در همایش ملی نوروز خلیج فارس به تشابهات فرهنگی و ریشه یابی رسوم نوروز دریا پرداخته شد

ایسنا/ براساس اخبار منتشر شده، در همایش ملی نوروز خلیج فارس به تشابهات فرهنگی و ریشه یابی رسوم نوروز دریا پرداخته شد.

در این همایش که از سوی پژوهشکده مردم شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با همکاری گروه و مرکز مطالعات گردشگری و میراث طبیعی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شد، سعدالله نصیری قیداری، رئیس دانشگاه شهید بهشتی از دو منظر علم فیزیک و نجوم به بحث درباره انقلاب تابستانی و اعتدال بهاری به منزله معیار و مبدا محاسبه سال و شروع آن پرداخت. او معتقد است انقلاب تابستانی یک اصطلاح دقیق نجومی برای محاسبه حرکت زمین به دور خورشید در منظومه شمسی ست. بر این مبنا، باید در تعریف انقلاب تابستانی که نوروز خلیج فارس بر پایه آن قرار دارد، مشاهده کرد که زمان در علم نجوم چگونه تعریف می شود.

او در ادامه گفت: زمان کمیتی فیزیکی است که با حرکت دوره ای و متناوبی چون گردش زمین به دور خود یا خورشید و رفت و برگشت آن قابل تعریف است. در سال شمسی زمین یکبار به دور خورشید می چرخد. بر این مبنا، ما در آسمان نقطه ای را به عنوان مرجع در نظر می گیریم و نسبت به آن، نقطه چرخش زمین را به دور خورشید می سنجیم. صفحه دائره البروج و دایره استوایی سماوی با یکدیگر منطبق نیستند. او در ادامه توضیح داد که تعریف ها برای سنجش زمان در چهارچوب تعیین آغاز سال، براساس این دو معیار قراردادی است. در جایی اعتدال بهاری یعنی آغاز فروردین، مبدا شروع و آغاز سال است، در جایی انقلاب تابستانی یعنی ابتدای تابستان. در جایی دیگر چون سال میلادی انقلاب زمستانی یعنی شروع زمستان، نقطه آغاز سال تلقی می شود. انقلاب تابستانی طولانی ترین روز سال را در بردارد.

پس از نصیری قیداری، محمد میرشکرایی مردم شناس و اسطوره شناس و مدیر پرونده ثبت جهانی نوروز گفت: نوروز کلیتی دیرین و پایدار است که با توجه به شرایط زیست و محیط طبیعی در کشور چون یک رنگین کمان رنگهایی متنوع اما به هم پیوسته و وحدت یافته را منعکس میکند. او معتقد است نوروز دریایی که در این همایش از آن با نام «نوروز خلیج فارس» سخن رفته است، جشن ویژه صیادان در حوزه خلیج فارس و یکی از جلوه های رنگین کمان نوروز است. این جشن در آخر تیر یا اوایل مرداد برگزار می شود. همچنان که رنگ دیگر این رنگین کمان، «نوروز ول» در کوهستانهای گیلان و نوروز باشکوه بخشی از مردمان کرد ایران و سلیمانیه بر ارتفاعات کوهستانی کردستان است.

این رنگ زیبا را حتی در کشورهای نوروزی چون سین کیانگ چین میتوان دید. در همه این رنگهای زیبای رنگین کمان نوروز آغاز سال نو و به دیگر سخن، آیین روز نو مطرح است. او اضافه کرد: آداب و رسوم نوروز دریایی شامل سنت هایی چون نخوردن گوشت حیوانات دریایی و احترام به دریا و محیط زیست دریایی، بردن دام ها به سواحل خلیج فارس و شست و شوی آنها، استفاده از گلک یا همان گل سرخ جزیره هرمز در رنگ کردن دام ها، دیوار خانه ها و... است.

