بنای تاریخی گنبد باز شاهکار معماری عصر صفوی به شمار می رود

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، بنای تاریخی گنبد باز شاهکار معماری عصر صفوی به شمار می رود.

حسین یزدانمهر درباره بنای تاریخی گنبد باز که بر روی کوهی مرتفع بنا شده، اظهار کرد: شاهکار معماری مشهور به گنبد باز اثری تاریخی از زمان شاه عباس صفوی است که بر تختگاهی دایره مانند از سنگ لاشه به قطر تقریبی 10.5 متر و بلندی حدود یک تا سه متر بنا شده و در ارتفاع حدود دو هزار متری از سطح دریا بر بلندای کوه قرار گرفته است که به دلیل شهرت این گنبد، کوه مورد نظر نیز به همین نام معروف است و گنبد باز نامیده می شود.

وی افزود: بر اساس نوشته های مورخان، مصالح مورد نیاز ساخت این گنبد به وسیله بز که در بالا رفتن به کوه از چالاکی خاصی برخوردار است حمل میشده است. از این ایوان میتوان فرسنگ ها افق اطراف را زیر نظر داشت و دیده بانی کرد. ابداع و احداث ایوانی به این شکل در این ساختمان شاهکار هنری بوده و مطابق است با این اصل معروف معماری که یک واحد الزامی و مورد مصرف ضمن انجام مقصود اصلی خود، وقتی به نهایت کمال می رسد که هم به زیبایی بنا بیفزاید و هم مقاومت آن را بالا ببرد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان نطنز گفت: در مورد علت ساختن این گنبد و وجه تسمیه آن داستانهایی بین مردم منطقه رواج دارد که به مرور زمان جنبه افسانه ای بودن آن بر حقیقت پیشی گرفته است.

یزدانمهر تصریح کرد: در سال 1001 هجری قمری که شاه عباس اول به اردستان و نطنز رفته بود، یکی از بازها که مورد توجه شاه بود و به باز «لوند» شهرت داشت در جنگ با عقابی زخمی شد و پس از چندی مرد و موجب ملال خاطر شاه شد. به اشاره شاه و به دستور حاکم وقت نطنز «نجم الدین محمود بیک» این عمارت عالیه برای دفن باز «لوند» شاه ساخته شد.

وی ادامه داد: این بنا با ابعاد کاملا موزون به صورت ساختمانی 8 ضلعی که قطر دایره محیطی آن 9 متر است بنا شده و بستر همواری در اختیار ندارد و تعدادی از پایه ها بر روی قطعه سنگ های پائین تر بنا شده است. ابعاد هر یک از اضلاع هشت ضلعی بنا به طول 100 سانتیمتر، عرض 80 سانتیمتر و ارتفاع180 سانتیمتر است و به فاصله 30 سانتیمتر بالای هر درگاه دریچه هایی به بلندای 90 سانتیمتر تعبیه شده و هر درگاه و دریچه بالای آن از سمت خارج به ایوانی کوچک به طول و عرض 2 در یک و بلندی 3 متر پایان میگیرد و کف ایوان ها را نیز با آجر فرش کرده اند. درگاه گوشه شمال غربی دارای پلکانی است با 11 پله مارپیچ که به سمت شرق بالا می رود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان نطنز افزود: در سقف محوطه داخلی گنبد، دریچه مدوری وجود دارد که از آنجا نمای داخلی ساقه و پوشش خارجی گنبد که بطور اریب از شمال غرب به طرف جنوب شرق خراب شده و دیوارهای پشت ساقه گنبد به خوبی نمایان است. با توجه به اینکه قسمت زیادی از سقف گنبد در سالهای گذشته ریزش کرده و به صورت نیمه تخریب درآمده بود در دهه 80 با همکاری شهرداری نطنز و میراث فرهنگی مورد بازسازی و مرمت اساسی قرار گرفت و در طی چند مرحله استحکام بخشی نیز انجام پذیرفته است.

یزدانمهر با بیان اینکه بنای گنبد باز یکی از جاذبه های دیدنی شهرستان نطنز است که گردشگران زیادی را به خود جذب می کند، خاطرنشان کرد: اخیرا با توجه به پیگیری انجام شده توسط دوستداران میراث فرهنگی، عملیات پاکسازی و زدودن آثار دست نوشته های ناهمگون در این بنای ارزشمند که چهره این اثر را مخدوش کرده بود، انجام شد. بنای تاریخی گنبد باز به شماره 644 در تاریخ 22 فروردین سال 1346 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.