جنگ و صیانت از مواریث تاریخی

میراث آریا/ این خبر درباره جنگ و صیانت از مواریث تاریخی برای شما مخاطبان گرامی نگارش شده است.

یکی از این جنبه های مادی و معنوی و شاید زیرساخت کشورها، میراث فرهنگی است؛ میراثی از نیاکان که دیر زمانی سپری شده تا به عنوان سرمایه های مادی و معنوی برای انسانهای امروزی و آیندگان برجای بماند.

میراث فرهنگی، نمادهای بی بدیل، منحصر بفرد و تکرار نشدنی است که در صورت بهره گیری شایسته از آن، ما نیز قادر خواهیم بود همانند برخی از همسایگان ازجمله ترکیه و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، کشور را بدون وابستگی به نفت، به بهترین شکل ممکن اداره و رفاه عمومی را که شایسته مردمان این سرزمین است، تأمین کنیم.

به هرحال، گاهی به سبب برخی ناآگاهی ها و نبرد قدرت، جنگهایی را به کشوری تحمیل می کنند که در این بین علاوه بر انهدام زیرساخت های آن کشور، همین نمادهای فرهنگی در یک چشم بر هم زدنی به نابودی کشیده می شوند که در صورت انهدام و نابودی، این نسخه ها و نمادهای فرهنگی اقوام و ملل برگشت ناپذیر خواهند بود. زخمی که جنگ بر پیکر میراث فرهنگی وارد می کند؛ قابل مداوا نبوده و اساساً قابل جبران نیز نیست.

براساس مقاله جنگ و صیانت از مواریث تاریخی باید بدانید که تخریب و انهدام آثار باستانی، اشیا و مجسمه ها، غارت اموال فرهنگی کشور درگیر جنگ، در جنگ های افغانستان، عراق و سوریه شواهد انکار نشدنی از این معضل فرهنگی است. هرچند آسیب های وارده بر پیکر میراث فرهنگی ایران نیز در طی جنگ تحمیلی دست کمی از آن ندارد.

در جنگ سوریه، خبری از فداکاری یکی از باستان شناسان غیور (خالد اسعد) را در حفظ میراث فرهنگی شنیدیم که توسط داعش سر بریده شد، اما حاضر نشد مکان اختفای اموال فرهنگی را که برای محافظت مخفی کرده بود، عیان کند. هرچند که نبود خود او نیز به عنوان یک سرمایه عظیم فرهنگی و انسانی دیگر قابل جبران نیست.

به هر ترتیب، حالا اوکراین در میان معرکه ای که در آن درگیر شده است، به فکر محافظت از مواریث فرهنگی خود در عرصه نبرد است. اینکه چه مقدار بتواند در این کار موفق شود؛ هنوز مشخص نیست، اما تلاش متولیان امر ستودنی است.

صفحات مجازی و پیج های اینستاگرامی تلاش های قابل تقدیری از این عمل متولیان را به نمایش گذاشته اند که از آن جمله میتوان به انتقال بخشی از اموال فرهنگی به مکان های امن، نصب صفحات فلزی بر روی پنجره های موزه ها، استحکام بخشی برخی از آثار با استفاده از لوازم ضربه گیر یا استفاده از کیسه های شنی جهت محافظت از مجسمه ها و نمادهای فرهنگی نصب شده در میادین و محوطه ها اشاره کرد. در داخل موزه ها نیز مجسمه هایی را که بر روی سکوها قرار داشتند به سطح زمین انتقال داده اند؛ تا در هنگام سقوط متلاشی نشوند. هرچند ممکن است اینگونه تلاش ها، تنها مرهمی بر زخم های میراث فرهنگی باشد؛ با این وجود قابل تقدیر است.

شاید آسیب شناسی موضوع و پیش بینی وقوع اینگونه بحران ها و ارائه راهکارهای عملی آزمون شده، تأمین منابع و پیش بینی راه حل ها می توانست امروز به یاری اوکراینی ها بشتابد. اما توجه نکردن به احتمال وقوع جنگ یا هر بحران دیگری، امروز آنها را درگیر بحران مضاعفی کرده است.

موضوع مدیریت بحران، در کشور ما نیز سالهاست مورد بحث است. اما آیا چه مقدار در این موضوع به ارائه راهکارهای مناسب رسیده ایم. چه مقدار آمادگی برای مقابله با بحران داریم؟ امیدوارم که دیگر هرگز شاهد وقوع جنگ در این سرزمین نباشیم، اما آیا برای بحران های دیگری از جمله سیل، زلزله، آتش سوزی یا هرگونه بلایای طبیعی و غیرطبیعی دیگر آماده ایم؟ آیا راهکار مناسبی برای مقابله با وقوع بحران داریم؟ در صورت وقوع بحران برای حفظ اموال فرهنگی چه تدبیری اندیشیده ایم؟ و طرح سؤالات بیشماری که هرکدام شاید برای پیشگیری از بحران ها بتوانند کارآمد باشند.

یقیناً پاسخ های معقولی توسط مسئولان فرهنگی این سرزمین به این پرسش ها داده می شود و کارهای شایسته و قابل تقدیر متعددی که در این خصوص انجام گرفته، فهرست می شود؛ با این وجود، بحران کشورهای درگیر جنگ از جمله اوکراین می تواند برای ما اعلان خطری باشد تا به علاج واقعه قبل از وقوع بپردازیم.