سیدمحمد بهشتی از دیگر اعضای هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و رئیس اسبق این پژوهشگاه پیرامون اینکه در همایش ملی نوروز خلیج فارس به تشابهات فرهنگی و ریشه یابی رسوم نوروز دریا پرداخته شد، گفت: نخست باید توجه به خلیج فارس را بعنوان یکی از چشم اندازهای مهم آیین نوروز در این همایش مورد تقدیر قرار داد. تا بحال رابطه و پیوند عمیق نوروز و خلیج فارس مورد توجه عمومی در کشور در سطح ملی قرار نگرفته بود. تنوع فرهنگی در ایران اندام واره است و از این لحاظ برخلاف کشورهای غربی چون آمریکا که تنوع فرهنگی در آنها وارداتی است این تنوع به جداسری و اختلاف نمی انجامد. گروهی دچار این برداشت اشتباه هستند که این تنوع فرهنگی در کشور ما کیفیتی چون تنوع فرهنگی در کشورهای غربی چون آمریکا دارد.

حال آنکه این تنوع فرهنگی مبتنی بر اندام واره بودن اجزا با یکدیگر و کل بوده و یک فرصت است نه یک تهدید برای وحدت ملی و تاریخی مردم ایران. نوروز از جمله مظاهر این وحدت و تنوع فرهنگی اندام واره است. هر جا که شما نشانی از نوروز می یابید، آنجا یا قلمرو یا محل نفوذ فرهنگ ایرانی است. نوروز در اینجا چون بیرقی است که نشان می دهد فرهنگ ایرانی تا به کجا نفوذ کرد. این گوناگونی نوروز مخل وحدت موضوعی و محتوایی این آیین نیست، بلکه مقوم آن است. هر فرهنگی که بخواهد وحدت خود را حفظ کند باید رابطه ای اندام واره میان اجزای خود ایجاد کند. این رابطه در عین تفاوت اندام، آنها را یک واحد یکپارچه و وحدت یافته می سازد.

شبیه درختی که کل واحدی است اما شاخه، برگ، ریشه، میوه، تنه و... دارد. این تنوع در مورد نوروز هم دیده می شود. نوروز یک کل وحدت یافته متشکل از اجزایی است که هریک نوازنده بخشی از سمفونی پرشکوه فرهنگ ایرانی و جلوه کلیدی آن یعنی نوروز است . نوروز دریایی یا همان نوروز خلیج فارس، نوروز کوهستانهای گیلان، نوروز روستایی مازندران، نوروز کوهستانی کردستان ایران و دیگر رسوم متفاوت، مانع از شناسایی آیین نوروز نمی شود، چون این تفاوت ها دارای شأن اندام واره هستند یعنی به کلیتی ایرانی به نام نوروز وابسته اند.

در خلیج فارس فرهنگ ایرانی پیوندی عمیق با دریا دارد و روبه دریاست، پس جای تعجب نیست که نوروز آن دریایی باشد. نوروز روبه دریاست؛ زمانیکه زندگی و زیست دریا در نزد مردم جنوب ایران که همسایه خلیج فارس هستند دوباره آغاز می شود و این زمان، زمان آغاز معیشت وابسته به دریا در انقلاب تابستانی است و این یعنی سفرهای دریایی بعد از مساعد شدن وزش بادهای بومی این منطقه، ماهیگیری و غیره.

همچنین مرتضی رضوان فر، عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و رئیس پایگاه خلیج فارس گفت: میراث ناملموس این توان را دارد که رابطه ملت ها و اقوام را بر پایه صلح استوار سازد و مانع از بروز خشونت و جنگ شود. نوروز دریایی یا همان نوروز خلیج فارس از ایران تا دورترین نقاط چون آفریقا و هند رفته و بشارت دهنده صلح و دوستی ملل و اقوام در پهنه روابط فرهنگی و اقتصادی بوده است . رشد آیین دریایی نوروز دریایی و خلیج فارس را حتی میتوان با راه ابریشم دریایی مقایسه کرد و این هر دو هم مبتنی بر روابط تجاری و هم روابط فرهنگی ایرانیان با سایر نقاط مردم جهان چون آفریقا، هند و شرق دور بوده است.

