موزه حرف و مشاغل عمارت شهرداری اردبیل راوی کسب و کارهای فراموش شده است

ایرنا/ براساس خبرهای بدست رسیده، موزه حرف و مشاغل عمارت شهرداری اردبیل راوی کسب و کارهای فراموش شده است.

بازار اردبیل که از جاذبه های گردشگری محسوب می شود و در دوره سلجوقیان بنا و در 27 مرداد 1364 با شماره ثبت 1690 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده، از دیرباز دارای راسته ها یا بازارهای فرعی مربوط به مشاغل مختلف نظیر کفاشان، زرگران، سراجان، خراطان، قصابان، بقالان، کلاه دوزان، علافان، پنبه فروشان، پارچه فروشان، مسگران، چاقوسازان، آهنگران، بازار جلایی، سرای خشکبار (حاجی میرزا)، سرای دوگوچی (برنج فروشان) و تیمچه زنجیرلی (عرضه زنجیر عزاداری و زنجیرهای بوکسل تراکتور و غیره) بود اما امروزه برخی از این مشاغل به فراموشی سپرده شده است.

امروزه در بخش حرف و مشاغل موزه عمارت شهرداری اردبیل، ادوات و تصاویر برخی حرفه ها و شغل های برچیده شده یا درحال فراموشی در معرض دید قرار گرفته که از منظر تاریخی بودن ارزشمند است و تماشای آنها احساس خاصی در آدمی ایجاد و خاطراتی را در افراد سالمند زنده می کند.

یکی از این مشاغل فراموش شده، ورشوسازی (آلیاژ محکم و براق) است که قدمت آن در ایران به دوره صفویه بر میگردد و ورشو، آلیاژی مرکب از نیکل، روی و مس است که از آن برای ساخت انواع سماور، سینی و نظایر آن استفاده میشده و در روزگاران گذشته در اردبیل به عنوان شغل رایج بوده است.

پالان دوزی نیز از مشاغل رایج در گذشته های اردبیل بوده و پالان، وسیله ای شبیه زین و از جنس پارچه و گونی بوده و داخل آن را با کاه یا بریده های پارچه پر می کردند و بر پشت اسب، شتر یا چهارپا قرار می دادند تا سوارکار یا راکب به راحتی روی چهارپا بنشیند.

هر چند امروز نیز استفاده از پالان یا شبیه آن بر پشت چهارپایان رایج است اما تهیه و فروش آن همچون گذشته ها رایج نیست و شاید نتوان فردی را یافت که به تولید پالان به عنوان یک شغل مشغول باشد.

حرفه چلنگری یا همان آهنگری سنتی نیز در قدیم رواج و رونق داشته و افراد شاغل در این کسب و کار انواع داس، چکش، میخ طویله و دهان بند اسب و گاو را تولید و از آن امرار معاش میکرده اند بطوریکه عکسهای موجود از محیط کار صنعتگران این حرفه، فضایی انباشه از وسایل فلزی کوچک و بزرگ را نشان می دهد که گویای رونق این شغل بوده است.

هر چند برخی از مظاهر این مشاغل را میتوان در گوشه و کنار اردبیل یا شهرهای دیگر مشاهده کرد، اما ابزار و وسایل قدیمی و دستی این شغل ها جای خود را به آلات و وسایل برقی و مدرن داده اند و دیگر از کوره های سنتی و آلات و ادوات قدیمی خبری نیست.

ساخت و تولید چرتگه که حکم ماشین حساب را داشته است، حرفه مسگری برای تولید ظروف مسی که گفته می شود برای سلامتی انسان مفید بوده، حرفه کوزه گری برای تولید انواع کوزه و خمره های حمل و نگهداری آب، روغن و دوغ، حرفه تولید یا بافت زنبیل از شاخه های نازک درختان برای جمع اوری و حمل فضولات دامی، تولید جهره یا دستگاه چوبی نخ ریسی، تولید پنجره های چوبی دست ساز برای منازل، بافت و تولید انواع خورجین و جاجیم و ورنی، ساخت ترازوهای دستی از حلب و طناب، تولید ابزار شکار بلدرچین که نوعی صوت بوده و پرندگان بلدرچین به محل صدای آن حرکت کرده و در دام صیادان می افتاده اند، تولید وسایل پخت نان سنتی با نام های محلی وردنه، اوخلو و رفته و بافت شالگردن، جوراب و دستکش پشمی از پشم گوسفند یا شتر و دوخت کلاه از مشاغل فراموش شده در آستانه فراموشی است که رد پای آنها هنوز در موزه حرف و مشاغل عمارت شهرداری اردبیل موجود است.

