بررسی موضوع نصب جان پناه در بخشهایی از پل تاریخی خواجو

خبرگزاری مهر/ این خبر به جهت بررسی موضوع نصب جان پناه در بخشهایی از پل تاریخی خواجو برای شما نوشته شده است.

مدتی از جنجال تخریب های مرمتی گنبدهای مسجد جامع عباسی و مسجد شیخ لطف الله در میدان نقش جهان اصفهان نگذشته و فعالان میراث فرهنگی و ایران دوستان از ناواردی و نابلدی در مرمت این دو بنای باشکوه صفوی زیر نظر وزارت میراث فرهنگی، همچنان در بهت و حیرت اند که در اقدامی تازه اداره میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان طرح جان پناه پل تاریخی خواجو را آغاز کرده است.

ماجرا به سفر اخیر وزیر میراث فرهنگی و گردشگری به اصفهان باز میگردد که عزت الله ضرغامی در بازدید از پل خواجو با اشاره به شکایت یکی از حادثه دیدگان سقوط از پل خواجو، بر اهمیت اجرای پروژه جان پناه در این پل تأکید کرد.

اکنون چهار سال پس از اجرای طرح جان پناه در پل تاریخی سی و سه پل، اداره میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان برغم نگرانی ها و تردید برخی فعالان میراث فرهنگی و کارشناسان درباره این پروژه با همکاری سازمان عمران شهرداری اصفهان در حال حصارکشی در بخشهایی از پل به منظور ایمنی گردشگران است. حالا هفده دهانه از یال جنوب شرقی پل خواجو به منظور نصب جان پناه در دهانه های بالایی پل به محیط کارگاهی تبدیل شده تا قسمتهایی از آنکه امکان سقوط افراد در آن محلها وجود دارد ایمن شود و پشت هر ستون یک میله با سیم بکسل نصب و از طرفی کف، پی ها و جداره ها بویژه قلوه گاه های پل بازسازی شود.

پیشتر علیرضا ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان به رسانه ها گفته بود که طرح جان پناه در پل خواجو کمترین آسیب بصری را خواهد داشت و جان افراد و گردشگران نیز به خطر نمی افتد.

یک کارشناس میراث فرهنگی نیز در گفتگو با رسانه ها مدعی شد که شواهد بصری حکایت از نصب جان پناه هایی بر روی پل تاریخی خواجو در دهه های قبل دارد و این طرح چند بار در شورای فنی میراث فرهنگی اصفهان مطرح و انواع و اقسام جان پناه ها و معایب و محاسن آنها برای پل خواجو بررسی شده است.

جان پناه در پل خواجو پیشینه تاریخی ندارد

در همین پیوند علیرضا جعفری زند، پژوهشگر تاریخ و باستان شناس اصفهانی میگوید: در طول تاریخ هیچگاه جان پناهی به این شکل روی پلهای تاریخی وجود نداشته و در مدت حدود 400 سال که از روی پل خواجو رفت و آمد میشده و اتفاقی هم رخ نمیداده است.

وی با بیان اینکه جان پناه یک پدیده نو است که پیشتر نیز در پل تاریخی سی و سه پل اصفهان و با کابل کشی اجرا شده، در خصوص جان پناه چوبی در قسمت شاه نشین پل خواجو خاطرنشان میکند: قسمت شاه نشین پل از ابتدا این جان پناه را داشت، زیرا اصلاً برای نشستن طراحی شده بود و شاه عباس دوم و همراهان او برای مراسم جشن آب پاشان که در تیر برگزار میشد و امثال این جشن ها در این قسمت پل حضور می یافتند اما خود پل خواجو در طول تاریخ هرگز جان پناه نداشته است.

این پژوهشگر تاریخ و باستان شناس می افزاید: جان پناه یک پدیده نو است و زمانی که میراث فرهنگی خواست این طرح را در سی و سه پل اجرا کند مخالفت کردیم که اجرا نشود اما در پاسخ گفتند از کابل های بی رنگ استفاده می شود که دیده نشود؛ در پل خواجو هم مشابه سی و سه پل تصمیم دارند کابل های بی رنگ استفاده کنند.

دخل و تصرف در یک بنای تاریخی ثبت شده غیر قانونی است

جعفری زند درباره تأثیر سیم کشی ها بر ظاهر و معماری پل خواجو میگوید: دوگانگی اداره میراث فرهنگی را در این زمینه درک نمی کنم، زیرا درمورد یک خانه یا یک اثر تاریخی ثبت شده، می گویند هر گونه دخل و تصرف در این اثر تاریخی غیر قانونی است و مجازات و حد دارد اما خود میراث فرهنگی روی اثر تاریخی چون پل خواجو که میراثی ثبت شده است، دخل و تصرف می کند؛ البته می دانیم که فشار ارگان های دیگری مانند شهرداری و … روی این جریان است و میراث فرهنگی اینجا تسلیم می شود.

اگرنه میراث فرهنگی خوب میداند که دخل و تصرف کردن در یک اثر تاریخی آن هم با متریال جدید غیر قانونی است، طبق همان شرایط ثبت اثر تاریخی که پل خواجو و سی و سه پل ثبت شدند. بنابراین درک نمیکنم چگونه قانون تحت عنوان اینکه ممکن است افرادی از پلها سقوط کنند، نقص می شود درحالیکه در طول تاریخ و طی 400 سال این پل به همین شکل بوده و اتفاقی هم رخ نمیداد اما در چند سال اخیر...