در آفریقا امروز میتوان برای مثال ردپای شیرازی ها را پیدا کرد که به آفریقا رفتند و تأثیر فرهنگی و تمدنی بر آن نهادند و دولت شهرهای آنجا را شکل دادند و نوروز دریایی را به آنجا هم بردند. نمونه اش زنگبار است که نفوذ فرهنگ ایرانی را چون برپایی آیین نوروز دریایی در آن می بینید.

مریم نعمت طاوسی، عضو هئیت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: پویایی تاریخی فرهنگ ایرانی و آیین های آن با توجه به مهاجرت ایرانیان از نقاط سرد به نقاط با آب و هوای متعادل حرکت از توجه به انقلاب تابستانی و تقسیم سال به دو بخش زمستان و تابستان را به اعتدال بهاری و پاییزی و اهمیت یافتن مهرگان و نوروز نشان می دهد. این در حالی است که گستردگی و پهناوری ایران باعث وجود تقویم های محلی و توجه هم به اعتدال پاییزی و بهاری و هم به انقلاب تابستانی و زمستانی شد و به این دلیل است که ما در هر یک از این فصول مهم دارای یک آیین برجسته هستیم یعنی مهرگان به اعتدال پاییزی سده یا یلدا به انقلاب زمستانی نوروز به اعتدال بهاری و تیرگان به انقلاب تابستانی بر می گردد و در تقویم محلی ما نوروز دریایی با انقلاب تابستانی و تیرگان تقریبا هم زمان است.

حمیدرضا دالوند، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی هم توضیح داد: نوروز دریایی یک آیین ملی و منطقه ای است. بر این اساس نمیتوان موضوع مهم نوروز دریایی را به یک امر محلی و یا جلوه ای از یک آیین بزرگ تقلیل داد. بلکه در تحلیل آیین نوروز دریایی باید به فرهنگ و علم و دانش دریا در نزد ایرانیان و تسلط این دانش، علم و فرهنگ در دریانوردی خلیج فارس اشاره داشت . به بیان دیگر باید نوروز دریایی را یک عنصر بسیار مهم تاریخی، تمدنی و فرهنگی دانست و در ارتباط با هویت ملی و تاریخی و منافع سرزمینی کشور عزیزمان ایران تعریف و تبیین کرد. در سنت های زرتشتی که حافظ جوهره فرهنگ و تمدن ایرانی بوده و جعبه اسرار فرهنگ و تمدن ما و درک پویایی تاریخی آن است، به «نوروز دریایی» اشاره شده که برای درک آنها هم باید به سراغ فرهنگ و سنت های زرتشتی و از جمله اسناد برجا مانده از آن دوره برویم.

در رسم های بهدینان ایران و هند به نوروز دریایی اشاره شده است. در تقویم زرتشتی این آیین مورد اشاره بوده و جایگاهی مهم دارد. در سالنامه های زرتشتی نام نوروز دریایی آمده و از آن با نام نوروز زابلی هم یاد شده است. این که این آیین به غرب آفریقا رفته در نتیجه دانش و علم ایرانیان در دریانوردی بوده و رابطه تجاری و فرهنگی آنها با نقاط دور قاره آفریقا و آسیا. حتی در متون ترکی چون کتاب سلمان بن احمد درباره دریانوردی به این آیین ایرانی اشاره شده است. با توجه به این تعاملات دریایی مبتنی بر رشد و کمال دریانوردی ایرانیان، نوروز دریایی به نقاط مختلف جهان رفته و از این رو، این آیین منطقه ای و جهانی است و نشان دهنده هنر و علم دریانوردی ایرانیان در خلیج فارس.

پس گسترش آیین نوروز دریایی به این مربوط نیست که ما در شمال خلیج فارس بیشترین مرز را داریم و به این مربوط نیست که بیشترین جمعیت این منطقه را داریم. جایگاه ما نه یک امر جمعیت شناختی و جغرافیایی که یک امر علمی فرهنگی و تمدنی ست. یعنی ایرانیان دارای دانش مدیریت سفرهای دریایی، هواشناسی، نقشه و جهت یابی، شناخت اقلیم دریایی و... بوده اند. ما در ارتباط با نوروز دریایی باید به میراث دریایی توجه کنیم. مهاجرت ایرانیان به هند امری اتفاقی نبود بلکه بر بستر دانش و علم و صنعت دریانوردی ایرانیان استوار بود. نوروز دریایی در بستر ارتباطات دریایی از ایران به نقاط دیگر جهان سفر کرده است.

