عملکرد دولت سیزدهم در حوزه گردشگری چگونه بوده است؟

ایرنا/ بدنبال آخرین اخبار منتشر شده، این سوال مطرح می شود که عملکرد دولت سیزدهم در حوزه گردشگری چگونه بوده است؟

نوروز 1399 برای صنعت گردشگری و سفر ایران یک کابوس بود، کمتر از یک ماه محدودیت ها چنان شدت گرفت که با شعار «به سفر نرویم/ در خانه بمانیم» سفر و گردشگری به صفر رسید. ویروس کرونا میهمانی ناخوانده که بدون دعوت نامه، بدون روادید و بدون اقامت، از شرق دور یکی یکی کشورها را زیر پا گذاشت و سوغاتی جز مرگ و رکود برای مردم جهان نداشت.

این در حالی بود که یک سال قبل از کرونا (2018) بیش از یک میلیارد و 400 میلیون تن در سطح جهانی سفر کرده بودند و حدود 1.5 تریلیون دلار گردش مالی در صنعت گردشگری ایجاد شد، صنعتی که برای صدرنشینی در صنایع پول ساز جهان چهار سال تا سال 2025 را هدف گذاری کرده بود، اما به یک باره به شرایط 20 سال قبل خود بازگشت؛ صنعتی که در سال 2020 در اثر محدودیت های کرونایی، با رشد منفی 50.4 درصدی مواجه شد و 4900 میلیارد دلار از ارزش آن کاسته شد. البته روند واکسیناسیون جهانی و کاهش محدودیت های کرونا و اجرای سیاست سفر در حین کرونا تا حدودی اقتصاد گردشگری را احیا کرد و در سال 2021 حدود 1000 میلیارد دلار عاید اقتصادهای جهان شده است.

کرونا در ایران مانند بیشتر کشورهای جهان سفرها را متوقف شد، جاده های بین شهری فقط برای خودروهایی باز بود که محموله های ضروری مانند دارو و مواد غذایی داشتند؛ هتل ها و مراکز اقامتی بدون مسافر، ایرلاین ها بدون مسافر، رستوران های بین راهی بدون مشتری، در پایانه های قطار و اتوبوس هم اثری از هیچ مسافری نبود. برگزاری آیین ها، سوگواره ها و جشنواره ها و نمایشگاه ها متوقف شد. رویای جذب 10 میلیون گردشگر یک سال بعد از تجربه ورود حدود 9 میلیون گردشگر خارجی در سال 1398 دست نیافتنی تر از همیشه شد.

کرونا بی امان می تاخت، گردشگری به کما رفت

سال اول کرونا (2020) صنعت گردشگری ایران با رشد منفی 45 درصدی مواجه شد، اگر چه سال بعد آن گردشگری ایران رشد مثبت 40 درصدی را تجربه کرد و ارزش آن به 202 هزار میلیارد تومان افزایش یافت. آمار مبتلایان و جان باختگان کرونا روز به روز افزایش می یافت و با اجرای محدودیت های سفر و گردشگری تعداد مسافران و گردشگران گردشگری در 2 ماه اول سال 1399 حتی به صفر رسید.

براساس مقاله عملکرد دولت سیزدهم در حوزه گردشگری چگونه بوده است؟ باید بدانید که بعد از مدتی سازمان جهانی بهداشت دستورالعمل های بهداشتی را صادر کرد که با گردشگری در حین کرونا پیکر بی جان صنعت که در کما بسر می برد به احیا و رونق امیدوارتر شد، ولی بیشتر کارشناسان معتقد بودند بازگشت به روند قبل از کرونا چندین سال حتی یک دهه طول خواهد کشید.

مسدود بودن مرزها، لغو انواع سفرهای تفریحی- سیاحتی، زیارتی و مذهبی و حتی کاری، عدم پذیرش مسافران ورودی توسط کشورهای مقصد یا اجرای شرایط سخت گیرانه ورود مسافر اعم از قرنطینه و همچنین شرایط مشابه برای مسافران خروجی، به دلیل خطرات ناشی از انتقال ویروس کرونا از جمله دلایل کاهش و رکود در صنعت گردشگری بود.

با نگاهی به آمار 9 ماهه نخست سال 99، به دلیل محدودیت های بسیار ناشی از کرونا و توقف چندین ماهه مرزهای زمینی، دریایی، ریلی و هوایی، تردد مسافر به کشور کاهش چشمگیری داشت؛ اگرچه بعد از چند ماه، سفر با رعایت دستورالعمل های کرونا انجام میشد، اما آمارها همچنان کاهش حدود 80 درصدی سفرهای داخلی را نشان میداد و ورود گردشگر خارجی نسبت به سال قبل از آن تا 90 درصد کاهش یافت و در سال اول کرونا (1399) فقط حدود 300 هزار گردشگر خارجی آن هم در بخش گردشگری درمانی و سلامت به ایران سفر کردند.

