آشنایی با شماری از میراث معنوی سمنان که در فهرست ملی به ثبت رسیده اند

میراث آریا/ این خبر پیرامون آشنایی با شماری از میراث معنوی سمنان که در فهرست ملی به ثبت رسیده اند، برای شما نوشته شد.

شیوه سنتی پخت گولاچ در بیابانک (شهرستان سرخه)

پخت شیرینی گولاچ در روستای بیابانک از توابع شهرستان سرخه رواج فراوانی دارد. این شیرینی سنتی به نوعی برند مواریث معنوی بیابانک بشمار می رود. برگزاری همه ساله جشنواره گولاچ در نوروز نشان از اهمیت این شیرینی در بین مردم این روستا دارد. برای پخت این شیرینی از زردچوبه، آرد، آب، شکر، گلاب، تخم مرغ، زعفران، روغن کنجد و خمیر ترش استفاده می شود.

شیوه سنتی فرآوری پنیر در مغار روستای اروانه

غار اروانه در غرب روستا یکی از بزرگ ترین غارهای شهرستان بوده که جنس تشکیلات آن شبه کارست است.

در این غار محصولات لبنی دامداران اروانه که دوره ییلاق را در هواخورسو، گردلش، وی، پای در تنگه مرز، خنزی، آشنی و ... سپری و همچنین در صورت تمایل دامدارانی که در جبهه غربی افتر و امامزاده عبدالله ییلاق می کنند، نگهداری می شود. ظرفیت این غار حدود سه هزار جلد محصولات لبنی است که در خشکسالی ها تعداد پوست های حاوی لبنیات به حداقل کاهش می یابد. به دلیل نزدیک بودن سقف غار به سطح زمین هنگام حرکت در غار باید به حالت خمیده حرکت کرد. دالان اصلی غار شرقی غربی است. در طول این دالان، وجود تخته سنگ های گچ و آهک، سکوهای مناسبی برای قرار دادن پوست های لبنیات فراهم کرده است.

کاربری این غار سردخانه طبیعی بوده که ورودی آن با حفاظ فلزی که از سوی دهیاری اروانه تعبیه شده مسدود است. ورودی بدلیل ارتفاع از بستر اصلی غار کمی مشکل است. بعد از ورود به دهانه غار و طی حدود 20 متر که در برخی نقاط ارتفاع غار به علت ریزش پایین است به دو راهی شرقی و غربی می رسیم که قسمت شرقی به علت ریزش مسدود بوده و غار در قسمت غربی ادامه دارد. بعد از ورود به دالان غربی، غار در حدود 100 متر ادامه می یابد. این غار با چشم اندازهای زیبا و نقوش حاصل شده به ترکیبات کارستی و نمکی علاوه بر کاربری سردخانه و برای نگهداشت مواد با استفاده از خاصیت گندزدایی مورد توجه اهالی منطقه بوده و در دامنه کوهی با لایه های گچی قرار دارد. قدمت این غار نیز مربوط به دوران سوم زمین شناسی است.

در این پژوهش به شیوه سنتی فرآوری پنیر در مغار روستای اروانه پرداخته می شود که شامل سه مرحله تهیه شیر از گوسفند، آماده سازی مراحل تهیه پنیر و عمل آوری پنیر در مغار روستای اروانه است.

شیوه سنتی فرآوری پنیر در ییلاقات روستای اروانه (هواخورسو، گردلش، وی، پای در تنگه مرز، خنزی، آشنی و ...) انجام می شود. به دلیل وجود آب طبیعی مناسب و سرد بودن ییلاقات، شیر دام ها از کیفیت بالایی برخوردار بوده که قاعدتاً پنیر تولیدی نیز دارای کیفیت بالایی است. در ابتدا گوسفندان را به قسمت بره (در اصطلاح محلی، محل تجمع گوسفندان قبل از دوشیدن) برده و بعد از عبور از قسمت کیم بره (در اصطلاح محلی، محل عبور گوسفندان برای دوشیدن) وارد جلو بره (در اصطلاح محلی، محل دوشیدن گوسفندان) شده و دوشیده می شوند.