دالوند پیرامون اینکه در همایش ملی نوروز خلیج فارس به تشابهات فرهنگی و ریشه یابی رسوم نوروز دریا پرداخته شد، گفت: ابن بطوطه به ما در مورد نذر دریانوردن سیلانی و سیلانی ها به خانقاه شیخ ابواسحاق کازرونی درباره «جان به در بردن از طوفان های دریا» اطلاع می دهد که این امر نشان دهنده ارتباط دریایی ایران با نواحی دور است .

فرزانه گشتاسپ، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی هم معتقد است نوروز روز آغازین یک سال تلقی می شود و ما دارای تقویم های مختلفی چون تقویم دریایی، صیادی، سهیلی، کشاورزی و زراعی بوده ایم. «نوروز زراعی» با کار کشت و ورز گره می خورد، «نوروز سهیلی» با بادها و باران های موسمی و «نوروز دریایی» با معیشت و کار دریا. به همین دلیل میتوان به این نظر که بدلیل حساب نکردن سال کبیسه، ما با برگزاری آیین نوروز در تابستان در «نوروز دریایی» مواجهیم، با دیده شک و تردید نگاه کرد و نوروز دریایی را در پیوند با تقویم معیشت دریایی و آغاز کار و معیشت وابسته به دریا در خلیج فارس دانست. در منطقه خلیج فارس، نوروز دریایی زمانی است که دریا آرامتر است و دیگر از طوفان ها، بادها و هوای بد و ناموافق خبری نیست تا مانع از تجارت و سفر دریایی و ماهیگیری شود.

او به نقل از انصاری نسب گفت: نوروز دریایی ابتدای مرداد برگزار می شد. به هرحال نوروز دریایی ما را با وجود قدیمی ترین تقویم دریایی در خلیج فارس آشنا می سازد. او سپس به کتیبه های موجود در هند اشاره کرد که سه کتیبه از این میان، به فعالیت تاجران زرتشتی خلیج فارس نظر دارد و نشانه تعاملات دریایی ایران با سواحل غربی هند را به ما می فهماند.

گشتاسپ ضمن رد کردن نظریه محاسبه نکردن کبیسه در درک زمان نوروز دریایی در خلیج فارس گفت: این آیین مبتنی بر تقویمی است که یک سال دریایی را نشان می دهد. در اینجا نوروز به آغاز سال اشاره دارد و اجزای آیینی و مناسکی آن به روشنی متأثر از ساختار آیین نوروز است اما زمان آن بر مبنای معیشت و اقلیم خلیج فارس در آغاز تابستان و مرتبط با انقلاب تابستانی است. او گفت ابن ماجد در «الفوائد» یکی از قدیمی ترین اشارات را به نوروز دریایی دارد.

خلیج فارس، خلیج صلح است

در ادامه ناصر رضایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در پانل دوم همایش نوروز خلیج فارس و گردشگری دریایی گفت: گردشگری پدیده ای چندوجهی است و قابل تقلیل به وجه اقتصادی صرف نیست. گردشگری امری فرهنگی است و از این لحاظ گردشگری پایدار به ویژه با توجه به میراث ناملموس چون آیین نوروز دریایی پیوند دارد. او گفت همچنان که بعد اقتصادی گردشگری در قالب اشتغالزایی مهم است و بُعد اجتماعی آن در ایجاد امنیت بالا و بعد سیاسی آن در دیپلماسی گردشگری، در بعد فرهنگی به میراث ناملموس و ملموس توجه دارد چون گردشگری غذا، آیین ها، پوشاک و غیره. ما باید در خلیج فارس هم زمان به جذابیت های طبیعی و فرهنگی توجه کنیم؛ یعنی هم به دریا، هم به زیر دریا، هم به جزایر و هم به سواحل. و باتوجه به غنای فرهنگی و طبیعی بهترین مدل گردشگری دریایی می تواند در خلیج فارس پیاده شود.

