تقویت گردشگری فرهنگی و تاریخی مازندران با کمک راهنمایان گردشگری

ایرنا/ براساس آخرین اخبار بدست آمده، تقویت گردشگری فرهنگی و تاریخی مازندران با کمک راهنمایان گردشگری صورت می پذیرد.

شکل و شمایل برنامه ریزی برای بهره برداری از گردشگری در جوامعی که امروز به عنوان پیشتازان کسب درآمد از این صنعت پرسود تبدیل شده اند کاملا متفاوت از فرآیندی است که اکنون در مازندران دیده می شود. این تفاوت هم بطور کاملا مشهودی اکنون در مقایسه ای بین مازندران با برخی مقصدهای گردشگری داخلی و خارجی مشهود است. تفاوتی که یکی از وجوه برجسته آن به نوع برنامه ریزی برای استفاده از ظرفیت و توان راهنمایان گردشگری ارتباط دارد.

شهرها و کشورهای توسعه یافته در حوزه گردشگری بخش مهمی از شناساندن ظرفیت ها و جاذبه ها برای مسافران را از طریق راهنمایان سفر یا همان تورلیدرها محقق می کنند. این افراد که معمولا توان لازم برای معرفی جاذبه های متعدد و اثرگذاری کافی بین بخش زیادی از گردشگران را دارند می توانند اجزای مختلف و متفاوت از گردشگری در یک منطقه را در ذهن مسافر ثبت کنند.

اما پرسش اینجاست که آیا تا کنون در مازندران برای معرفی جاذبه های فرهنگی و تاریخی پرشماری که دارد بهره برداری یا برنامه ریزی مناسبی تدارک دیده شد که از ظرفیت و توان راهنمایان گردشگری استفاده شود؟ پاسخ تقریبا منفی است. به همین دلیل آن چه که به صورت پیش فرض از تورگردانی مرتبط با مازندران دیده می شود معمولا به ارائه برخی داده های مربوط به جاذبه های طبیعی این استان محدود می شود که البته بخش مهمی از آن هم ناقص است و آسیب هایی را هم برای جاذبه های طبیعی استان به همراه دارد.

کارگاه آموزشی برای راهنمایان گردشگری

برای رفع این خلاء در مازندران اخیرا گامهایی برداشته شده که یکی از این گامها برگزاری کارگاه یک روزه میدانی آشناسازی راهنمایان گردشگری مازندران با باغ های ایرانی است. برنامه ای که انجمن صنفی راهنمایان گردشگری مازندران، آکادمی گردشگری رادسفر، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، دانشگاه مازندران و پایگاه میراث جهانی باغ عباس آباد بهشهر برای تعدادی از راهنمایان سفر تدارک دیدند.

در این کارگاه میدانی تلاش شد علاوه بر ضرورت تأکید بر توجه راهنمایان به حوزه تاریخ و فرهنگ، داده هایی دقیق مربوط به باغ های تاریخی بهشهر بویژه باغ عباس آباد و باغ شاه ارائه شود.

رئیس انجمن صنفی راهنمایان گردشگری مازندران درباره اهمیت این کارگاه و تصمیم اتخاذ شده برای تقویت گردشگری فرهنگی و تاریخی در مازندران با استفاده از راهنمایان گردشگری گفت: راهنمایان گردشگری در مازندران معمولا یکسری اطلاعات اولیه مربوط به جاذبه های مختلف را در مسیر آزمون ها و فرآیند کسب گواهینامه فعالیت خود کسب می کنند. اما گردشگری در استانی مانند مازندران تعریفی مستقل دارد و تنوع جاذبه های گردشگری این استان نیز می طلبد که راهنمایان گردشگری مازندران داده های بیشتری درباره جاذبه های فرهنگی و تاریخی داشته باشند.

توجه به گردشگری فرهنگی و تاریخی

مرتضی حاجی زاده پیرامون تقویت گردشگری فرهنگی و تاریخی مازندران با کمک راهنمایان گردشگری اظهار کرد: انجمن صنفی راهنمایان گردشگری مازندران و آکادمی رادسفر با کمک برخی از اساتید دانشگاه و فعالان گردشگری و میراث فرهنگی تا کنون دوره هایی را برای آشناسازی راهنمایان گردشگری با جاذبه های فرهنگی و تاریخی مازندران برگزار کردند. مسائلی مانند معماری، بناهای تاریخی، فرهنگ بومی، موسیقی و حتی تقویم تبری و بسیاری از جاذبه های فرهنگی این استان نیز از طریق راهنمایان گردشگری قابل انتقال به گردشگران هستند که تلاش بر این است تا در این مسیر گامهایی برداریم.