این باستان شناس و استاد دانشگاه تصریح می کند: همه جا این شرایط وجود دارد و در بناهایی که احتمال خطراتی وجود دارد به صورت پیشگیرانه تمهیداتی انجام می شود که اتفاقی نیافت اما اینکه سازه ای را به پلهای تاریخی اضافه می کنند در واقع اصالت بنا را از بین می برد.

وی میگوید: در قسمت فوقانی سی و سه پل، بالای دیوارهای پل، محل عبور و مرور بوده و در آنجا یک جان پناه حدود 60 سانتیمتری به صورت مشبک کاری آجر در قدیم وجود داشته که تا اواخر دوره قاجار هم بود و پس از آن به دلایلی برداشته شد و امروزه کسی بالای پل نمی رود، زیرا درهای ورودی بسته شدند، زیرا فکر میکردند آن راهرو باریکی که بالای پل وجود دارد برای عبور و مرور ساخته نشده است. وضعیت اکنون پل خواجو همین است، بخشهای پل همواره به همین شکل و بدون جان پناه بوده و با وجود اینکه همه این سالها که می خواستند طرح جان پناه را روی پل تاریخی خواجو اجرا کنند، مخالفت کردیم اکنون درحال اجراست.

همچنین محمد حسین ریاحی، محقق و پژوهشگر تاریخ و تمدن ایرانی و اسلامی میگوید: یکی از مسائلی که همواره در تاریخ و فرهنگ هر کشور بویژه در حفظ آثار مهم است ظاهر و شکل اصلی بنا است که در جذب بیننده و علاقمندان می تواند تأثیرگذار باشد.

وی ادامه می دهد: پلهای تاریخی اصفهان بویژه پل خواجو که قدمت آن به دوره شاه عباس دوم و بیش از 350 سال پیش می رسد به عنوان یک اثر فاخر بین پلهای تاریخی ایران می درخشد. این پل در ادوار مختلف محل رفت و آمد و مورد توجه مردم بود؛ مسیر ارتباطی بوده بین اصفهان و بزرگترین مزارات این شهر یعنی تخت فولاد و مردم از این طریق به آن سمت رودخانه می رفتند و در دوره ای نیز وسایل نقلیه از روی پل خواجو تردد میکرد که متوقف شد، زیرا به استحکام و زیبایی بنا آسیب می زد.

استاد دانشگاه اصفهان خاطرنشان می کند: متأسفانه گاهی مشاهده میشد که رفتار برخی از عابران جلوه های زیبای این بنای تاریخی را مخدوش میکرد، مانند یادگاری نویسی با اسپری و … که اینها زیبایی و ظرافت اثر را تهدید میکرد؛ از این رو احساس میکنم با توجه به اقتضای زمان لازم است کارهایی صورت گیرد که در عین حال که میراث های ارزشمند فرهنگی و بناهای تاریخی حفظ شود مشکلی برای عابران نیز ایجاد نشود.

ریاحی تصریح می کند: بسته به دانش، فرهنگ و سن افراد از جمله کودکان و نوجوانان ممکن است گاهی بی مبالاتی کنند و با توجه به ارتفاعی که وجود دارد از پل به رودخانه سقوط کنند و این مسئله نیز نگرانی هایی را بوجود می آورد اما اعتقاد دارم اگر هر کاری قرار است جان پناه پل خواجو صورت گیرد باید منطبق با حفظ سازه، نما، استحکام پل و عدم خدشه به بنا باشد و در عین حال حفظ جان و امنیت عبور و مرور نیز تضمین شود.

پژوهشگر تاریخ و تمدن ایرانی و اسلامی با اشاره به اینکه پل خواجوو پله های آن در سالهای گذشته نیز مرمت و ترمیم داشته، خاطرنشان می کند: همه این موارد درخصوص پل خواجو باید با هم لحاظ شود، زیرا امروزه برای حفظ آثار و بناهای تاریخی شیوه ها و روش های مختلفی وجود دارد که بدون اینکه به شاکله پل خدشه ای وارد شود میتوان امنیت افراد را نیز تضمین کرد.

ریاحی پیرامون بررسی موضوع نصب جان پناه در بخشهایی از پل تاریخی خواجو میگوید: باید دیدگاه صاحب نظران، دست اندرکاران اجرا، مرمتگران و کارشناسان در حفظ امنیت آثار تاریخی و مردم بررسی شود و یک اجماعی را بوجود بیاورد که همه جنبه ها را درخصوص جان پناه پل خواجو در نظر گیرد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه راهکارهایی وجود دارد که زیبایی و ظرافت پل را تضمین کند، خاطرنشان میکند: حفظ بنا، قلوه گاه های پل، مصالح و آجر و زیبایی و ظرافت اثر باید مورد توجه باشد؛ معتقدم بهترین شیوه باید با یک اتفاق نظر جمعی کارشناسی بوجود آید تا از هرگونه مخاطره در بحث امنیت جلوگیری و البته زیبایی بنای ارزشمند و فاخر خواجو را که از نادر پلهای ایران است، حفظ کند.