رضایی با بیان اینکه «هرمز» بهشت جزایر دنیا، «قشم» بزرگترین جزیره خلیج فارس و «کیش» جزیره مرجانی است که قنات دارد، معتقد است: این جذابیت ها و غنای بی بدیل فرهنگی و طبیعی هم می تواند صلح و روابط ملل را با خود به همراه داشته باشد و هم باعث رشد گردشگری شود. طبق گفته های او، «خلیج فارس» سومین خلیج بزرگ دنیاست. ما باید برنامه ای را با عنوان «خلیج فارس، خلیج صلح» دنبال کنیم و اتحادیه کشورهای حوزه خلیج فارس را بر مبنای میراث واحد و گردشگری بوجود آوریم.

ژیلا مشیری، مدیر گروه اسطوره و آیین پژوهشکده مردم شناسی در مورد نوروز صیادی گفت و اظهار کرد: آیین نوروز دریایی چون سایر اشکال آیین نوروز با پدیده های طبیعی و کیهان شناسی موجود در میان اقوام ایرانی خلیج فارس پیوند دارد. او توضیح داد که این آیین به مظاهر طبیعت احترام می گذارد هم آبزیان و هم جانداران دیگر. این آیین که در سی ام تیر در روستای سلخ قشم برگزار می شود، با پیش بینی سال دریایی آینده از طریق فدیه آیینی خرما و آرد، گلک زدن به در و دیوار خانه ها و درختان میوه، برپایی نمایش های آیینی دریا از ستیز خیر و شر، و توجه به تابو بودن خوردن آبزیان در روز نوروز صیادی همراه است. رابطه عمیق و معناداری میان نوروز دریایی خلیج فارس و زنگبار وجود دارد.

ارشک مسائلی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به بحث درباره چشم انداز فرهنگی خلیج فارس و گردشگری دریایی پرداخت. او گفت نام خلیج فارس بازتاب دهنده قدرت فرهنگ و تمدن ایرانی در طی تاریخ بوده است. از این رو باید زایاییِ فرهنگی و تمدنی خود را حفظ کرده و این خلیج همیشه ایرانی را کماکان آیینه فرهنگ و تمدن خود سازیم. کشور قطر این کار را از طریق جام جهانی انجام می دهد و به دنبال قدرت گفتمانی و فرهنگی و توسعه گردشگری است. او اشاره کرد پتانسیل فرهنگی ما بیشتر از سایر کشورهای حوزه خلیج فارس است اما سرمایه گذاری برای زیرساخت به اندازه کشورهای دیگر خلیج فارس نیست.

تعداد عناصر ثبت شده ملموس، ناملموس و طبیعی ما بیشتر از سایر کشورهای خلیج فارس است. ما 26 اثر ثبت کرده ایم که 24 اثر آن تاریخی و فرهنگی بوده و دو اثر دیگر طبیعی است. این در حالی ست که عربستان شش اثر، عمّان پنج اثر، بحرین سه اثر و قطر و امارات یک اثر ثبت کرده اند و کویت هیچ اثری ثبت نکرده است . غنای طبیعی و فرهنگی تعداد گردشگران امارات و عربستان از ما بیشتر است و ما نیاز داریم که برنامه گردشگری دریایی در خلیج فارس را تقویت کنیم.

عبدالرضا دشتی زاده، مدیر اسبق میراث فرهنگی منطقه آزاد قشم و مردم شناس هم گفت: خلاقیت پژوهشکده مردم شناسی در توجه به توسعه و اشاعه فرهنگ نوروز از خلیج فارس به دیگر نقاط جهان جای تشکر دارد موضوعی که دور از نظر مانده بود. از 10 سال پیش اداره میراث فرهنگی منطقه آزاد قشم به جوامع محلی کمک کرد تا آیین های خلیج فارس بویژه آیین نوروز دریایی را برگزار کنند. از مطلعین کلیدی مانند مرحوم «ملامحمد محمدیان» کمک گرفتیم تا صورت های اصیل آیین نوروز دریایی را شناسایی و پرونده ثبت ملی آن را تهیه کرده و آن را در فهرست میراث ناملموس فهرست ملی کشور ثبت کنیم.

