وقتی یک منبع آب بلای جان بنای تاریخی تخت خلیل می شود

ایسنا/ این خبر پیرامون وقتی یک منبع آب بلای جان بنای تاریخی تخت خلیل می شود، برای شما نگارش شده است.

حکایت تخت خلیل مثل بسیاری از بناهای گمنام و در معرض خطر، کهنه کتابی است که بارها و بارها ورق خورده و پایان خوشی نداشته است. این جاذبه تاریخی منحصر بفرد بنای مهجوری است که به گفته اهالی محلی بیش از 700 سال قدمت دارد اما آوازه اش حتی به گوش بسیاری از میراث دوستان هم نرسیده است.

گذر زمان، غریبی تخت خلیل و بی مهری مسئولان آن را در وضعیت نامناسبی قرار داده و بسیاری از بخش های بنا را با خطر ریزش مواجه کرده است اما همه اینها یک طرف و منبع آبی که سالهای 73 یا 74 وسط این بنای تاریخی علم شد، یک طرف دیگر!

تخت خلیل یا قلعه کاج در روستای هدف گردشگری کاج شهرستان رزن که از روستاهای خوش آوازه استان همدان در حوزه صنایع دستی است، قرار دارد و با وجود اهمیت فراوان نه تنها تاکنون در فهرست آثار ملی ایران ثبت نشد بلکه در آستانه تخریب هم است.

مهر سال 99 بود که ایسنا گزارشی تحت عنوان «تخت خلیل در زباله دان تاریخ» منتشر کرد. در آن گزارش محسن حجازی مکان، دهیار روستای کاج گفت: کاج تنها اسم روستای گردشگری را یدک می کشد و متأسفانه قلعه روستا که بالای تپه و نماد کاج است، در حال تخریب است.

به گفته وی، دهیاری نامه نگاری هایی با میراث فرهنگی برای ثبت ملی بنا انجام داد اما متأسفانه نتیجه ای نداشته است، همچنین کاج از سال 86 به عنوان روستای هدف گردشگری شناخته شده و در طول این سالها میراث فرهنگی هیچ هزینه ای بابت این موضوع به روستا نداده و خود نیز هزینه ای صرف نکرده است.

در آن گفت و گو سیده مریم مختاری موسوی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان نیز با تأیید تخریب گسترده در بنا گفت: در بازدیدی که در روزهای اخیر از تخت خلیل داشتیم، مستنداتی از آن تهیه کرده و قرار است در جلسه شورای استان که هفته های آینده برگزار می شود، تصمیم نهایی گرفته شود.

وی همچنین با بیان اینکه پس از بررسی شرایط مشخص می شود بنا قابلیت ثبت ملی دارد یا خیر؟ اظهار کرد: ساماندهی تخت خلیل در دستور کار میراث فرهنگی همدان قرار گرفته و اینکه چه نتیجه ای برای بنا گرفته شود به اظهارنظر اعضای شورای استان بستگی دارد همچنین این تصمیم متعاقباً به وزارتخانه ارسال و نظر نهایی را دفتر ثبت وزارتخانه به استان اعلام می کند.

حال بیش از یک سال و نیم از انتشار گزارش مذکور میگذرد و حال و روز تخت خلیل هنوز هم ناخوش است. حرف های دهیار روستا پس از مدتها هنوز هم بوی بهبود نمی دهد و احوال کاج هم بهتر نشده است.

حجازی مکان این بار هم با تأکید بر اینکه کاج همچنان اسم روستای هدف گردشگری را یدک می کشد، بیان کرد: تخت خلیل در معرض تخریب جدی است و هنوز کارهای تملک بنا، ثبت ملی، مرمت و احیای آن انجام نشده است.

وی با بیان اینکه تا به حال اداره میراث فرهنگی حتی یک ریال برای این بنا هزینه نکرده، مطرح کرد: پیرو پیگیری های انجام شده، فرماندار شهرستان اعلام کرد جابجایی منبع آب به یک میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.

حجازی مکان اعتبار دهیاری را برای حفظ این بنای تاریخی و جابجایی منبع آب کافی ندانست و بیان کرد: تخت خلیل به حال خود رها شده و هر روز هم بیشتر تخریب می شود، از طرفی یکبار در سال 70 حفاری غیرمجاز در بنا انجام شده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان های رزن و درگزین نیز گفت: ما دغدغه حفظ این بنای ارزشمند را داریم اما منبع آب مانع از ثبت ملی و مرمت بنا شده است.

شهروز کهیایی با اشاره به اینکه بارها در جلسات مختلف گفته ایم منبع آب مانع بزرگی برای ثبت ملی اثر است، افزود: این منبع نمی گذارد میراث فرهنگی کاری انجام دهد و تا زمانی که فرآیند ثبت ایجاد نشود نمی توانیم اقدامات دیگری مثل مرمت و احیای بنا را عملی کنیم.

وی با اشاره به هزینه یک میلیاردی جابجایی منبع آب شرح داد: در شرایط فعلی بحران آب، تأمین آب روستا مشکل است و اگر بخواهیم از درگزین به روستا آبرسانی کنیم به هزینه گزافی نیاز داریم، از طرفی جابجایی منبع به معضل تبدیل شد بنابراین تنها راه این است که منبع آب به قسمت دیگری از روستا هدایت شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان های رزن و درگزین در ادامه تخت خلیل را بنایی واجد ارزش معرفی کرد و گفت: اگر این بنا ثبت ملی، مرمت و احیا شود، بدون شک نقش مهمی در رونق گردشگری شهرستان خواهد داشت.

کهیایی با تأکید بر اینکه باید چاره ای اساسی برای مشکل منبع آب اندیشیده شود، بیان کرد: پیگیر جذب اعتبار برای جابجایی منبع از طریق خیرین میراث فرهنگی، فرمانداری، بخش خصوصی، اداره میراث فرهنگی و... هستیم و اگر این اتفاق عملی شود بنا با وجود آسیب های فراوان قابل احیا خواهد بود و میتوان طرح مطالعاتی و مرمتی برایش تعریف کرد.

وی با اشاره به اینکه به فرض ثبت بنا در وضعیت فعلی بار حقوقی برای مالک بوجود می آید، خاطرنشان کرد: میراث فرهنگی با اعتبارات ناچیز از پس تمام بناها برنمی آید با این وجود بناها را اولویت بندی می کند و تخت خلیل نیز جز اولویت ما است.

تخت خلیل آنقدر غریب است که پس از گذشت سالیان دراز علت نامگذاریش مشخص نیست و تلاشی هم برای رسیدن به وجه تسمیه آن نشده است. درباره تعبیه شدن منبع آب وسط این جاذبه تاریخی هم متولیان امر باید اظهارنظر کنند اما آنچه مسلم است حفظ بناهای تاریخی، ثبت ملی و احیای آنها باید امری جدی تلقی شود حتی در روستایی دور افتاده مثل کاج.

همچنین احیای این اثر می تواند در جذب گردشگر به روستا که ید طولانی در زمینه قاب سازی دارد و در حوزه صنایع دستی می درخشد، تأثیر فراوانی داشته باشد اما متأسفانه تاکنون اقدام چشمگیری در این زمینه انجام نشده است.