حساب اقماری گردشگری برای اولین بار در ایران تهیه می شود

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، حساب اقماری گردشگری برای اولین بار در ایران تهیه می شود.

جواد براتی، عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی اظهار کرد: در هر حوزه ای در دنیا آمار، اطلاعات و داده هایی وجود دارد. اقتصاد مهمترین بخش و یکی از بخش های کلیدی است؛ بنابراین از همان ابتدا که بانک مرکزی در ایران شکل گرفته، حساب های اقتصادی تهیه شده است. تهیه این آمار از طریق نهادهای بین المللی مانند سازمان ملل و صندوق جهانی پول به کشورها دیکته می شود و برای آمارگیری در هر بخش چارچوبی مشخص می شود.

وی پیرامون اینکه حساب اقماری گردشگری برای اولین بار در ایران تهیه می شود، افزود: گردشگری از جمله بخش ها یا صنعت های خاص است که در فعالیت های اقتصادی یک کد خاص به آن اختصاص نمی یابد. هتل، رستوران، دفاتر خدمات مسافرتی هر کدام کد جدایی در آمارهای اقتصادی دارد و این موارد تمام صنعت گردشگری را شامل نمی شود.

صنعت گردشگری فقط خدماتی نیست

براتی با بیان اینکه صنعت گردشگری در بخش های بسیاری نهفته است، عنوان کرد: برخی این صنعت را خدماتی می دانند اما گردشگری فراتر از این موراد است و به حوزه حمل و نقل، تفریح و سرگرمی، درمان و آموزش نیز مربوط می شود. بخشی از موارد گفته شده به گردشگری مربوط شده و بخشی دیگر در خدمت مردم همان منطقه است.

وی بیان کرد: جدا کردن سهم هر بخش در گردشگری کار ساده ای نیست و در عین حال برای برنامه ریزی درست در این حوزه به آمار دقیق نیاز است. در سال 2000 میلادی سازمان ملل و سازمان جهانی گردشگری چهارچوبی برای تهیه حساب های اقتصاد گردشگری ایجاد کردند که تحت عنوان حساب های اقماری گردشگری به همه کشورها ابلاغ شد.

عضو پژوهشکده جهاد دانشگاهی با تاکید بر اینکه حساب اقماری برای هر حوزه بین بخشی تهیه می شود، بیان کرد: حساب اقماری گردشگری برای شناسایی نقش و جایگاه گردشگری در کل اقتصاد ایران ضروری است و با استفاده از آن می شود اثر صنعت گردشگری بر اقتصاد را بررسی و برای آینده برنامه ریزی کرد.

وی افزود: با اینکه الزامی از سوی سازمان جهانی گردشگری بر کشورها اعمال نشده در حال حاضر بسیاری از کشورها و تمام کشورهایی که صنعت گردشگری در آن مهم است، حساب اقماری گردشگری را تهیه کرده اند.

تدوین حساب اقماری گردشگری در 10 جدول

براتی در خصوص ساختار حساب اقماری گردشگری تصریح کرد: حساب اقماری گردشگری دارای 10 جدول است که چهار جدول آن مربوط به مصرف است و 12 فعالیت در هر جدول قرار دارد. برای مثال در حوزه اقامت به چند نوع اقامت در هتل، هتل آپارتمان، میهمان پذیر، خانه دوم، خانه شخصی، خانه خویشاوندان تقسیم می شود.

وی بیان کرد: حمل و نقل نیز به جاده ای، ریلی و هوایی تقسیم می شود و هر بخش جزئی تر می شود. سوغات، فروشگاه ها و جاذبه که تفریح و سرگرمی بخشی از آن است نیز از دیگر بخش های این جدولهاست.

متخصص حوزه اقتصاد گردشگری عنوان کرد: تمام 12 فعالیتی که در چهار جدول اول مورد بررسی قرار میگیرد در یک جدول در خصوص گردشگران داخلی و یک جدول دیگر برای گردشگران خارجی بررسی می شود. جدول دیگری نیز آمار سفرهای ایرانیان به خارج از کشور را می سنجد.

وی گفت: در 2 جدول ارزش افزوده محاسبه و بررسی می شود. این 2 جدول به هزینه های گردشگر در مقصد نمی پردازد و درآمد و ارزش افزوده ایجاد شده بخشهای مختلف این صنعت مانند هتل ها و رستوران ها را بررسی می کند. در این جدول ها حدود 14 فعالیت بطور جداگانه برای گردشگران داخلی و خارجی بررسی می شود.

براتی اظهار کرد: یک جدول تعداد شاغلان و وضعیت اشتغال در این حوزه را می سنجد و جدول دیگری نیز تراز و تعادل میان ارزش افزوده و مصرف را بررسی می کند. یکی از جداول نیز به داده های کمی مانند ضریب اشغال هتل ها، آمار دفاتر خدمات مسافری می پردازد. بخش های این جدول با توجه به هر کشور متغیر است.

وی ادامه داد: همه کشورها نمی توانند تمام جدول های حساب اقماری گردشگری را تهیه کنند، زیرا محدودیت داده و آمار دارند؛ برای مثال کشور ترکیه هفت جدول تهیه می کند. برخی از اطلاعات نیاز به آمارگیری جداگانه دارد که در برخی از کشورها این داده ها وجود ندارد. چهار جدول اول و 2 جدول ارزش افزوده از ضروریات حساب اقماری است.

عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی تصریح کرد: در ایران برای اولین بار است که این حساب اقماری تهیه می شود. 2 سال بعد از زمانی که سازمان ملل حساب اقماری گردشگری را به تمام کشورها ابلاغ کرد، ایران به سمت تهیه آن رفت. چند سال زمان برد تا نیازها بررسی و از حساب اقماری شناختی حاصل شد.

وی بیان کرد: تغیرات ساختاری مانند ادغام سازمان ایرانگردی و جهانگری با سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و تغییرات مدیریتی باعث شد که کار پیش نرود. سال 96 شورایی برای تهیه این حساب ایجاد و قرار شد تا سال 97 کار تمام شود اما بی ثباتی ارز و مشکلات مالی مانع شد.

براتی گفت: سال 98 با تاکید معاون اول ریاست جمهموری وقت، مرکز آمار ایران، سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و سازمان برنامه و بودجه کشور کنار یکدیگر قرار گرفتند اما به علت مشکلات بودجه ای و عدم همکاری دیگر نهادها تهیه حساب اقماری گردشگری به تعویق افتاد. سال 99 نیز به علت فراگیری کرونا فضای خوبی برای تهیه حساب اقماری نبود.

وی بیان کرد: در نهایت از ابتدای 1400 گردآوری داده ها آغاز شد و نهادها و سازمان ها نیز همکاری کردند. در سال 1401 فرآیندها ادامه یافته و داده ها در حال استخراج و تحلیل است. تا انتهای سال 1401 حساب اقماری گردشگری منتشر خواهد شد.

براتی عنوان کرد: تهیه حساب های اقماری به ساختار کشور وابسته است و هر چند سال یکبار که تغییرات زیادی در ساختار کشور ایجاد شود نیاز به تهیه دوباره این حساب خواهد بود. برای مثال تحریم ها کم شود، سرمایه گذاری بزرگی صورت گیرد یا تحولاتی در سیستم بخش های مختلف ایجاد شود. علاوه بر این بودجه کشور نیز در آمارگیری دوباره موثر است.

وی تصریح کرد: فاصله هر محاسبه بسته به شرایط کشورها متفاوت است. ممکن است برای اولین و آخرین بار این کار در ایران صورت گیرد. این حساب اقماری فقط سال 1400 را بررسی می کند. هر ماه جداگانه آمارگیری انجام شده و به دلیل اینکه نوروز دوره خاصی است، آمارگیری جداگانه ای برای آن صورت گرفته است.

عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی عنوان کرد: نمونه گیری گردشگران داخلی مقابل در منازل، آمارگیری از گردشگران خارجی در مبادی خروجی کشور و اشتغال و ارزش افزوده این صنعت یکبار برای کل سال 1400 انجام شده است.

برای بخشی از آمارگیری 2 میلیارد هزینه شده است

وی با بیان اینکه از بودجه طرح اطلاعی در دست ندارد، اظهار کرد: از جایی که بخش های درگیر در این طرح زیاد تست، کسی که در راس کار قرار دارد، از بودجه مطلع است. یکی از مهمترین هزینه های تهیه حساب اقماری مربوط به آمارگیری است.

براتی عنوان کرد: آمارگیری گردشگران داخلی برای هر نمونه در سال 1400 حدود 40 هزار تومان شده است. در این آمارگیری ماموران آمار 50 هزار نمونه را بررسی کردند. حدود 2 میلیارد تومان بودجه تنها صرف بخشی از کار آمارگیری شده است. این بخش کوچکی از طرح بوده و ممکن است در همین آمارگیری هم هزینه های جانبی باشد که من از آن اطلاعی ندارم.

در سطح ملی آماری در حوزه اقتصاد گردشگری وجود ندارد

این متخصص حوزه اقتصاد گردشگری بیان کرد: هر آماری حتی با خطا از نبود آمار بهتر است. هر چند بعید می دانم خطا به اندازه ای باشد که مشکلی ایجاد کند. در حوزه اقتصاد صنعت گردشگری، آماری در سطح ملی وجود ندارد و تنها آمارها، محلی و برای مقاطع خاصی است.

وی افزود: برای مثال پژوهشکده گردشکری جهاد دانشگاهی در مشهد در مقاطع خاصی برای اهداف خاصی تنها در شهر مشهد آمارگیری کرده و چنین آماری در شهرهای دیگر نیز ممکن است وجود داشته باشد.

براتی با تاکید بر اینکه تهیه حساب اقماری گردشگری مزایای بسیاری دارد، گفت: با استفاده از این آمارهای محلی و مقطعی نمی شود در سطح ملی تصمیم گیری کرد. در سطح ملی آمار مشخص و دقیقی از حساب های اقتصادی گردشگری نیست و تحلیلگران نمی دانند گردشگران چه مقدار، چگونه و کجا هزینه می کنند.

وی اظهار کرد: این کار جنبه های مثبت فراوانی دارد. برای تهیه این حساب چندین کارشناس و تحلیل گر برای یادگیری اصول کار به کشورهای دیگری سفر کردند و این یعنی دانشی به محیط علمی کشور افزوده است. همچنین تهیه حساب اقماری گردشگری می تواند باعث ایجاد ارتباط میان ایران و سازمان جهانی گردشگری شود.

براتی تصریح کرد: یکی از اثرات منفی که ممکن است وجود داشته باشد، این است که متوجه شویم گردشگری در اقتصاد ایران مهم نیست و همان میزانی که قرار بوده در این صنعت هزینه شود، حذف شود که البته به نظر من این پیامد بدی نیست. اگر گردشگری در اقتصاد کشور موثر نیست، همان بهتر که در آن هیچ هزینه ای نشود.