در این میان تردد مسافری از فرودگاه امام خمینی (ره) که پرترددترین فرودگاه کشور است، نیز با کاهش قابل توجهی در مسافران ورودی و خروجی، در 9 ماهه سال 1400 نسبت به مدت مشابه سال 98 روبرو شد. این افت 90 درصدی در تردد مسافر، کاهش در حدود 14 میلیون نفری مسافر در هر دو گروه مسافران ورودی و خروجی را شامل میشد که در صنعت سفر فاجعه ای بی نظیر بود. یک برآورد تقریبی و کلی نشان می دهد در فاصله سال 2019 تا 2020 (سال 1399/سال اول کرونا) درآمدهای گردشگری ورودی ایران حدود 86 درصد و درآمد گردشگری داخلی 44 درصد کاهش یافته است.

خسارت ها عیان شد

براساس مقاله عملکرد دولت سیزدهم در حوزه گردشگری چگونه بوده است؟ باید بدانید که آرام آرام خسارت های کرونا بر صنعت گردشگری رخ عیان کرد، 80 درصد مشاغل و کسب و کارهای صنعت گردشگری را متوقف شدند، حدود 35 درصد از مشاغل موجود در صنعت گردشگری ایران کاملا از بین رفت. در این سال، کرونا 35 درصد از اشتغال موجود در صنعت گردشگری ایران از بین رفت و به حدود 1.2 میلیون نفر رسید، اما با رونق نسبی در سال 2021 این رقم 700 هزار نفر را به مشاغل گردشگری بازگرداند رقمی معادل 7.6 درصد که نشان میداد 1.9 میلیون نفر همچنان در این بخش فعال هستند. و نموارها افزایش سهم از کل بازار کار ایران که از 4.8 درصد در سال 2020 به 5.1 درصد در سال 2021 ثبت کرد.

براساس برآوردها تا خرداد 1400 بیش از 42 هزار میلیارد تومان خسارت به صنعت گردشگری وارد شد که عمدتا مربوط به صنعت هتلداری و خدمات اقامتی بود. بیش از 85 درصد راهنمایان محلی صنعت گردشگری از جامعه 15هزار نفری این بخش برای مدت دو سال بیکار شدند. راهنمایانی که عموما بیمه نبودند و چرخه صنعت خارج شدند.

در سال 2020 کل هزینه کرد گردشگران خارجی در ایران با افت 82 درصدی مواجه شد و به 1.9 میلیارد دلار رسید، اما این رقم در سال 2021 به 2.5 میلیارد دلار رسید که نشان می دهد نسبت به سال قبل از آن 31 درصد رشد داشته است. از طرفی گردشگران داخلی ایران در سال 2020 بالغ بر حدود 94 میلیارد تومان هزینه کردند که نسبت به سال قبل از آن با افت 39.7 درصدی را نشان می داد که البته با رشد حدود 49 درصدی در سال 2021 به 140هزار میلیارد تومان رسید.

بعد از چند ماه اگرچه بسیاری از مشاغل و صنایع فعالیت خود را آغاز کرده بودند، اما سایه سنگین کرونا هچنان بر صنعت گردشگری سایه افکنده بود، کرونا در برخی از مناطق روندی کنترلی را پیش میگرفت، اما همچنان جان بسیاری از مردم را می گرفت. کارشناسان و متخصصان بهداشت و گردشگری متفق القول فقط توسعه واکسیانسیون عمومی و اعتماد مجدد گردشگران به ایمنی و امنیت سفر را ضامن احیای صنعت گردشگری اعلام می کردند روندی که تا حدود خرداد 1400 در ایران روند پرشتابی نداشت.

واکسیانسیون عمومی و بازگشت امید به صنعت گردشگری

با آغاز فعالیت دولت سیزدهم و گسترش واکسیناسیون عمومی چرخ های صنعت گردشگری بعد از توقف دو ساله دوباره به حرکت درآمد؛ اولین اقدامی که تقاضای جامعه گردشگری ایران بود واکسیناسیون کارکنان هتلداری و صنعت گردشگری بود. این روند با اولویت بندی مراکز اقامتی و پذیرایی در گروه اول مشاغل و اجرای سیاست گردشگری در حین کرونا و رعایت دستورالعمل های بهداشتی باعث شد گردشگری ایران از کما خارج شود.

نوروز 1401 را آغازی بر عبور از کرونا بود، بعد از دو سال کرونایی سفر بی دغدغه امن و ایمن آغاز شد، همه کشور بسیج شدند تا استقبال و اقامت گردشگران هماهنگ تر از همیشه صورت گیرد. با حضور 23 دستگاه اجرایی، ستاد هماهنگی خدمات سفر تشکیل شد. ثبت بیش از 52 میلیون نفر شب اقامت در مراکز اقامتی رسمی کشور بارقه امیدی برای فعالان صنعت گردشگری شد روندی که رشد 63 درصدی اقامت نسبت به دو سال قبل را تایید کرد.