شیوه سنتی ساخت سرمه شاهرود

سرمه یکی از لوازم آرایشی قدیمی است که از گذشته زنان برای زینت چشم خود از آن بهره می بردند. سرمه علاوه بر کاربرد زینتی دارای خواص درمانی فراوانی نیز هست. امروزه با توجه به تنوع انواع لوازم آرایشی مختلف استفاده از سرمه بسیار کم رنگ شده است

طرز تهیه سرمه چشم با مغز بادام شیرین

در گذشته استفاده از انواع سرمه برای زیبایی و تقویت هرچه بیشتر ابرو و مژه و با هدف بهره بردن از خواص درمانی آن مرسوم بود. انواع سرمه در گذشته به روش های مختلف سنتی تهیه میشد اما امروزه جای خواص درمانی آن را مواد شیمیایی گرفته است که فقط برای زیبایی چشم و ابرو مورد استفاده قرار می گیرد و در برخی موارد با توجه به کیفیت نامطلوب ریزش ابرو و مژه نیز می شود.

بهترین سرمه برای چشم سرمه بادام شیرین است. برای این کار ابتدا تعدادی بادام را مغز کرده یک عدد سوزن یا میله باریک را درون مغز بادام فرو برده و روی حرارت نگه می دارند وقتی که مغز بادام شروع به سوختن کرد، بشقاب چینی روی آن گذاشته، همراه با سوختن بادام دود حاصل به مرور بر روی ظرف نقش بسته و سرمه را به وجود می آورد.

پس از سوختن مغزها اندکی صبر کرده تا بشقاب چینی خنک شود سپس با چاقو یا جسمی نوک تیز دوده نقش بسته بر روی ظرف را تراشیده و درون سرمه دان می ریزند. همچنین مقداری پیه بز به دوده افزوده می شود تا باعث جمع شدن دوده ها و ماندگاری بیشتر سرمه بر چشم شود.

خواص درمانی سرمه

از مهمترین خواص سرمه می توان به تقویت چشم، ضد التهاب، رفع سوزش و اشک، تقویت ابرو و پرپشت کردن مژه و ابرو اشاره کرد، از مهمترین خواص سرمه تقویت و جلای بینایی و رفع چرک و آلودگی از چشم است که افراد بیمار از آن بهره می برند.

شیوه سنتی تهیه تلی در شاهرود

تلی telli یک ماده طبیعی است و خواص آنتی باکتریایی و ضد قارچی دارد. علاوه بر این، تعادل پوست سر را حفظ کرده و مانع به هم خوردن تعادل طبیعی مو می شود. یکی از خصوصیات تلی این است که می تواند موها را تغذیه کند. این ماده همانند یک مرطوب کننده برای پوست عمل می کند. زنانی که بعد از رنگ کردن موهای خود با خارش پوست سر یا خشکی مو مواجه می شوند بهتر است از این ماده معجزه آسا برای درمان موی سر خود بهره ببرند.

از جمله خواص تلی میتوان به حفظ تعادل و تمیز نگاه داشتن پوست سر، حفظ تعادل طبیعی اسیدی پوست سر، براق، نرم و انعطاف پذیر کردن مو، تسکین سردرد، ترمیم و تقویت مو و کمک به حفظ سلامت پوست سر اشاره کرد.

مواد لازم برای تهیه تلی عبارتست از گل ختمی سفید، گل زوفا، گل گاوزبان، کف دریا، عناب، گل بابونه، برگ اکالیپتوس، صمغ درخت زردآلو، کتیرا، پوست تازه پسته، سدر، قهوه، کاکائو، گل رخت شور، گل سفید، نخود، لوبیا، لوبیا چشم بلبلی، گندم، لپه، ماش، عدس، هسته آلبالو، سیب درختی، تخم خیار، پوست خیار، تخم خربزه، بادام تلخ و شیرین، مغز پسته، گردو، ذرت، فندق، روغن نارگیل، روغن زیتون، شیر، روغن زرد محلی و زرده تخم مرغ.