شرح وضعیت پاویون ایران در اکسپو دبی

ایسنا/ این خبر پیرامون شرح وضعیت پاویون ایران در اکسپو دبی برای شما مخاطبان گرامی نگارش شده است.

مولاژ منشور کوروش در پاویون گردشگری ایران در اکسپو دبی خودنمایی می کند، دو سرباز هخامنشی در نقطه ای دور از دید نگهبانی می دهند و سرستون تخت جمشید به کناری رانده شده تا مانع تردد بازدیدکنندگان نشود، چند مولاژ دیگر هم از هخامنشیان در ویترین های کوچک جا خوش کرده اند و این همه آن تمدن کهنی است که از ایران در اکسپو دبی به نمایش درآمده است.

به عقب برمی گردم، بیرون پاویون ایران، همانجا که نخل ها ایستاده اند و رخ ایران را به کشورهای عربی شبیه کرده است. تعجب بازدیدکنندگان ایرانی پاویون را می بینم و سوالی که اغلب پرسیده می شود: چرا نخل، مگر ما کشور عربی هستیم!؟ براساس شواهد باستان شناختی و مقاله شرح وضعیت پاویون ایران در اکسپو دبی، قدمت کاشت نخل در ایران نزدیک به شش هزار سال است. گفته شد کاشت نخل در ایران از دوران باستان شروع شده و به پیش از سلسله هخامنشی مربوط می شود.

تصویر برگ نخل روی سفال های یافته شده با قدمت پنج تا شش هزار سال نیز دیده شده است. با این وجود، هیچ توضیح و تفسیری در نزدیکی نخل ها و حتی در پاویون ایران دیده نمی شود و این برداشت را در ذهن اغلب مخاطبان بوجود می آورد که این فضاسازی احتمالا یا به طراحی خود اکسپو که در کشوری عربی برپا شده است ربط دارد یا بر این ذهنیت بیرونی که ایران را اغلب با کشورهای عربی اشتباه میگیرد، تاکید می کند!

درباره معماری پاویون ایران که نمای بیرونی آن از رشته هایی با مهره های چوبی شبیه تسبیح شکل گرفته و از 9 اتاق به هم پیوسته تشکیل شده و قرار بود شهرزاد قصه گو را روایت کند و در راستای شعار امسال اکسپو، «پیوند ذهن ها، خلق آینده» باشد، نقدهای بسیاری گفته و شنیده شده است، از اینکه پاویون ایران در انتقال شعار اکسپو و مفهوم آن الکن مانده و لکنت داشت نیز نظرات کارشناسی بسیاری داده شده است، حتی درباره اینکه پاویون ایران تمرکز پررنگ تری بر فروش سوغات، فرش، پسته و زعفران هم دارد نقدهای بسیاری شده و مدیریت این مجموعه نیز در به هم پیوستن مفهوم و محتوای 9 سالن و نقطه ضعف های برشمرده که با وجود صرف هزینه و بودجه، همچنان بچشم می آید، بارها زیر سوال برده شده است.

سوای همه آن نقدها که همچنان ادامه دارد و البته مسئولان پاویون ایران نیز برخی از آنها را پذیرفته اند و حتی تغییر مدیر شرکت نمایشگاه ها را که مسئولیت پاویون ایران در اکسپو دبی را به عهده دارد، در راستای اصلاح مدیریت و آن کاستی ها دانسته اند، نکته اصلی در شعاری است که پاویون ایران بر مبنای آن شکل گرفت، «ایران؛ تمدن کهن و استوار: تنوع اقوام و میزبان ملت ها» و این درحالی است که پاویون ایران به لحاظ محتوا در بیان و انتقال این شعار ناقص عمل کرده است.

در سالن گردشگری پاویون ایران که پس از بخش اطلاعات و خوش آمدگویی قرار دارد، انتظار می رود بیشترین تاکید و نمایش تمدن کهن و تنوع اقلیم را داشته باشد، اما در طراحی این سالن به نمایش تعدادی مولاژ از دوره هخامنشی و البته یک یا دو شی از دوره ساسانی بسنده شده است و خبری از تمدن کهن و استوار نیست. در گوشه ای دیگر از این سالن که دیوارهای آن به رنگ تیره است، صفحه هولوگرام نصب شده که رقص های آیینی اقوام ایرانی را نشان می دهد، اما در ماه چهارم برپایی اکسپو دبی، همزمان با بازدید جمعی از خبرنگاران از پاویون ایران مشاهده شد که برخی از هولوگرام ها سوخته یا ناقص عمل می کند و تصویر واضحی از اقوام ایرانی، پوشش و رقصی که انجام می دهند، به نمایش نمی گذارد. هرچند، مسئول پاویون ایران گفت قرار است آن هولوگرام ها که مدتهاست سوخته، به مناسبت روز ملی ایران تعویض شود.