در نوروز، بیشترین آمار در بخش اقامتگاه های رسمی مربوط به استان های مازندران، خراسان رضوی، گیلان، هرمزگان، فارس، اصفهان، بوشهر، یزد، خوزستان و تهران بود و برای اولین بار استان تهران در جمع 10 استان برتر در حوزه اقامت نوروزی قرار گرفت و بیشترین رشد اقامت در اقامتگاه های رسمی نسبت به دوران قبل از کرونا به ترتیب مربوط به استان های بوشهر، هرمزگان، گیلان، لرستان، تهران و البرز بود.

موج سفر در نوروز همه گونه های گردشگری را در بر م گرفت، در حوزه دریایی در 20 روز، حدود 6 میلیون مسافر دریایی جابجا شدند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود 300 درصد رشد را نشان می دهد. بیش از 80 درصد سفرها در سطح راه های اصلی اتفاق می افتد و در نوروز بیش از 90 درصد حمل و نقل از طریق جاده ها بود که یا از طریق وسایل نقلیه عمومی و یا از طریق وسایل نقلیه شخصی صورت گرفت. امسال 414 اتوبوس ، 300 هزار مینی بوس و و 30هزار سواری در اختیار مسافران بود.

همچنین 1.3 میلیون نفر در این مدت از طریق خطوط ریلی جابجا شدند و در بخش حمل و نقل هوایی نیز در هر دو بخش داخلی و خارجی، در مجموع 2 میلیون مسافر جابجا شدند که نسبت به نوروز سال قبل 54 درصد رشد را نشان میداد تنها از طریق فرودگاه امام خمینی (ره) 413 هزار و 22 مسافر تا 13 فروردین 1401 جابجا شدند که نسبت به مدت مشابه سال قبل 254 درصد رشد داشته است.

در مجموع از 25 اسفند 1400 تا 13 فروردین 1401 حدود 52 میلیون و 800 هزار تردد بین استان ها ثبت شد، که نسبت به مدت مشابه سال قبل 41 درصد رشد داشت. یطور متوسط در سفرهای بین استانی، تردد 2.2 میلیون وسیله نقلیه ثبت شد که طبق آمار استان خوزستان با 167 درصد، استان بوشهر با 109 درصد، استان اصفهان با 78 درصد، استان خراسان رضوی با 73 درصد و استان هرمزگان با 71 درصد بیشترین رشد ترددهای بین استانی را به ثبت رساندند.

در نوروز 1401 حدود 89 هزار و 500 نفر از مرز بازرگان، 78 هزار نفر از مرز رازی و 72 هزار و 300 نفر از مرز دوغارون وارد و خارج شدند. در مجموع 5.5 میلیون نفر نوروز امسال از تهران خارج شدند که بیش از 50 درصد به صورت میانگین رشد تردد ثبت شد. روندی که در تعطیلات فصل بهار ادامه داشت و آمار حجم سفر و تداوم موج های سفر در تعطیلات عید سعید فطر و نیمه خرداد نشان داد صنعت گردشگری از کما خارج شده و در ریکاوری است و برای فصل تابستان آماده می شود.

امید به روزهای پر رونق سفر

اگرچه سال 1399 و اوایل سال 1400 برای صنعت گردشگری ایران رکود بی سابقه ای بود، اما طبق گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری World Travel & Tourism Council صنعت گردشگری ایران در نیمه دوم سال 1400 رشد 40 درصدی داشته است و گردشگران خارجی در این مدت 2.5میلیارد دلار در ایران طی این سال هزینه کردند. در حالی که جهان در این سال ها رشد 21.7 درصدی داشت.

سهم گردشگری از کل اقتصاد ایران در سال 2020 بالغ بر 3.1 درصد بود، این رقم در سال 2021 به 4.1 درصد افزایش یافته است. در حالی که طی سال 2020 صنعت گردشگری ایران با رشد منفی 45 درصدی مواجه شده بود و ارزش آن به 144 هزار میلیارد تومان کاهش یافته بود در سال 2021 این صنعت در ایران رشد مثبت 40 درصدی را تجربه کرد و ارزش آن به 202 هزار میلیارد تومان افزایش یافت.

گردشگری صنعت پیشران و سودآورد اشتغال زا است، ایران با جاذبه های طبیعی تاریخی و فرهنگی که دارد بی تردید جذاب ترین و ارزان ترین و متنوع ترین مقصد برای گردشگران از کشورهای همسایه است، طبق آمار از کل گردشگران خارجی ورودی به ایران در سال 2021 بالغ بر 15 درصد آنها ترکیه ای بوده اند که البته پس از عراق با حدود 35 درصد در رتبه دوم گردشگران خارجی ورودی به ایران قرار دارند.

این آمار نشان می دهد سهم عمده از جذب گردشگر خارجی مختص به کشورهای همسایه است و رفت و آمدهای دیپلماتیک رهبران و مقامات ارشد کشورهای همسایه و همسو به تهران در سه ماه اخیر امضای تفاهم نامه مشترک همکاری در حوزه گردشگری می تواند این روند را در پساکرونا تقویت کند، روندی که خسارت های کرونا بر صنعت گردشگری را می تواند جبران کند.