معرفی تعدادی از بازارهای تاریخی استان سمنان

میراث آریا/ این خبر پیرامون معرفی تعدادی از بازارهای تاریخی استان سمنان برای شما مخاطبان گرامی نگارش شده است.

گذشته از تنوع اجناس و دیگر مزایا، فضای قدیمی، معماری سنتی، دیوارهای قرینه و سقف های زیبای گنبدی بازارهای تاریخی نیز عاملی برای بازدید گردشگران و مسافران از بازارهای تاریخی است. خوشبختانه در استان سمنان نیز در کنار پاساژها، فروشگاه ها و مغازه های جدید، بازارهای تاریخی این استان هنوز معماری قدیمی و اصالتشان را حفظ کرده اند و با گشت و گذاری در این بازارها میتوان علاوه بر مشاهده معماری متناسب با آب وهوای استان در این بناهای تاریخی، محصولات استان را نیز به یادگار و به سوغات برد.

بازار سمنان

بازار سمنان در حدود 180 سال قبل، در اوایل سلطنت سلسله قاجاریه ساخته شده است. این بازار که به سبک معماری سنتی ایران با سقف های خشتی و آجری، متناسب با وضعیت آب و هوای خاص منطقه کویری ساخته شده در حال حاضر یکی از بزرگ ترین مراکز خرید و فروش کالاها در سمنان است.

نور داخل بازار به وسیله نورگیرهای شیشه ای بزرگی که بر بالای هر طاق ساخته شده تأمین می شود. عناصر اصلی بازار سمنان را کاروانسرا، حمام، مسجد، تیمچه و تکیه تشکیل می دهد.

براساس مقاله معرفی تعدادی از بازارهای تاریخی استان سمنان باید بدانید که سر در شمالی بازار آجرکاری شده و دارای پایه های سنگی و پشت بغل های زیبای کاشی کاری است. کتیبه ای از کاشی لاجوردی که قسمتی از سوره مبارک «اقراء» به خط ثلث را در بر دارد نیز بر بالای سر در بچشم می خورد.

بازار عمومی شهر سمنان در گذشته متشکل از راسته بازار و بازار شیخ علاءالدوله (بازار مرده ها) بوده است. بازار عمومی به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شده است، بازار شمالی که تقریباً 5/1 کیلومتر طول دارد و کماکان به نام قدیمی خود «راسته بازار» خوانده می شود، از تقاطع خیابان های نظامی و یغما (شهدا) آغاز می شود و تا خیابان امام خمینی (ره) ادامه می یابد.

این بازار دارای سقف و طاق ضربی است که روی طاق های جناغی استوار شده است. پنجره های شیشه ای بزرگ بر بام آن نصب شده که نور داخل بازار را تأمین می کند. در این بازار سه حمام و پنج مسجد و چهار کاروانسرای مخروبه و یک تکیه بزرگ به نام ناسار وجود داشته که در حال حاضر بخشی از این آثار از جمله تکیه ناسار موجود است.

تکیه ناسار دارای یک سالن بزرگ برای انجام مراسم سوگواری ایام ماه محرم و چندین باب مغازه است که بر بالای آن ایوان و بالکن سرتاسری بچشم می خورد، بزرگترین آب انبار سمنان و یک مسجد کوچک نیز در این تکیه قرار دارد که سقف تکیه را شیروانی بزرگ با پنجره های مشبک پوشانده است.

در جریان نوسازی سالهای 1348 تا 1350، دو سر در بسیار زیبا در شمال و جنوب راسته بازار ساخته شد. بازار جنوبی در امتداد راسته بازار است و به دلیل نزدیکی با حرم مطهر حضرت یحیی بن موسی رضا (ع)، «بازار حضرت» خوانده می شود. بازار حضرت به طول تقریبی 200 متر از خیابان امام خمینی (ره) شروع شده و به تکیه بزرگ پهنه که در محله اسفنجان قرار دارد، ختم می شود. این بازار نیز دارای تعدادی مغازه است. در شمال بازار حضرت سردر جالب توجهی بنا شده که به سر در جنوبی راسته بازار شباهت کامل دارد.

نکته جالب توجه اینکه دو قسمت این بازار طوری ساخته شده که در تابستان ها خنک و در زمستان ها نسبتا گرم است. راسته بازار و بازار حضرت کنونی در اصل به هم متصل بوده و راسته بازار اصلی شهر را تشکیل می دادند ولی در زمان پهلوی اول به دلیل خیابان کشی و شهرسازی، بازار بزرگ به وسیله خیابان امام خمینی (ره) فعلی به دو قسمت تقسیم شده است که هم اکنون به آن بازار شمالی و بازار جنوبی یا بازار حضرت می گویند. بازار سمنان به شماره 1740 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

بازار شیخ علاءالدوله سمنانی

بازار شیخ علاءالدوله سمنانی یکی از کهن ترین بازارهای استان سمنان است که تاریخ بنای آن را به دوره ایلخانیان و پیش از آن منتسب می دانند.

