پنج اثر تاریخی استان کردستان نیازمند تعیین فوری حریم است

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، پنج اثر تاریخی استان کردستان نیازمند تعیین فوری حریم است.

بدنبال اظهارات رئیس جمهور درباره اهمیت و حساسیت تعیین حریم آثار تاریخی با تاکید بر اینکه اختلالی در کسب و کار و معاش مردم ایجاد نکند، محمد امینیان معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کردستان درباره آثار تاریخی که در کردستان تعیین عرصه و حریم شده اند، گفت: آثار تاریخی ثبت شده در کردستان حدود 1068 اثر است که 20 اثر از آنها ضابطه اختصاصی حریم و عرصه دارند که 10 اثر مربوط به تپه های باستانی و تاریخی هستند و 10 اثر دیگر شامل بناهای بافت تاریخی می شوند. تعیین حریم بناهای تاریخی بگونه ای انجام شده که عناصر تاریخی اطراف و داخل آن بافت تاریخی جز حریم آن محسوب شوند.

او اضافه کرد: شکل واضح تر این است که حریم تعیین شده برای یک بنای تاریخی، دست کم 10 بنای اطراف آن را نیز در بر میگیرد و این گونه با یک ضابطه اختصاصی حریم، 11 بنای تاریخی در محدوده یک حریم قرار گرفته اند. بنابراین اینکه گفتم 10 بنای تاریخی کردستان ضابطه اختصاصی حریم دارند به این معنا نیست که فقط 10 بنا حریم دارند ممکن است با ضابطه حریم این 10 بنا، 100 بنای دیگر هم حریم گذاری شده باشند، برای مثال در شهر سنندج حریم «عمارت مشیر دیوان»، 11 بنای دیگر و حریم «عمارت آصف وزیری» هشت بنای دیگر را در بر میگیرد؛ یعنی با تعیین حریم برای پنج بنای تاریخی «پیر عمر»، «مشیر دیوان»، «آصف وزیری»، «هاجر خاتون» و «مسجد جامع سنندج» بیش از 30 درصد آثار تاریخی سنندج دارای حریم هستند.

امینیان سپس با بیان اینکه پنج اثر تاریخی در کردستان نیازمند تعیین فوری حریم هستند، افزود: تپه بیجار و تپه کامیاران، بازار بیجار، بازار سنندج و بازار سقز جز اولویت های ما در تعیین حریم و عرصه هستند و حریم گذاری این پنج اثر تاریخی شاید بیش از 25 اثر تاریخی دیگر را در بگیرد.

او درباره اینکه چالش عدم تعیین حریم این پنج اثر تاریخی چه بوده، اظهار کرد: از سال 1389 تا سال 1391، بافت تاریخی 168 شهر در کشور به ثبت رسید، علاوه بر ثبت بافت تاریخی این شهرها، ضوابط عمومی حریم شامل آنها میشد. این حرایم برای بافت های تاریخی مناطق مسطح مناسب است، ولی برای بافت پلکانی و کوهستانی مانند شهرهای کردستان، جوابگو نیست و تعیین ضابطه اختصاصی حریم کار بسیار زمان بری است، به همین دلیل این پنج اثر هنوز تعیین حریم نشده اند اما خوشبختانه تفویض اختیار تعیین حریم به استانها ابلاغ شده که خیلی کمک کننده است.

امینیان پیرامون اینکه پنج اثر تاریخی استان کردستان نیازمند تعیین فوری حریم است، ادامه داد: نامه ای درباره تفویض اختیار یک ساله دریافت کرده ایم مبنی بر اینکه تصمیم گیری درباره بناهای قابل ارزش ثبت و حرایمی که شرایط خاص دارند، بر عهده ادارات کل استانها است. این تفویض اختیار بیش از 50 درصد مشکلات ما را حل می کند. در عین حال این تفویض اختیار یک تیغه دو لبه است، همانطور که گفتم بخشی از آن خیلی خوب است و به رفع مشکلات کمک می کند، اما بخشی از آن هم منفی است، نمیتوان انتظار داشت در 31 استان کشور این اختیار موجب خطا نشود. ممکن است در برخی مناطق فشار سازمان ها و نهادها بگونه ای باشد که روی این تصمیم گیری ها تأثیر بگذارد اما خوشبختانه در این تفویض اختیار نظارت وزارتخانه وجود دارد و همین درصد خطاها را کاهش میداد.

