مهمترین مشکل پاویون ایران در اکسپو دبی چیست؟

ایسنا/ بدنبال آخرین خبر و گزارشات واصله، این پرسش مطرح می شود که مهمترین مشکل پاویون ایران در اکسپو دبی چیست؟

مهسا مجیدی، معمار که از پاویون ایران در اکسپو دبی بازدید کرده، مهمترین مشکل پاویون ایران را فقدان مدیریت و برنامه ریزی عمومی می داند و تاکید می کند که این مسئله، هم به معماری برمی گردد و هم یک مسئله مدیریت جامع است.

او پیرامون اینکه مهمترین مشکل پاویون ایران در اکسپو دبی چیست؟ ادامه می دهد: تمام پاویون ها یک راه ورودی داشتند که افرادی در مسیر آنها برای خوش آمدگویی و راهنمایی مسیر قرارداده شده بودند که این امر امکان بازدید از کلیه فضاهای پاویون را فراهم می کرد. در انتها نیز بازدیدکنندگان را به خوبی بدرقه کرده و با بیان جمله «امیدواریم از کشور ما ملاقات کنید» آنها را به بیرون از پاویون راهنمایی می کردند. همچنین هر کشور در پاویون خود با وجود نیروی کار فراوان در دبی از نیروهای جوان خود استفاده کرده که بازدیدکنندگان تصویری از جوانان آن کشور داشته باشند. این مسائل موجب بوجود آمدن موقعیتی می شود که بازدیدکنندگان با دیدن هر پاویون جذب آن شده و متوجه شوند در صورت سفر به آن کشور با چه چیزی طرف خواهند شد.

این معمار تصریح می کند: متأسفانه در پاویون ایران کسی نیست که به بازدیدکنندگان خوش آمد بگوید و آنها را برای بازدید از پاویون راهنمایی کرده و مطمئن شود از همه بخش ها دیدن کرده اند که البته معماری پاویون نیز جوابگوی این مسئله نیست.

این معمار با بیان اینکه ایده معماری پاویون ایران همچون یک معماری درونگرای ایرانی است، توضیح می دهد: در پاویون ایران مکعب های پراکنده ای وجود دارد که مانع چرخه حرکتی بازدید از پاویون می شود. در واقع پاویون ایران بگونه ای طراحی شد که لازم نیست بازدیدکنندگان از همه بخش های آن دیدن کنند تا خارج شوند، بلکه می توانند تنها از یک بخش دیدن کرده و از پاویون خارج شوند. در مرکز پاویون ایران یک کوچه باغ و مسیری قرار دارد که بازدیدکنندگان ناخودآگاه از یک مکعب به مکعب دیگری می روند و اگر راهنمایی نباشد که این توالی را برای آنها بوجود بیاورد، قطعا بخشهایی از پاویون را از دست می دهند.

مقایسه پاویون اکسپو دبی با سالهای قبل

مجیدی در مقایسه پاویون اکسپوی 2020 دبی نسبت به دوره های قبل بیان می کند: پاویون ایران در این دوره به لحاظ معماری بسیار غرفه بهتری بود و به ظاهر یا تصویری که از ایران ارائه می دهد، ایرادی وارد نیست. همچنین از نظر مفهومی پاویون بسیار قوی بود. ولی این پاویون به لحاظ اقلیمی ساختار درستی نداشت؛ زیرا بخش های مختلف پاویون ایران که به شکل مکعب های پراکنده طراحی شده اند، هر دو تا از آنها مقابل یک دیگر قرار گرفته و چشمی هوشمند به صورت اتوماتیک باز می شوند. طبیعتا به دلیل کوچک بودن فضا و مکعب ها، در هر دو فضا که مقابل هم قرار دارند، همواره باز است و شرایط سختی را برای کارکنان آنها به لحاظ گرمایشی و سرمایشی ایجاد می کند.

او ادامه می دهد: گویا طراح تا لحظه آخر نمی دانست در هر کدام از این مکعب ها چه چیزی نمایش داده خواهد شد، درنتیجه این امر موجب تناسب نداشتن فضای داخلی با محتوایی که در آن نمایش داده می شود، شده است. البته این امر به برنامه ریزی نامناسب می تواند برگردد و مشکل معمار نباشد؛ مثلا یکی از بخش ها مربوط به غرفه فرش بود که می توانست سقف بسیار بلندتر و نمایش بهتری داشته باشد، گرچه که سقف آن شاید تنها دو متر و 20 سانت بود، حال اینکه چه زمانی این تصمیم گرفته شده و آیا معمار در جریان بوده است یا نه را نمی دانم.

تفاوت پاویون امسال با دوره های قبلی احساس میشد

او با بیان اینکه در این دوره از اکسپو تفاوت طراحی پاویون ایران توسط یک گروه معماری حرفه ای نسبت به دوره های قبل احساس میشد، ادامه می دهد: این امر نشان دهنده میزان اهمیت و تأثیرگذاری انتخاب یک طراح حرفه ای است. ولی مهمتر از همه در طراحی و مدیریت یک پاویون، حضور یک قدرت واحد است؛ درواقع عوض اینکه نهادهای مختلف در مثلا طراحی داخلی پاویون دخالت داشته باشند، باید یک فرد و یا مجموعه ای واحد که می تواند کیوریتور یا معمار باشد، برای این کار در نظر گرفته شود که از آداب و رسوم ورود به پاویون تا خروج از آن گرفته تا لباس پرسنل، گرافیک فضا و غذایی که سرو می شود را بسته به یک مفهوم و محتوای واحد طراحی کند که بعدا شاهد پیاده سازی چیزی خارج از آنچه برنامه ریزی شده، نباشیم.