البته، هر 10 روز یا دو هفته یکبار گروه های موسیقی اقوام ایران با مدیریت بنیاد رودکی وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در محل پاویون ایران در اکسپو دبی اجراهایی دارند که برخی هم با استقبال قابل توجهی روبرو شده اند، اما بودند نوازندگان محلی و البته شناخته شده ای که رضایت چندانی از اجرای موسیقی در محل پاویون ایران نداشتند و نسبت به خلوتی و اعلام عمومی نشدن ساعت اجراها معترض بودند. بیشتر این گروه ها درحالی به اجرای برنامه می پردازند که درباره آنها هیچ توضیح قبلی داده نشده است.

براساس مقاله شرح وضعیت پاویون ایران در اکسپو دبی باید بدانید که حتی صفحه نمایشی که در سالن شماره 8 (محل اجراها) قرار دارد بیشتر در قرق تبلیغات شرکتها است و استفاده ای از آن در راستای معرفی درست این گروه ها و توضیح به زبان عربی و انگلیسی نمی شود. در پاویون بیشتر کشورها محل اجرای موسیقی و نمایش بگونه ای طراحی شده که به خیابانهای اکسپو دید و راه دارد و توجه مخاطبان گذری را به سادگی جلب می کند.

در ماههای نخست برپایی اکسپو دو عروسک غول پیکر هم در پاویون ایران حضور داشتند که بنیاد رودکی گفته بود داستانهایی بومی را روایت می کنند، اما پس از انتقادهای زیادی که به این انتخاب، اجرا و ظاهر عروسک ها شد، آنها هم به خلوت پاویون فرستاده شدند.

از آذر پس از انتقادهای زیادی که متوجه لکنت پاویون ایران در بیان مفهوم و شعاری که اکسپو و خود این پاویون برگزیده، بود و همچنین گزارشهایی که از سرگردانی بازدیدکنندگان در پاویون ایران شد، راهنمایان گردشگری نیز به این پاویون پیوستند. این بخش از سوی معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مدیریت می شود که تقریبا هر 15 روز یکبار تعدادی راهنما، بیشتر مسلط به زبان انگلیسی را اعزام می کند. گفته شد این راهنماها داوطلبی در پاویون ایران مشغول به راهنمایی بازدیدکنندگان هستند و مسئولان پاویون نیز معتقدند حضور آنها به بازدیدها نظم داده است.

بیشتر این راهنماها در سالن شماره یک یا بخش اطلاعات و خوش آمدگویی یا سالن شماره دو یا بخش گردشگری مستقرند و توضیحات آنها نیز به ناچار برگرفته از آن چیزی است که در پاویون ایران به نمایش درآمده است، همان مولاژهای هخامنشی، هولوگرام های رقص که ناقص هستند و تصاویری از جاذبه های گردشگری ایران که در یک صفحه نمایش نیم دایره در سالن گردشگری نصب شده است. در نتیجه همچنان تصویر و توضیح کاملی از تمدن ایران کهن، ایران معاصر و حتی ایران آینده که تاکید اکسپو بوده است، ارائه نمی شود. گرچه، حضور راهنماها تا حدی توانسته نقص پاویون ایران در استفاده از تکنولوژی و ابزارهای نوینی را که در پاویون کشورهای دیگر به درستی بهره گرفته شده است پوشش دهد.

برخی از راهنمایان گردشگری که تجربه حضور در پاویون ایران را دارند نیز تاکید صرف روی تاریخ هخامنشی را محل نقد می دانند و این سوال را مطرح می کنند، چرا طراح این سالن با وجود پیوندها و ارتباط هایی که با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دارد، نظر باستان شناسان و کارشناسان میراث فرهنگی را جویا نشده و فقط روی یک دوره تاریخی ایران با وجود آن که تمدنی هفت هزار ساله دارد، تاکید شده و تفسیر ناقصی از تاریخ ایران ارائه شده است؟

با آنکه مسئولان گردشگری نیز پاویون ایران را دیده اند و متوجه کمبودها و نقایص آن شده اند و برای استقرار راهنماهای گردشگری رایزنی ها و مذاکرات متعدد داشته اند، اما تا کنون اصلاحی در بخش محتوایی سالن گردشگری صورت نگرفته و اضافه کردن راهنماها تنها تدبیر انجام شده بوده است.