بنای بازار به وسیله شیخ علاءالدوله سمنانی از عارفان مشهور ایران در قرن هفتم و هشتم هجری قمری و هم زمان با بنای شبستان شیخ علاءالدوله مسجد جامع ساخته شده است. این بازار به دلیل اینکه در گذشته به گورستان قدیمی علمدار متصل بوده به «بازار مرده ها» نیز شهرت دارد. بازار شیخ علاءالدوله دارای طاق های ضربی بلند و سراسر آن با آجرکاری زیبایی پوشیده شده است.

در اطراف قوس سردر، کتیبه ای از کاشی لاجوردی به چشم می خورد که قسمتی از سوره شریفه نور به خط ثلث بر روی آن نوشته شده است. این بازار در گذشته مرکز خرید و فروش کالا و مایحتاج مردم بود اما به مرور زمان اهمیت خود را از دست داده است.

بازار شاهرود

بازار شاهرود در مرکز شهر شاهرود قرار دارد و قدمت احداث آن به دوره قاجار می رسد. مجموعه بازار شاهرود از زمان ساخت تا کنون همواره توسعه یافته و بخش های جدیدی به آن الحاق شده است. در بدنه بازار بناهایی چون کاروانسرا، بارانداز، مسجد و گرمابه تعبیه شده است.

بازار شاهرود از دو راسته اصلی به نام «راسته بازار» و «بازار انارکی ها» تشکیل شده و دارای پنج ورودی اصلی است. این مجموعه با مساحتی بالغ بر 18 هزار متر مربع دارای بیش از 250 باب مغازه است. شالوده اصلی بازار خشت خام است و پوشش گنبدها از خشت و آجر است که با چهار فرم مختلف اجرا شده است. بخش هایی از گنبدها و گرمابه و جداره بازار اصلی در سال های گذشته مرمت شده است. این بنا به شماره 2285 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

بازار دامغان

بازار دامغان در دوره قاجاریه بنا شده و از نظر موقعیت مکانی در راسته خیابان امام دامغان واقع است و از غرب به شرق امتداد دارد. سقف دالانی بازار به صورت گنبدهایی است که این گنبدها یک در میان دارای نورگیر است. در داخل بازار، امامزاده نورا…، مسجد، مدرسه علمیه، کاروانسرا، بارانداز، تیمچه، آب انبار و… وجود داشته که هر قسمتی از بازار نامی خاص داشته که از جمله این نامها میتوان به راسته بازار، بازارچه نواب، قیصریه و… اشاره کرد.

بازار دامغان بر اثر گسترش شهرسازی به دو قسمت تقسیم شده که شامل «راسته بازار بزرگ» و «قیصریه» می شود که امروزه به کوی قیصریه معروف است. در حال حاضر از آثار تاریخی به جا مانده در قیصریه میتوان به یک گنبد کامل در قسمت ورودی مسجد جامع با پایه تویزه های آن و مدارس علمیه مانند مدرسه فتحعلی بیک و مدرسه مطلب خان اشاره کرد.

راسته بازار بزرگ کنونی نیز در امتداد خیابان امام و از غرب به شرق واقع شده است. سقف دالانی بازار به صورت گنبدی با نورگیرهای متعدد است که در حال حاضر اکثر مغازه ها نیز دارای سقف گنبدی و بعضی از مغازه ها به خاطر ریزش سقف ها و انجام تعمیرات در دوره های بعدی داری سقف مسطح تیرپوش است.

برای بازسازی و مرمت بازار دامغان در سال های گذشته فعالیت هایی انجام شده که شامل گاهگل اندود کردن و عایق بندی پشت بام، مرمت و اصلاح ناودان های مسیر باران، مرمت بعضی از ستون ها، تعمیر و مرمت اساسی تعدادی از گنبدها، آجرفرش کف بازار، سفیدکاری تمامی سقف گنبدها و مرمت و احیاء تمام نورگیرها است.

این اثر که پایه های اصلی آن دوره صفویه ایجاد و در دوره قاجاریه مرمت شده، به شماره 2916 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

بازار آرادان

بازار آرادان در دوره قاجاریه بنا شده و به نظر می رسد بر روی بنای قدیمی تری ساخته شده است. این بازار به دلیل همجواری با جاده ابریشم در گذشته کاربرد تجاری داشته و استراحتگاه کاروانیان این جاده بوده است. این بازار کوچک سرپوشیده از چند باب مغازه تشکیل شده و محل خرید و فروش ارزاق و مایحتاج مردم است. این بازار در قسمت مرکزی شهرستان آرادان در نزدیکی گرمسار واقع شده است. این بازار به شماره 3549 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.