنوبی بیشتر آشنا شوید.

کمی بیشتر درباره سفر به طبس!!

ارتفاع این شهر از سطح دریا تقریبا 690 متر می باشد. رشته کوه شتری که رشته کوه بلندی است که در شرق شهرطبس واقع شده و تشکیل دهنده ضلع شرقی چاله بزرگ طبس می باشد. این رشته کوه از بهترین جاهای دیدنی طبس به شمار می رود. بر اساس شواهدی که موجود است، در گذشته شهر طبس از جنگل های انبوه و دریاچه های بزرگ تشکیل شده بود. یکی از این شواهد، وجود معادن غنی از زغال سنگ در این منطقه بیابانی می باشد. به همین دلیل شهر طبس را می توان جزو غنی ترین مناطق ایران به حساب آورد.

وجه تسمیه نام شهر

به طبس در گذشته "تب بس" گفته می شد. در زبان فارسی، تب به معنی حرارت و داغی می باشد، البته عده ای نیز معتقدند که این نام مرتبط با زبان سلوکیان می باشد. در سفرنامه ناصر خسرو از این شهر به طبس گیلکی نام برده شده است، البته متاسفانه این شهر به طور کامل در زمین لرزه ای که درسال 1357 به وقوع پیوست، کاملا از بین رفت و امروزه بازسازی هایی در آن صورت گرفت. آب طبس از جایی که "فردونگ" نامیده می شود، بیرون می آید که این آب از ترکیب شدن با چشمه های زیادی که توسط یک قنات به شهر آورده می شود، تشکیل شده است. این چشمه ها و قنات ها از جذاب ترین جاهای دیدنی طبس می باشند.

اقتصاد طبس!!

در سفر به طبس احتمالا متوجه خواهید شد که در گذشته، امکان انتقال کالاهای فاسد شدنی به شهر طبس غیر ممکن بود، به دلیل این که این شهر از شهر های حاصل خیز بسیار دور می باشد و بیشتر راه آن کویری بوده و همین امر سبب شده بود که مردم شهر طبس در تولید میوه و سبزی، خودکفا شوند و خودشان بیشتر مایحتاج زندگی را تولید کنند. غله و گندم را می توان از محصولات استراتژیک و صادراتی این شهر به حساب آورد، حتی کشت برنج نیز در برخی مناطق اطراف شهر طبس انجام می شود و شالیزارهایی نیز در این حوالی وجود دارد. عرب ها در سال های 29 تا 30 هجری قمری توانستند این شهر را اشغال کنند که در کتب تاریخی، تاریخ نگاران از این شهر به عنوان منطقه ای نام برده اند که مرکبات و درختان نخل دارد. هردوت تاریخ نویس، مستنداتی دراین زمینه دارد. در جلد اول کتاب سرزمین خورشید که توسط استاد ذبیح الله منصوری به زبان فارسی ترجمه شده، بیان می شود که یکی از موبدان زرتشتی به نام میت ری داتس در طبس زندگی می کرده که کوروش توسط وی در این منطقه تربیت شده و تا سن 16 سالگی در این ناحیه از ایران زندگی می کرده است . اسماعیلیان خراسان، طبس را به یکی از مراکز مهم خود در دوره نهضت خودشان تبدیل کرده بودند. اگر به نوشته های سفرنامه نویسان نگاهی بیندازیم، متوجه خواهیم شد که به جز قلعه باغ و باغ کلج، دیگر باغ های طبس قدمت چندانی ندارند و قدمت تاریخی آن ها حداکثر به دوران افشاریان می رسد. لطفعلی خان زند هنگامی که در پایان دوره زندیان به طبس آمد،، پیشنهاد تاسیس خیابان گلشن را داد.

زلزله عظیم این شهر!!

این شهرستان و روستاهایی اطراف آن با زلزله ای به شدت 7.8 ریشتر در سال 1357 کاملا ویران شدند. 15000 نفر از هموطنان عزیز کشورمان دراین زمین لرزه بزرگ که بزرگترین زمین لرزه در دهه اخیر در کشور ایران می باشد، به کام مرگ رفتند. قبل از این زلزله، طبس را جزو مناطق متوسط از نظر خطر زمین لرزه طبقه بندی کرده بودند که طبق تحقیقات زمین شناسی و ریخت شناسی و پژوهش هایی که در زمینه نو زمین ساختی صورت گرفته، پژوهشگران به این نتیجه رسیده اند که وضعیت خاص زمین شناسی این شهر باعث شده که در گذشته، وسایل و ابزار الات زمین شناسی نتوانند این پتانسل را شناسایی نمایند. زلزله شناس معروف، دکتر محمد آرامنش که از زلزله سال 57 جان سالم به در برده، اعتقاد دارد که قبل از این زلزله حداقل حدود 3 زمین لرزه در این منطقه اتفاق افتاده است. تحقیقات زیادی توسط دکتر محمد آرامنش در زمینه چشمه های لرزه زا و وضعیت زلزله شناسی و لرزه خیزی در طبس ارائه شده است.

راه های ارتباطی درگذشته !!

این شهر، پل ارتباطی بین شرق شمال شرق با غرب بوده است. اگر به نقشه راه های ایران خود نگاه کنیم، به این موضوع پی خواهیم برد که در گذشته، طبس جزو راه های ارتباطی استراتژیک پارت و هگمتانه و بین النحرین و شوش به پاسارگاد بوده است. ابتدا طبس قبل از این که استان خراسان بزرگ به سه استان خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی تقسیم شود، جزو استان خراسان بود که در سال 1380 به استان یزد ملحق گردید، اما مدتی بعد در زمستان سال 1391 جزو شهرستان های استان خراسان جنوبی شد.