ضمن اینکه پس از گذشت چهار ماه بخش هایی از پاویون ایران، نه تنها در سالن گردشگری که در دیگر سالن ها نیز مستهلک شده اند. در سالن شماره دو که روی بخشی از سقف آن صفحه نمایشی نصب شده و قرار بود معماری و تزئینات سقف های ایرانی را نشان دهد، صفحه نمایش بقدری ضعیف شده که حتی با وجود تاریکی و خاموش بودن چراغ های این سالن، توجهی را جلب نمی کند و تصاویر آن نیز واضح نیست.

بیان ضعیف و ارائه نامفهوم در سالن های دیگر پاویون ایران نیز به وضوح دیده می شود، سالنهایی که مدت زمان ایستایی بازدیدکنندگان به چند ثانیه هم نمی رسد، از جمله سالن صنعت و معدن.

این درحالی است که در اکسپو دبی کشورهای نوظهور و نوپایی همچون امارات، عربستان و یا حتی کویت و البته کشورهایی با پیشینه قدیمی تر همچون مصر یا توسعه یافته از جمله چین، کره جنوبی و آمریکا، چنان با ظرافت و دقت فراوان، تاریخ و گذشته خود را به آینده پیوند زده اند که مشاهده آن، این نقص پاویون ایران را پررنگتر بچشم می آورد؛ با گذشته ای که به یک دوره تاریخی محدود شده و آینده ای که در بین 9 اتاق تودرتو گم شده است و افتخارات معاصری که خبری از آنها نیست.

اگرچه، بسیاری از ایرادها و نقدهای واردشده به پاویون ایران را به طراح آن نسبت می دهند، اما نشید نبیان، یکی از طراحان پاویون ایران در گفت وگوهای متعددی که داشته این ایراد را ساختاری و مدیریتی دانسته و گفته که مشاور از طراحی داخلی، تولید محتوا و سناریو محتوایی کلی پروژه، کنار گذاشته شده بود و ایراد را بیشتر از آنکه کارفرمایی بداند، ساختاری و در نحوه تعریف چنین پروژه هایی و ارتباطات بین سازمانی متولی محتوا دانسته و گفته است: هر فرد دیگری هم کارفرما بود و قرار بود به کلیه نهادهای دولتی یک مملکت 80 میلیونی جواب دهد و همه اینها را راضی نگه دارد، مدیریت محتوا باز هم از کنترل همه خارج بود.

در پاسخ به نقدهای بیشماری که به پاویون ایران شده است، مسئولان این پاویون نیز بر این عقیده اند: این نقدها بیشتر صدای بازدیدکنندگان ایرانی است و بازدیدکنندگان خارجی تاکنون هیچ نقدی نداشته اند و از جزئیات پاویون ایران و محتوایی که دریافت می کنند لذت هم می برند. این واکنش آشنا در بیشتر گردشگران خارجی که به ایران سفر می کنند نیز مشاهده می شود، اغلب چون تصویری دور از ذهن را در ایران می یابند، انتظار زیادی هم ندارند و به کمبود امکانات و چالش های سفر معمولا نقدی و اعتراضی ندارند؛ چرا که در ذهن بیشتر آنها ایران کشوری تحریم زده است که خیابانهای آسفالت شده و تمیز، ساختمانهای بلند، پل، سد و اتوبان ندارد و حتی روابط اجتماعی انسانها با تصور و دانسته های آنها متفاوت است و همین شکاف اطلاعات و آگاهی بیشتر از آنکه بازدیدکنندگان یا گردشگران را نسبت به کمبود امکانات در ایران شاکی و گله مند و منتقد کند، بیشتر متعجب و حتی شگفت زده می کند.

از همین رو، انتظار می رفت برای نمایش تصویر واقعی و درست از ایرانی که مکرر از تمدن کهن و قدرت آن حرف زده می شود و گرفتار ایران هراسی است، در فرصت اکسپو دبی که بیش از 190 کشور در آن حضور دارند، به درستی و باظرافت استفاده شود.