فرش دستباف خوی فراز و نشیب های فراوانی را از سر گذرانده است

میراث آریا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، فرش دستباف خوی فراز و نشیب های فراوانی را از سر گذرانده است.

بطور کلی باید گفت که در بازار ایران و خارج از ایران بویژه کشورهای اروپایی که با فرش ریزماهی سروکار دارند، نام شهرستان خوی با فرش ریزماهی همراه است.

به علت اینکه در اطراف گل سیب (گل ماهی) دو عدد ماهی همیشه در حال چرخش هستند، این فرش به ریزماهی معروف شده است.

فرش ریزماهی از استحکام، ظرافت و کیفیت بالایی برخوردار است که این فرش در ابعاد، نقوش و رنگ آمیزی های متنوع با گره ترکی تولید می شود و یکی از پرطرفدارترین فرش های دستباف ایرانی در بین مردم است.

از جمله ویژگی های این فرش استفاده از مواد اولیه مرغوب، نوع بافندگی، شیوه نقش پردازی و اندازه ابعاد فرش هستند.

عمده مواد اولیه این فرش عبارتند از پنبه، خامه، کرک، چله نخ، پومد کلفت که اینها همگی تولید داخل کشور بوده اما ابریشم و دوک از کشورهای چین و کره وارد می شود.

قدمت

به گواه تاریخ، فرش دستباف خوی در طول بیش از یک هزار سال گذشته فراز و نشیب های فراوانی را از سر گذرانده و بارها و بارها تا انقراض کامل پیش رفته، ولی دوباره جان گرفته و احیا شده است.

قدیمی ترین کتابی که در آن نامی از فرش خوی برده می شود، حدودالعالم بود. این کتاب در سال 372 هجری قمری (حدود 1050 سال پیش) به رشته تحریر درآمده است.

در این کتاب درباره خوی چنین می خوانیم: «خوی، برگری، ارجیح، اخلاط، نخجوان، بدلیس این همه شهرک هایی اند خرد و بزرگ و خرم و بانعمت و مردم و خواسته، بازرگانان بسیار و از این شهرک ها زیلوها و قالی ها و غیره و شلواربند و چوب بسیار خیزد.» از این نوشته چنین بر می آید که 1050 سال پیش خوی شهری آباد بوده و مهمترین تولیدات آن را قالی، قالیچه و سایر بافتنی ها تشکیل میداده است.

از جمله کوتاه «بسیار خیزد» در این کتاب چنین استنباط می شود که صنعت بافندگی و به خصوص قالی بافی در این دوره یعنی 1050 سال پیش در شهر خوی از رونق فراوانی برخوردار بود تا حدی که بدان شهرت داشت، بدین لحاظ این احتمال که فرش خوی بیش از 1050 سال قدمت داشته باشد، بسیار زیاد است.

با در نظر گرفتن اینکه برای معروف شدن و شهرت یافتن یک شهر به یک کالای هنری و تجاری در آن دوره که ارتباطات بسیار ضیعف بود، حداقل نیم قرن و یا بیشتر زمان لازم بوده است از این رو تصور قریب به یقین آن است که آغاز فرش بافی در خوی به قبل از 1100 سال پیش برمی گردد.

بعد از کتاب «حدود العالم»، ابن اثیر مورخ معروف قرن هفتم هجری در بیان وقایع سال 628 مطالبی اظهار داشت که حکایت از رونق صنعت بافندگی در خوی دارد.

در خوی 30 هزار نفر تولیدکننده فرش دستباف صورت مستقیم مشغول بکار هستند و در این شهرستان 5500 کارگاه خانگی و سه مجتمع متمرکز قالی بافی و 95 واحد رفوگری، دفه زنی و پرداخت و طراحی نقشه و 6 واحد قالیشویی فعال هستند.

12 هزار کارت قالی بافی و 481 فقره پروانه کسب در خوی تاکنون صادر شده و سالانه 100 هزار مترمربع فرش در خوی تولید می شود که 70 درصد این تولیدات از نوع ریزماهی با رج شمارهای 40 و50 هستند.