طراحی مدرن پاویون و عروسک های محلی

این معمار بیان می کند که طراحی پاویون در اکسپو به یک دست خط واحد نیاز دارد. فرض کنید که در فضای معماری مدرن پاویون ایران، دو عروسک خانم و آقای شمالی به نمایش درمی آمد که نماد فولکلور ایران بود و در کنار آنها یک گروه موسیقی ترکمن به اجرا می نشستند.

او ادامه می دهد: بازدیدکنندگان ایرانی از حضور این دو عروسک خجالت می کشیدند؛ گرچه که اگر به درستی انتخاب شده بودند و با معماری مدرن پاویون ایران همخوانی داشتند، می توانستند جالب واقع شوند. طراحی و مدیریت پاویون ایران در اکسپو باید به فردی دنیادیده سپرده شود که چندین دوره از نمونه های موفق این رویداد بازدید کرده است.

این معمار با اشاره به همخوانی تم اکسپو و محتوایی که برخی کشورها ارائه کرده بودند، می گوید: به عنوان مثال کشور امارات، با توجه به تم اکسپو که آینده و تکنولوژی بود، گروه های پرفورمنسی داشت که شبیه به آدم های فضایی بودند و نمایشی را اجرا می کردند. همچنین در آنجا یک گروه موسیقی متشکل از تعدادی نوازنده مرد سازهای بادی و کوبه ای که بالاتنه شان برهنه و شبیه به نوازنده های جنوب ایران بودند، اجرا می کردند و بسیار هم مورد استقبال قرار می گرفتند. ولی در طرف مقابل پاویون ایران در اوج گرمای دبی از تعدادی نوازنده ترکمن دعوت کرده بود که مجبور بودند در آن گرما با لباس ترکمنی به اجرا بنشینند که البته استقبال چندانی هم از آنها نمی شد. ولی اگر از این نوازندگان در پاییز که هوا خنک تر است دعوت میشد، حتما مورد استقبال قرار می گرفتند.

درآمدزایی هایی که پاویون ایران می توانست داشته باشد

این معمار درباره درآمدزایی های پاویون های دیگر توضیح می دهد: در اکسپو برخی از کشورها هزینه های هنگفتی را متحمل شده بودند که البته در مقابل، درآمدهای عجیب و غریب هم داشتند. جالب اینجاست که بخشی از این درآمدزایی های بالا به فروش مواد غذایی و کالاهای تجاری مربوط می شد. ولی حتی این بخش هم در پاویون ایران فرصت سوزی شده است؛ به علت اینکه فضایی به سرو غذا اختصاص شده بود ولی آنچه که از پیش برنامه ریزی شده بود، اتفاق نیفتاد.

اکسپو برای معماران فرصت است

این معمار می گوید: در اکسپو دبی پاویون هایی مانند پاویون کره جنوبی یا امارات بنا شده بود که با دیدن آنها این سوال پیش می آمد که آیا امکان جمع کردن آنها وجود دارد؟ همچنین پاویون هایی وجود داشت که به لحاظ معماری و مدیایی که ارائه می دادند بسیار پرهزینه بودند؛ مانند پاویون بلژیک که یک شهر هوشمند بود. با این حال پاویون هایی چون پاویون پرو بچشم می خوردند که هزینه های هنگفتی نکرده بودند ولی توانسته بودند تصویر درستی از کشور خود ارائه دهند. این امر نشان می دهد که در چنین فضایی کلیه موارد از گرافیک گرفته تا تکنولوژی و محتوایی که ارائه می شود، باید به کمک معماری بیایند.

او بیان می کند که اکسپو برای معماران فضایی است که می توانند آنچه را که دوست دارند، ارائه دهند؛ زیرا محدودیتی ندارند و همه چیز در جهت نمایش است. درواقع اکسپو به این جهت که هر معمار با فرهنگ کشور و فحوای کلام خود با تم آن ارتباط برقرار می کند، یک موقعیت استثنایی است.

این معمار تصریح می کند: ولی پاویون ایران بسیار به وضعیت کنونی کشور شباهت داشت، به جهت اینکه در بخشی از آن می توانستی یک چیز فوق العاده پیدا کنی و در بخشی دیگر یک محتوای غیرمفید را ببینی. گرچه که مثلا پاویون فرانسه در مجاورت پاویون ما، هم لباس های تجاری خود را به عنوان دستاورد نمایش می داد و هم صنعت هواپیمایی خود را و کروسان ـ قهوه اش را نیز می فروخت.

او ادامه می دهد: باید بپذیریم که ما نیز مجموعه ای محتواهای مختلف هستیم و تنها باید بدانیم چگونه این موارد را به درستی در کنار هم نمایش دهیم و از طریق هنر و فرهنگمان با دنیا دیالوگ برقرار کنیم.

اکسپو به مثابه یک دانشگاه معماری

مجیدی همچنین درباره ارتباط اکسپو و معماری بیان می کند: هر کشوری برای هر دوره از اکسپو با توجه به تمی که تعیین می شود، تلاش می کند کشور خود را به بهترین نحو ممکن به نمایش بگذارد. اکسپو در هر دوره چون یک دانشگاه معماری یا یک دوره فشرده معماری است؛ زیرا در آن برخوردهای مختلف می آموزید.

او ادامه می دهد: به عنوان نمونه در این دوره پاسپورت های سمبولیکی طراحی کرده بودند که با بازدید از هر پاویون، روی آن یک مهر ورود می زدند؛ گویی که به آن کشور سفر کرده باشی. برای معماران نیز مسئله به همین گونه است، آنها با بازدید از اکسپو متوجه می شوند که مثلا تمرکز کشور اسکاندیناوی یا کانادا روی چه نکته ای از معماری است و به چه سمتی پیش می روند.