وی افزود: همراه با برخی از چهره های شاخص و آکادمیک حوزه گردشگری در استان تصمیم گرفتیم با انجام این قبیل کارگاه های آموزشی، راهنمایان گردشگری را با داده های مربوط به جاذبه های تاریخی و فرهنگی مازندران نیز آشنا کنیم که در تورهای مختلف اعم از تور طبیعت یا تورهای تفریحی به مسافران و گردشگران انتقال دهند. یکی از راههای تقویت گردشگری فرهنگی و تاریخی در مازندران استفاده از توان و ظرفیت همین راهنمایان گردشگری است.

مدیر مرکز آموزش آکادمی رادسفر خاطرنشان کرد: تاکنون چند برنامه آموزشی مرتبط با جاذبه های فرهنگی مازندران برای راهنمایان گردشگری برگزار شد. اهمیت این برنامه ها و کارگاه ها زمانی بیشتر احساس می شود که بدانیم منبع و مرجع تجمیع شده و مشخصی از داده های مربوط به جاذبه های تاریخی و فرهنگی مازندران وجود ندارد تا تورلیدرها بتوانند از آنها استفاده کنند. در حالیکه برای چنین استانی باید داده ها بصورت متمرکز و تجمیع شده در یک مجموعه گردآوری شود و در اختیار راهنمایان گردشگری قرار بگیرد.

سهم ناچیز جاذبه های فرهنگی و تاریخی مازندران از گردشگری

گردشگری فرهنگی و تاریخی در مازندران طی سالهای اخیر همواره کمترین سهم از حضور میلیونی گردشگران را داشت، چرا که همواره مازندران صرفا به عنوان مقصدی برای تفریح در طبیعت در ذهن مسافران ترسیم شده است. این نکته را آمارها هم تأیید می کنند. نوروز امسال بیش از 20 میلیون مسافر به مازندران سفر کردند.

طبق آمارهای رسمی این مسافران حدود 4.5 میلیون بازدید از جاذبه های گردشگری مازندران داشتند که سهم جاذبه های فرهنگی و تاریخی مازندران شامل موزه ها و بناهای تاریخی کمتر از 473 هزار بازدید بود. در تعطیلات بیش از دو هفته ای نوروز 1401 مجموعا 289 هزار و 842 بازدید از جاذبه های تاریخی و 182 هزار و 406 بازدید از موزه های مازندران ثبت شد که نشان دهنده مغفول ماندن و دیده نشدن ظرفیت های تاریخی و فرهنگی مازندران در گردشگری هستند.

دکتر مجتبی صفری، استاد دانشگاه در حوزه گردشگری که نکاتی پیرامون جاذبه های تاریخی مازندران با محوریت باغ های بهشهر و باغ عباس آباد را در کارگاه میدانی راهنمایان گردشگری مازندران مطرح کرد، معتقد است توجه نشدن به جایگاه راهنمایان گردشگری در مازندران سبب شد که از ظرفیت آنها برای معرفی جاذبه های مهم تاریخی و فرهنگی مازندران استفاده نشود.

برجسته سازی بستر تاریخی مازندران در گردشگری

وی با بیان اینکه مازندران ظرفیت لازم برای تعریف بسته های گردشگری تاریخی، تفریحی و فرهنگی را دارد، گفت: در استانهای دیگر چون بستر تاریخی بیشتر دیده شده توجه به ظرفیت های تاریخی بیشتر است. اما در مازندران توجه کافی به بسترهای تاریخی نشد. این در حالی است که جاذبه های شاخصی در این استان داریم که یکی از مهمترین آنها باغ تاریخی عباس آباد است.

این پژوهشگر گردشگری افزود: بین باغ های متعدد ایرانی که در سراسر کشور وجود دارد فقط از دو باغ میتوان به عنوان سایت تاریخی یاد کرد. یکی پاسارگاد است و دیگری باغ عباس آباد. اما در مازندران هنوز حتی بسیاری از مردم نمی دانند که مجموعه عباس آباد بهشهر یک باغ مهم تاریخی است. به همین دلیل ذهنیت و بخاطر شناخت کم عمده مردم و مسافران و حتی برخی راهنمایان گردشگری از این مجموعه صرفا به دریاچه ای در میان جنگل و یک بنای تاریخی در بین آن محدود می شود.

وی خاطرنشان کرد: راهنمایان گردشگری می توانند درصورتیکه داده های لازم درباره این مجموعه های مهم میراثی را داشته باشند آنها را به مرور به جایگاه واقعی در گردشگری نزدیک کنند. این اتفاق باید برای بافت ها و بناهای تاریخی مازندران هم بیفتد تا راهنمایان با درکی درست از موقعیت تاریخی و فرهنگی مازندران، تصویر جامع تری از ظرفیت های گردشگری این استان به گردشگران ارائه دهند.

