تخریب و تعرض به یک سنگ نگاره ساسانی توسط سوداگران گنج

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست آمده، تخریب و تعرض به یک سنگ نگاره ساسانی توسط سوداگران گنج صورت پذیرفت.

سیاوش آریا، یک فعال میراث فرهنگی در استان فارس با بیان اینکه موضوع سنگ نگاره سراب بهرام بر تخت نشستن پادشاه است که در دو سویش قرینه وار، دو تن از بزرگان و فرماندهان ساسانی فروتنانه در برابرش ایستاده اند، درباره تعرض و تخریب رخ داده توضیح داد: سوداگران اموال تاریخی و فرهنگی در زمانی ناروشن و احتمالا به بهانه های خیال انگیز برای یافتن گنج که به هیچ وجه وجود خارجی در میان سنگ و کوه ندارد، در نزدیکی و چند متری سنگ نگاره ساسانی نامدار به سراب بهرام در شهر نورآباد پارس و در دامان کوه با پتک سنگ ها را شکسته اند و خرده سنگ ها نیز روی زمین رها شده که ظواهر نشان می دهد این اتفاق بتازگی رخ داده است.

این فعال میراث فرهنگی با بیان اینکه سنگ نگاره ساسانی را در بازدیدی که سال گذشته از این منطقه داشته، سالم دیده است، این احتمال را مطرح کرد که آسیب این اواخر و در چند ماه گذشته وارد شده و در ادامه درباره وضعیت این حجاری ساسانی توضیح داد: سنگ نگاره ساسانی سراب بهرام واپسین روزهای زیست خود را سپری می کند و نفس هایش به شماره افتاده است. یادگار ساسانیان در حال پاک شدن از چهره تاریخ است و سالهای سال در بدترین شرایطِ نگهداری و حفاظتی قرار گرفته و در گوشه ای به حال خود رها شده و همچنان مورد بی مهری مدیران فرهنگی قرار دارد.

وی افزود: کمبود بودجه و نیروی انسانی انگیزه ای شده است که وزارت میراث فرهنگی نتواند به درستی از یادمان های تاریخی و فرهنگی پاسداری و نگهبانی کند و هرکدام از یادگارهای تاریخی در گوشه ای به حال خود رها شده و درحال پاک شدن از چهره تاریخ است.

این کنشگر میراث فرهنگی ادامه داد: سوراخ های پدیدار شده روی این سنگ نگاره ارزشمند، آن را به یادگار تاریخی بجای مانده از جنگ شبیه کرده است تا یادمانی باشکوه از روزگار ساسانیان. با این همه، نه تنها هیچگونه نگرش ویژه ای به این یادگار نیاکانی بی مانند نشده است بلکه هنوز این مجموعه مورد مطالعات باستان شناسان قرار نگرفته و حتی حریم و عرصه آن نیز روشن نشده است.

آریا همچنین گفت: آسیب های وارد شده در کنار عوامل طبیعی و بیولوژیکی که با گذشت زمان پدیدار شده، بیشتر بخشها بویژه چهره افراد تراشیده شده در این سنگ نگاره را نازیبا و زشت کرده است، بگونه ای که دیگر هویت آنها آشکار نیست. رخنه روزافزون گل سنگ ها سبب ترک و شکاف هایی در درون سنگ نگاره سراب بهرام شده و آسیب های برگشت ناپذیری را برجای گذاشته است.

سراب بهرام سنگ نگاره ای بازمانده از دوران ساسانیان است که در کنار روستایی به همین نام واقع شده که سالها به حال خود رها شده است. سیاوش آریا سال 1393 نیز درباره اینکه بومیان منطقه این سنگ نگاره را هدف تیراندازی و پرتاب سنگ قرار داده اند، هشدار داده بود. او همچنین گفته بود این سنگ نگاره محل گذر گوسفندان و گله های دام شده که علاوه بر فرسایش، سرگین آنها پوسیدگی تدریجی این سنگ نگاره را موجب شده است.

در همان سال، میلاد وندایی، باستان شناس درباره وضعیت نگهداری از این اثر ساسانی گفته بود: در گذشته حصاری از توری فلزی در برابر این یادمان وجود داشت تا بتواند این نگاره ساسانی بی همتا را از آسیب مردم منطقه و گذر گوسفندان نگه دارد، ولی این دیواره دیگر از میان رفته است و سنگ نگاره در خطر ویرانی جدی و وضعیت بسیار اندوهباری قرار گرفته است.

این باستان شناس هویت این سنگ نگاره را چنین شرح داد: در هر دو سوی پادشاه دو نجیب زاده یا بزرگان درباری ایستاده اند. هرچهار نگاره با پوشش گرانمایه و همیشگی ساسانی قرار دارند. همه پژوهشگرانی که درباره این سنگ نگاره یادداشت هایی دارند، در هویت شناسی پادشاه، این نگاره را بهرام دوم با تاجی که ویژه او است، خوانده اند، اما هویت شناسی چهار درباری دیگر محل مناقشه بوده است. برای نخستین بار «اردمن» این چهار نگاره را چهار مقام بلندپایه از دولت ساسانی دانسته و آنان را فرنشین (رئیس) روحانیان، سپاه سالار، دیوان سالار و استریوشان سالار که نمادی از چهار گروه (طبقه) اجتماعی ساسانی است، شناساند.

پس از آن، «هرتسفلد» نگاره نخست از سمت چپ را بهرام سوم، جانشین (ولیعهد) پادشاه دانست اما «لوکونین» با دیدگاه او مخالف است و آن را «کرتیر»، موبد بزرگ ساسانی می داند، دیدگاهی که «هینتس» و «هرمان» نیز از آن پیروی کرده اند، این دیدگاه با توجه به دیگر نگاره های کرتیرکه در آنها "قیچی" نماد او آورده شده، درست است. در این میان، چهره بدون ریش او نشان دیگری بر این ادعا است.

سنگ نگاره سراب بهرام در 9 کیلومتری شهر نورآباد ممسنی در استان فارس قرار دارد. درازای این اثر چهار متر و 85 سانتیمتر و پهنای آن دو متر و 90 سانتیمتر است که در دامان کوه تراشیده شده، این یادمان در 12 اسفند 1315 خورشیدی با شماره 278 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.