از غارهای دستکند هنامه چه می دانید؟

ایسنا/ بدنبال آخرین خبر و گزارش های بدست آمده، این سوال مطرح می گردد که از غارهای دستکند هنامه چه می دانید؟

غارهای هنامه بر سینه کوهی معروف به گرمه دره در دره باریک و حاصلخیز هنامه که یکی از دره های فرعی دره رود اترک علیا است، قرار گرفته و غارها در میانه دیواره عمودی جبهه غربی کوه حفر شده و در پای این دامنه رودخانه فصلی هنامه جریان دارد.

کوههای مذکور که زاغه های معروف به غارهای هنامه در آن حفر شده رشته های فرعی ارتفاعات کپه داغ بشمار می رود و جنس آنها رسوبی است؛ بدین معنی که جنس کوهها در اینجا سنگی نیست و بافت گراولی دارد که امکان حفر در آنها نسبتا آسان است. غارهای هنامه حدود 100 تا 150 متر بالاتر از کف دره حفر شده اند.

شهرستان شیروان در شمال شرقی استان خراسان شمالی قرار گرفته که از طرف شمال با کشور ترکمنستان هم مرز بوده از جنوب به شهرستان اسفراین از شرق به شهرستان فاروج و از غرب به شهرستان بجنورد محدود می شود.

روستای هنامه که مجموعه معماری دستکندی متشکل از زاغه های متعدد حفر شده در سینه کوه در نزدیکی آن قرار گرفته، از توابع شیروان است و در 15 کیلومتری شمال شرق شهر شیروان قرار گرفت. هنامه از شمال با ذاکرانلو و از جنوب با باغان و از شرق بگدوکانلو، دره اوغاز و از غرب به قلعه چه و قلجق ارتباط دارد. مجموعه معماری دستکند معروف به غارهای هنامه در سینه کوهی آهکی در جنوب روستای هنامه قرار دارد و رودخانه اوغاز و قلجق از مجاورت جنوب شرق و 4 کیلومتری شمال غرب آبادی میگذرد.

کوه چاهک با ارتفاع 2380 متر در 5/3 کیلومتری شرق و جنوب شرق و کوه پدلگاه با ارتفاع 2634 متر در 5 کیلومتری شمال شرق آبادی واقع شده اند. این غارها در 18 کیلومتری شمال شرقی شیروان در حاشیه شرقی دامنه کوهی به نام گرمه دره که حدود 100 متر از کف دره بالاتر است، قرار گرفته اند و ظاهرا زمانی به عنوان پناهگاه در دوره های آشوب و ناامنی سیاسی مورداستفاده بومیان منطقه بوده است.

براساس مقاله از غارهای دستکند هنامه چه می دانید؟ باید بدانید که رودخانه های فصلی در دامنه کوه جاری است و در منطقه بقایای فرهنگی مربوط به قرون میانی دوره اسلامی بچشم میخورد.

غارهای هنامه در 15 کیلومتری شمال شرق شهرستان شیروان بخش مرکزی، دهستان سیوکانلو 1 کیلومتری جنوب روستای هنامه قرار گرفته است. محوطه در یکی از دره های فرعی دره رود اترک علیا به ارتفاع حدود 1445 متر بالاتر از سطح دریا و به مختصات طول جغرافیایی 321 30 37 و عرض جغرافیایی 631 01 58 قرار دارد.

با توجه به اینکه زاغه ها/غارها پلان هندسی منظم و از پیش طراحی شده ندارند، نمیتوان تاریخ دقیقی برای آنها مشخص کرد. ولی با توجه به پیدا شدن قطعاتی از سفال با لعاب سبز و زرد که نقوش شعاعی در آنها نقش شده و برخی سفال های نخودی با نقش کنده مواج که از محوطه پای غارها، میتوان غارها را به قرون 4-6 هجری تاریخ گذاری کرد. نمونه مشابه این گونه معماری دستکند در سایر نقاط ایران بویژه در جنوب کشور که جنس تشکیلات زمین شناسی آنها با منطقه مورد بحث شباهت دارد و امکان حفر در سینه کوه وجود دارد، مشاهده شده که از جمله آنها میتوان به غارهای خربس در جزیره قشم اشاره کرد.