نیاز به آموزش در حوزه گردشگری فرهنگی مازندران

در این کارگاه یک روزه حدود 40 تن از راهنمایان گردشگری مازندران از شهرستان های مختلف برای نخستین بار بصورت کارگاهی و میدانی با اجزای مختلف و کمتر شناخته شده باغ تاریخی عباس آباد برای مردم و همچنین باغ شاه بهشهر آشنا شدند و داده های متعددی را کسب کردند. علاوه بر دکتر مجتبی صفری که به صورت کارگاهی و براساس داده ای تاریخی و علمی برخی نکات مربوط به ماهیت باغ های ایرانی و همچنین باغ تاریخی عباس آباد را شرح داد، مصطفی شریفی مدیر پایگاه میراث جهانی باغ عباس آباد بهشهر نیز به صورت کارگاهی و میدانی توضیحات گسترده و کاملی درباره دو باغ تاریخی و صفوی بهشهر یعنی باغ عباس آباد و باغ شاه ارائه کرد.

شریفی درباره این برنامه کارگاهی برای راهنمایان گردشگری اظهار کرد: هدف ما از برگزاری چنین کارگاهی این است که وزن گردشگری فرهنگی و تاریخی مازندران را با کمک راهنمایان گردشگری ارتقا دهیم. پاسخ این پرسش که چرا وزنه گردشگری فرهنگی در مازندران سبک است و مانند استانهای مرکزی قوی نیست، در آموزش ندادن خلاصه می شود. یک دلیل مهم این وضعیت آموزش ندادن به جامعه است.

مدیر پایگاه میراث جهانی عباس آباد افزود: برگزاری این کارگاه ها می تواند آغازی برای این مسیر باشد که گردشگری در مازندران به سمت گردشگری فرهنگی و تاریخی و ایجاد بسته های جامع سفر حرکت کند.

وی خاطرنشان کرد: برای مثال باغ تاریخی و جهانی عباس آباد با تشریح جایگاه و کیفیت معماری و معرفی اجزای مختلف آن به تنهایی می تواند آنقدر عنصر جذاب برای گردشگران و مسافران داشته باشد که به یک مقصد سفر تبدیل شود. اما متاسفانه بخش مهمی از جامعه هنوز با داده های ابتدایی مربوط به این باغ آشنا نیستند. امیدواریم با استمرار این قبلی برنامه ها و استفاده از توان راهنمایان گردشگری به مرور بتوانیم ظرفیت های این چنینی را به جامعه معرفی کنیم.

استقبال راهنمایان گردشگری از گردشگری فرهنگی و تاریخی

نکته قابل توجه در این کارگاه یک روزه استقبال تورگردان ها و راهنمایان گردشگری مازندران از دریافت اطلاعات بیشتر پیرامون این قبیل جاذبه های مازندران بود. بیان پرسش های متعدد درباره باغ های تاریخی بهشهر توسط راهنمایان گردشگری که هر کدام ده ها جاذبه داخلی و خارجی مشابه را از نزدیک دیده اند و به مسافران معرفی کرده اند نشان می دهد که میل به دریافت داده ها در این گروه اثرگذار صنعت گردشگری وجود دارد و فقط کافی است که برای استفاده از این ظرفیت های مهم در استان برنامه ریزی مناسبی صورت گیرد.

سمیه میرزاحسینی، یکی از راهنمایان گردشگری حاضر در این کارگاه یک روزه گفت: هر اقدامی که به افزایش داده های راهنمایان گردشگری کمک کند قطعا به سود گردشگری منطقه کمک خواهد کرد. راهنمایان گردشگری با توجه به این که اطلاعات مربوط به جاذبه ها یکی از مهمترین ابزار کاریشان محسوب می شود از چنین برنامه هایی همیشه استقبال می کنند.

وی افزود: متاسفانه هنوز در مازندران به نقش و جایگاه راهنمایان گردشگری پی برده نشد. این ضعف هم در آژانس های گردشگری و هم در دستگاه های اجرایی مرتبط دیده می شود. به همین دلیل در این استان شاهد برپایی برخی تورهای غیرحرفه ای و ورود بعضی افراد بدون اطلاعات اولیه به عرصه تورگردانی هستیم.

این فعال گردشگری خاطرنشان کرد: همکاران ما که نگاهی حرفه ای به تورگردانی و فعالیت در این عرصه دارند تلاش می کنند داده های درست و دسته بندی شده را به مسافرانی که مسئولیت هدایتشان را به عهده می گیرند، ارائه کنند. در چنین فرآیندی اگر برنامه ریزی برای بهره گیری از ظرفیت راهنمایان گردشگری هم در استان وجود داشته باشد حتما مسیر رسیدن به سفر مسئولانه در مازندران و تقویت کردن گردشگری فرهنگی و تاریخی در این استان بیشتر می شود.

گردشگری فرهنگی و تاریخی در مازندران هنوز نه تنها با نقطه مطلوب بلکه با نقطه ای که بسیاری از استانهای کشور به آن رسیده اند، فاصله بسیار زیادی دارد. اما شاید همین برنامه های تدارک دیده شده بتوانند این فاصله را به مرور کاهش دهند.