معاون میراث فرهنگی کردستان ادامه داد: یکی از پر چالش ترین موضوعات ما در این حوزه، حریم عمارت خسروآباد و عمارت چهار باغ در سنندج است. محله این آثار تاریخی گران ترین منطقه سنندج است، ممکن است به دلیل یک متر آن هم خلاف قانون عمل کنند. حالا چرا این منطقه بهترین منطقه است؟ چون حریم منظری آن حفظ شده و ارتفاع از حد تعیین شده تجاوز نکرده و آب جاری قنات در آن جاری است. افراد ساکن این منطقه ممکن است صاحب قدرت و نفوذ باشند و بخواهند ارتفاع ملک خود را بالا ببرند و همین چالش میراث فرهنگی است که حریم منظری این منطقه را که آثار تاریخی مهمی هم در آن قرار دارد، حفظ کند.

او اضافه کرد: مثلا یک شرکت بیمه در این منطقه، بنایی با ارتفاع غیرمجاز ساخته که میراث فرهنگی با حکم تجدیدنظر مجوز تخریب آن را از دادگاه گرفته است اما هر روز به بهانه ای این تخریب را به تعویق می اندازند. همین فشارها ممکن است موجب خطا و لغزش در تعیین حریم آثار تاریخی شود.

امینیان درباره دیگر چالش های تعیین حریم و عرصه در استان کردستان گفت: تعیین عرصه و حریم را باید در سه دسته تقسیم کنیم؛ نخست تعیین حریم در بافت تاریخی، دوم تعیین حریم محوطه های تاریخی در بافت تاریخی و سوم تعیین حریم تپه ها و قلعه های تاریخی است. بزرگترین چالش کردستان برای تعیین حریم مربوط به دسته اول یعنی بافت تاریخی است و این چالش به دلیل پلکانی بودن شهرها و روستاهای ماست.

بناهای تاریخی در برخی شهرها شیب های چند جهته دارند و همین مشکلاتی برای تعیین و حفظ حریم منظری در استان ایجاد می کند. ساختار توپوگرافی شهرهای مهم مانند سنندج، سقز و اورامان تخت به همین حریم منظری وابسته است، اگر یکی از خانه های این شهرها ارتفاعی کمی بیشتر از سایر بناها داشته باشند موجب می شود ساختار شهر بهم بریزد و برای حفظ این ساختار، نیروهای میراث فرهنگی استان 70 درصد توان خود را گذاشته اند. برای مثال بنایی به نام «پیر عمر» داریم که چندین بار تعیین حریم شده است، اما همچنان چالش دارد و مشکل از حریم آن نیست. این بنا در نقطه ای قرار گرفته که شیب چند جهته دارد و موجب می شود هرگونه ساخت و سازی حریم منظری آن را به خطر بیندازد.

معاون میراث فرهنگی کردستان افزود: در واقع چالش ما در این حوزه، حریم تعیین شده نیست، برخی بناهای تاریخی چندین بار بازنگری حریم شده اند، مانند امامزاده پیر عمر و عمارت خسروآباد که در حال حاضر حریم آن ها مناسب است، اما همچنان چالش هایی در پیرامون این بناها وجود دارد. بحث حداقل های ارتفاعی است. برای مثال در شهر سنندج ارتفاع بیشتر ساختمان های بافت تاریخی دو طبقه است، حالا فرض کنید در میان آنها خانه ملاباشی داریم که یک طبقه است و حریم عمومی آن موجب شده منظر اطراف مشکل اساسی پیدا کند و اگر حریم اختصاصی برای آن در نظر بگیریم باز هم چالش هایی بوجود می آید و آنقدر موضوع پیچیده شده که اگر ضابطه اختصاصی برای آن درنظر بگیریم باید به کل منطقه مجوز ساخت یک طبقه دیگر بدهیم.

امینیان درباره وضعیت مدیریت شهری کردستان برای حفظ حریم آثار تاریخی نیز گفت: همکاری مدیریت شهری و شهرداری ها با میراث فرهنگی برای حفظ حریم بافت و آثار تاریخی در استان کردستان در مجموع مناسب بوده است. مشکل اساسی ما در این باره نداشتن شهرداری بافت تاریخی است و این بزرگترین خلا است که بارها درخواست کرده ایم اقدام کنند. باید قبول کنیم وقتی شهرداری تخصصی بافت تاریخی نداشته باشیم، چالش های بزرگی بر اثر اشتباهات و نداشتن اطلاعات درست ایجاد خواهد شد.