معماری دستکند کنزق قدیمی ترین آثار معماری پنهان خود را به رخ جهانیان کشاند

میراث آریا/ براساس گزارش های بدست رسیده، معماری دستکند کنزق قدیمی ترین آثار معماری پنهان خود را به رخ جهانیان کشاند.

در سال گذشته شاهد ثبت این میراث فرهنگی منحصر بفرد به عنوان سایت موزه و دومین پایگاه علمی پژوهشی میراث فرهنگی به نام «پایگاه ملی مجموعه دستکند محوطه کهنه کنزق» در استان اردبیل بودیم، بدین منظور سری به اداره کل میراث فرهنگی استان اردبیل زدیم تا در مورد اقدامات اخیر انجام شده در این محوطه و شاخصه های ثبتی این اثر بیشتر بدانیم.

خصوصیت های خاص بصری و خودنمایی گونه خاص از معماری دستکند در پیرامون آتشفشان خاموش سبلان، قرارگیری محوطه و دستکنده های کنزق در سه کیلومتری منطقه نمونه گردشگری شهر سرعین، کاوش های باستان شناسی، اقدامات حفاظتی و مرمتی و ایجاد زیرساختهای خدماتی و رفاهی و سنگ فرش مسیر دسترسی برای گردشگران در محوطه همه و همه مارا برآن داشت که این مجموعه منحصر بفرد دستکندهای زیرزمینی را به عنوان پایگاه ملی مجموعه دستکند محوطه کهنه کنزق در سال 1399 به ثبت برسانیم. این مطلب را مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل مطرح کرد و گفت: جنس این غارهای دستکند که در سراشیبی تپه ای به صورت زیرزمینی با اشکال مختلف حفاری شده اند، از سنگ های رسوبی و ماسه فشرده است.

نادر فلاحی با بیان اینکه کاوش های باستان شناسی محوطه در سال 1397 به سرپرستی حمید خانعلی در قالب سه کارگاه و مجموعه دستکند انجام پذیرفت، افزود: معماری روستای کنزق متشکل از سه بافت ساختارهای سطح الارضی، قبرستان و فضاهای دستکند با معماری منحصر بفرد است که در قسمت جنوبی پای کوه موسوم به قالا قرار گرفته است.

او از جمله قدیمی ترین آثار شناسایی شده سطح الارضی در این محوطه را متعلق به هزاره اول قبل از میلاد دانست و گفت: به نظر می رسد فاز شکل گیری فضاهای دستکند متعلق به دوره اشکانی، فاز توسعه آن متعلق به دوره قرون میانی اسلامی و فاز فروپاشی آن بر اثر زلزله سال 1375 اردبیل بوده است.

کنزق استحقاق ارتقا به پایگاه ملی دستکنده های دامنه سبلان را دارد

معاون میراث فرهنگی اردبیل گفت: پایگاه ملی دستکنده های کنزق استحقاق ارتقا به مرکز پایگاه ملی دستکنده های دامنه سبلان» را دارد.

روح الله محمدی با بیان این مطلب خاطرنشان کرد: با توجه به پتانسیل معماری دستکنده های موجود در دامنه سبلان از جمله محوطه های دستکند اباذر و گلستان در شهرستان نیر، ویند کخوران شهرستان سرعین، لاهرود وبنه لر شهرستان مشگین شهر، پایگاه ملی محوطه کنزق استحقاق تبدیل به مرکز پایگاه ملی دستکندهای دامنه سبلان را دارد.

او از جمله مهمترین اقدامات صورت گرفته در چهار سال اخیر در محوطه و فضاهای دستکند کنزق به کاوش های باستان شناسی در سه مجموعه دستکند زیرزمینی یاد شده، حفاظت و مرمت اولیه و اضطراری در فضاهای مورد کاوش اشاره و اضافه کرد: اقدامات دیگری چون اجرای سنگ فرش معبر اصلی و معبر ارتباطی فضاهای دستکند، نصب تابلوهای راهنما، کانال کشی، بهسازی و آسفالت راه مواصلاتی سرعین به پایگاه ملی کنزق با همکاری ارگان های مربوطه، تاسیس و تجهیز دفتر پایگاه ملی، ایجاد ساختمان سرویس بهداشتی در مجموعه و تعبیه روشنایی در فضاهای دستکند به منظور آماده سازی اولیه برای ارائه به گردشگران انجام شده است.

محمدی با بیان اینکه محوطه و دستکنده های زیرزمینی کنزق از گذشته تاکنون مورد توجه پژوهشگران و گردشگران بسیاری بویژه گردشگران خارجی بوده است، عنوان کرد: در این راستا برنامه های مختلفی با هدف معرفی مجموعه دستکند کنزق و ارتقای سطح کیفی گردشگری شهرستان سرعین در چهار سال اخیر انجام شده است.

ردپای دوره اشکانی در سفال های پراکنده دستکنده های کنزق

سرپرست کاوش مجموعه دستکند محوطه کهنه کنزق استان اردبیل گفت: با توجه به سفال های سطحی یافت شده از دوره اشکانی گمانه زنی می شود که محوطه و دستکنده های کنزق کاربری مسکونی داشته و سفال های پراکنده بر سطح تپه نیز نشان از تداوم استقرار تا قرون متاخر اسلامی است.

حمید خانعلی بیان اینکه حفره های دستکند موجود در محوطه بیش از پنجاه مورد است که مورد سکونت اقوام گذشته بوده است، افزود: ابعاد بزرگترین آنها به طول 30 متر دارای فضاهای نشیمن، راهرو، سکوی نشستن و اتاقک های ویژه با کاربری های مختلف است.

او خاطرنشان کرد: باتوجه به پراکندگی سفال های سطحی ازجمله قطعات سفال خاکستری، نخودی، قرمز مایل به نارنجی و لعاب دار اسلامی میتوان گفت این محوطه از هزاره اول تا قرون میانی اسلامی تداوم استقرار داشته است.