زهرا قدری از کارکنان موزه عمارت شهرداری اردبیل که بازدیدکنندگان را راهنمایی می کند، قدمت بسیاری از اشیا و آثار بازمانده از مشاغل قدیمی را مربوط به دوره های قاجار و صفویه میداند که با زحمت کارکنان موزه و با همت و همکاری خانواده ها از شهرستانهای استان اردبیل جمع آوری شده و در موزه در معرض دید عموم قرار گرفته است.

در دیوارهای گالری حِرف و مشاغل عمارت شهرداری اردبیل تصاویر خاطره انگیزی از صنعتگران مشغول به چلنگری یا آهنگری، پالان دوزی، رنگرزی، کلاه و پوست دوزی و همچنین عکسهایی از صنعتگران مشهور این حرفه ها نظیر اکبر بویاغچی، اسماعیل شیرین زبان از پیشکسوتان کلاهدوز و یک پروانه کسب خوار و بارفروشی صادره از شهرداری اردبیل به تاریخ بهمن 1344 دیده می شود.

بهنام فتحی، رئیس موزه عمارت شهرداری اردبیل با استقبال از حضور رسانه ها برای معرفی داشته های ارزشمند این موزه، اطلاع رسانی از این حوزه برای شناساندن پیشینه استان به نسل امروز و دانش آموزان و دانشجویان بسیار مهم و حائز اهمیت دانست.

به گفته او بخش های مختلف این موزه همه روزه به صورت رایگان برای بازدید عموم آزاد است و این موزه به جهت استقرار در مرکز شهر، برای همگان قابل دسترسی است و شهردار اردبیل، شورای اسلامی شهر و تمام همکاران در شهرداران مناطق و سازمان های تابعه شهرداری نیز برای رونق هر چه بیشتر موزه مساعدت و تلاش می کنند.

رئیس موزه عمارت شهرداری اردبیل همچنین یادآور شد موزه عمارت شهرداری اردبیل از نظر مرمت و بازسازی بنا جایزه خشت طلایی را اخذ کرده و طی چهار سال گذشته در آیین انتخاب موزه های برتر کشور (ایکوم) در شاخص های مختلف موزه برتر کشور انتخاب شده است.

تقی قبایی، مدیر روابط عمومی و امور بین الملل شهرداری اردبیل با اشاره به قدمت ساختمان این نهاد میگوید: ساختگاه عمارت شهرداری از محلات و نقاط قدیمی شهر اردبیل بوده و بنای عمارت شهرداری بر روی پایه های نارین قلعه سی احداث شده است.

در دانشنامه آزاد از این قلعه به عنوان دژ حکومتی یاد شده که در سال 1315 تخریب شده است و به گفته آقای قبایی، هنوز برخی از سنگهای پایه قلعه در طبقه تحتانی عمارت شهرداری قابل مشاهده است.

مدیر روابط عمومی و امور بین الملل شهرداری اردبیل گفت: گالری حرف و مشاغل موزه شهرداری، بخشی از تاریخ و هویت استان است و علاقمندان زیادی از آن بازدید می کنند و آموزش و پرورش نیز برای حضور و بازدید دانش آموزان از موزه همکاری می کند اما از رسانه ها برای معرفی بیشتر موزه به مسافران و گردشگران داخلی و خارجی انتظار زیاد داریم.

او با اشاره به انتخاب شهر اردبیل به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای عضو اکو در سال 2023، توجه و معرفی موزه ها را برای جلب و جذب گردشگران داخلی و خارجی مهم دانست و گفت: از شهروندان علاقمند به تاریخ و هویت اردبیل انتظار داریم اگر وسیله یا سند تاریخی در منزل دارند، برای معرفی فرهنگ و پیشینه کهن شهر اردبیل جهت بازدید عموم با نام خویش به موزه بسپارند.

گزارش از عیسی پاشاپور