برگزاری این آیین در جزیره قشم باعث جذب گردشگری داخلی و حتی خارجی شد و میتوان این آیین را موفق ترین آیین خلیج فارس در جذب گردشگر در مقایسه با آیین های دیگری چون برافراشتن بادبان ها و.. . دانست . نام اصیل این آیین یعنی آنچه مردم جزیره قشم می گویند «نوروز دریا» است. این آیین هنگامه سفرهای دریایی از جزیره قشم در گذشته به نقل از ناخدایان قدیمی بوده است. فدیه جو و گندم به دریا، دور انداختن لباس کهنه، شست و شوی انسان و دام در دریا و تابو بودن تناول غذاهای دریایی از جمله سنت های این آیین است. زنان در این روز لباس قرمز می پوشند، به دیوار خانه ها و به حیوانات و درختان «گلک» خاک قرمز جزیره هرمز را می زنند که نشانه تبرک و خیر است. نوروز دریا موفق ترین آیین جذب گردشگر در جزیره قشم بوده است.

بهار بیشمی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری از اهمیت گردشگری غذا در نوار ساحلی خلیج فارس از جمله در بوشهر و هرمزگان گفت و این نکته را مطرح کرد که توسعه گردشگری غذا در خلیج فارس دور از نظر مانده است.

خلیج فارس، شاهراه اشاعه نوروز

علیرضا حسن زاده، عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و دبیر علمی همایش ملی نوروز خلیج فارس و گردشگری دریایی گفت میتوان با توجه به عنصر کلیدی سفرهای دریایی، خلیج فارس را شاهراه اشاعه نوروز به نقاط دیگر جهان دانست، چرا که خلیج فارس دیدارگاه تمدن های جهان است؛ یک دیدارگاه فرهنگی و تمدنی جایی که فرهنگ های مختلف با وجود تفاوت های خود به افقی مشترک از فهم جهان دست یافته اند؛ ایران، اسلام، بین النهرین و... .

او معتقد است به این ویژگی گفت وگویی خلیج فارس کمتر توجه شد. بخشی از این گفت و گوی فرهنگی و تمدنی در فرهنگ دریا و سفرهای دریایی در خلیج فارس متجلی می شود. ناخدایان قدیمی خلیج فارس از سفرهای خود به تنگه سوئز، هند، زنگبار و... می گویند. به این ترتیب خلیج فارس پهنه گفت وگوی میان قاره ای بین آسیا و آفریقا بوده و نیز بین خاور نزدیک و خاور دور و حوزه اقیانوس هند. به این دلیل است که شما می بینید «آیین زار» از آفریقا به ایران می آید و نوروز دریایی از خلیج فارس به آفریقا، هند و جاهای دیگر می رود.

حسن زاده درباره تنوع فرهنگی و تقویمی در ایران اینگونه توضیح داد: تنوع فرهنگی در ایران در درک عنصر کلیدی «زمان» به یاری تنوع تقویم های موجود قابل مشاهده است. این تنوع تقویمی منجر به چندصدایی شدن آیین های ایرانی و رابطه بیناآیینی میان آنها شده است. او گفت در این فضای چندصدایی و چندفرهنگی از آیین های ایرانی است که هم انقلاب تابستانی و هم اعتدال بهاری اهمیت می یابد و یکی برابر با نوروز ملی ما ایرانیان است که در همه جای کشور جشن گرفته می شود و دیگری برابر با نوروز تابستانی یا نوروز دریایی است که در خلیج فارس با توجه به تنوع اقلیمی و معیشتی ایران قابل مشاهده است.

البته نوروز دریایی خرده آیین نیست و یک آیین است اما در کلیت خود یک آیین نوروزی چون نوروز فروردین یعنی اعتدال بهاری است و مثلاً «نو پوشیدن» میان این دو آیین از فرهنگ نوروز مشترک است. وجود آیین های گوناگون نوروزی چون نوروز بهاری و ملی، نوروز دریایی خلیج فارس، نوروز کوهستانی و چوپانی، نوروز ساحلی دریای کاسپین و... ما را به سمت اصطلاح فرهنگ نوروز که خاستگاه آن ایران است، سوق می دهد. امروز باید از فرهنگ نوروز سخن بگوییم که در همه جای ایران قابل مشاهده است.