براساس مقاله از غارهای دستکند هنامه چه می دانید؟ باید بدانید که معروف است که نام هنامه در اصل «هانا می» بوده که در گویش کرمانجی یعنی «می کجاست» و این را به دلیل پیدا شدن کوزه های فراوان در اطراف غارها و محوطه پای غارها به منطقه اطلاق کرده اند. بومیان معتقدند این کوزه ها می قومی بوده که در دوره مغول در منطقه سکونت داشته اند.

این غارهای دستکند در دیواره عمودی کوهی معروف به گرمه دره حفر شده است. با توجه به اینکه جنس تشکیلات زمین شناسی در این کوه ها رسوبی و متشکل از ماسه سنگ و خاک رس است امکان حفر در دل کوه فراهم شده است. این مجموعه معماری دستکند در جبهه غربی کوه و در دیواره پرتگاهی حفر شده که دسترسی به آن از بالای کوه غیرممکن است. در پای کوهی که غارها بر سینه آن حفر شده، رودخانه فصلی هنامه جریان دارد که به طبع می توانسته در تأمین آب ساکنان غارها نقش اساسی ایفا کرده باشد.

براساس مقاله از غارهای دستکند هنامه چه می دانید؟ باید بدانید که در سالیان گذشته به دلیل فرسایش جوی و موقعیت قرارگیری غارها در دیواره عمودی کوه، بخشی از آنها فروریخته و به دامنه غلتیده است. فضاهای ایجاد شده در سه طبقه متفاوت یکی بر روی دیگری ایجاد شده و ظاهرا هر طبقه کارکرد متفاوتی داشته است: طبقه اول که در آن دالان های نسبتا بزرگ با پیش آمدگی هایی در پای دیوار به شکل آخور دیده می شود احتمالا مربوط به نگهداری احشام بوده و باید اسطبل بوده باشد.

با توجه به اینکه کف فضاها با خاک و آبرفت بالا آمده، ولی هنوز این آخورها حدود 1 متر از کف بالاتر است که نشان می دهد این آخورها برای تغذیه بز سانان مناسب نیست و باید برای قاطر یا اسب ساخته شده باشد. توجه به ارتفاع و شیب بسیار تند دامنه نشان می دهد موقعیت غارها حتی برای حیواناتی مانند گاو نیز قابل دسترسی نیست و معقول است تصور کنیم حیوانات نیرومندی که توانایی صعود به ارتفاعات را داشته اند در این فضاها نگهداری میشده اند.

طبقه دوم فضاهای کوچکتر و تو در توی بیشتری دارد که با توجه به وجود اجاق های متعدد و دودزدگی سقف آنها باید مربوط به زندگی افراد بوده باشد و در نهایت طبقه سوم با اتاق های نسبتا بزرگ و کمتر احتمالا انبار بوده است. تمام طبقات یکی بر روی دیگری ساخته شده و سقف هر فضا کف فضای بالای آن محسوب می شود که اغلب حدود 50 تا 100 سانتیمتر ضخامت دارد.

غارهای هنامه بقایای پناهگاه هایی است که به نظر می رسد در قرون میانی اسلامی، به احتمال فراوان در دوره یورش اقوام مغول به ایران ایجاد شده و در دوره های بعد و به هنگام ناامنی های سیاسی منطقه ای بارها از آنها استفاده شده است. وجود یک لایه دوده ضخیم در سقف تمام فضاها نشان دهنده استفاده مکرر از این فضاها در دوره ای به نسبت طولانی است.

شیوه معماری این اثر که در آن سقف هر طبقه کف طبقه دیگر محسوب می شود و نیز موقعیت ویژه ای که غارها در آن ایجاد شده در سراسر استان بی نظیر است. سفال های پراکنده در پای دامنه غارها بسیار اندک است و در بین آنها قطعات لعاب دار فیروزه ای دوره ایلخانی و نیز سفال های نخودی با نقش کنده مواج دیده می شود.

غارهای هنامه با شماره 22214 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده که در صورت سرمایه گذاری و ایجاد امکانات رفاهی قابلیت تبدیل به فضای گردشگری مناسبی دارد.