او معتقد است گروهی این تصور اشتباه را داشتند که نوروز در استان های جنوبی ایران وجود ندارد حال آنکه کاملاً برعکس بوده و «نوروز دریایی» در خلیج فارس صورتی مهم از فرهنگ نوروز است. فرهنگی که با فرهنگ دریا و سفرهای دریایی و دانش بومی آن در نزد ایرانیان در هم می تند.

حسن زاده درباره جام جهانی فوتبال در یکی از کشورهای حوزه خلیج فارس نیز اینطور بیان کرد: با توجه به رخداد جام جهانی فوتبال در قطر در اواخر آبان به نظر می رسد که باید رخدادهای مکمل در ایران و بویژه خلیج فارس تعریف شود چون کنفرانس بین المللی فوتبال و جام جهانی در قالب گردشگری علمی، گردشگری غذاهای دریایی، تور لنج های سنتی و بادبانی، ورزش های سنتی دریایی و... . استانهایی چون هرمزگان و بوشهر می توانند شهرهای خلاق غذا و به ویژه غذای دریایی در جنوب ایران و خلیج فارس باشند. غذاهای سریع دریایی سنتی و آرام می تواند به گردشگران ورزشی معرفی شود. به نظر میتوان برای این دوره تسهیلاتی در مورد ویزا و روادید برای گردشگرانی که به قطر می روند، در نظر گرفت.

در پانل سوم که مختص مطالعه تطبیقی نوروزهای محلی ایران با نوروز دریایی خلیج فارس بود، نادعلی فلاح، محقق و مردم شناس اهل مازندران گفت: در مازندران چند تقویم رایج است تقویم ملی یا رسمی، تقویم زمینی که بر اساس هجری شمسی است و بعد کشاورزی و زراعی دارد، تقویم آسمانی که رخدادهایی چون شهادت و تولد چهره های مینوی را دربر دارد. او توضیح داد که آیین «26 نوروز» متعلق به تقویم زمینی و زراعی ست و در 28 مرداد برگزار می شود. این آیین برخلاف نوروز ول در گیلان، بعد چوپانی صرف ندارد و کشاورزی هم هست. در این آیین چون آیین نوروز ول در گیلان آتش روشن کرده، غدا پخته و پخش می کنند. این آیین هم «جشن مردگان» است و هم یادآور قیام کاوه علیه ضحاک و بر تخت نشستن فریدون. در این آیین گون را با طناب می بندند آن را آتش زده و به آسمان پرتاب می کنند که نشانه پیروزی کاوه بر ضحاک است .

سید هاشم موسوی، عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان از نوروز ول در گیلان در نیمه مرداد سخن گفت و آن را آیین شادی و درو محصول دانست و از افزایش توجه جامعه محلی به این آیین گفت و آن را از جهاتی، چون «نو پوشیدن» با نوروز دریایی خلیج فارس قابل مقایسه دانست.

امیر صادقی، کارشناس مردم شناسی و میراث ناملموس اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان کردستان از «نوروز کردی» گفت. او توضیح داد نوروز ملی از سوی کردهای ایران برگزار می شود اما در حدود 30 روستای کردستان با توجه به موقعیت اقلیمی و جغرافیایی متفاوت آن روستاییان در ابتدای اسفند جشن نوروز کردی را هم برپا میدارند. صادقی اشاره کرد که در این ناحیه زمستان به سه قسمت «چله بزرگ»، «چله کوچک» و «نوروز ماه کردی» تقسیم می شود. در این گونه از نوروز، آتش بر می افروزند و در روزهای یکم، چهارم یا ششم نوروز کردی برگزار می شود. همچنین یک پیرمرد با یک نوجوان یا جوان به بلندی کوه می روند و در این آیین آتش می افروزند. رسم ها و آیین های نوروز کردی همچون مراسم نوروز ملی کشورمان است.