کشتی سنتی گورش میراث کهن ترکمن های خراسان شمالی است

میراث آریا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، کشتی سنتی گورش میراث کهن ترکمن های خراسان شمالی است.

انسانها در وقایع مهم نظیر وقایع مذهبی، طبیعی و یا مراحل گذار و… جشن هایی را برگزار می کنند که در قالب جشن های مذهبی، تاریخی طبیعی و عامه مطرح می شوند. یکی از این جشن ها که در ایران صورت می گیرد آیین های مرتبط مراحل گذار است. یکی از این آئین ها و ورزش های سنتی، بومی و محلی است که در جشن ازدواج انجام می شود.

براساس مقاله کشتی سنتی گورش میراث کهن ترکمن های خراسان شمالی است باید بدانید که ورزش های سنتی از جمله ورزش های بومی هستند که در منطقه یا مناطق یا کل کشور مقبولیت عام پیدا کرده و بصورت رسم محلی درآمده است و از این دیدگاه موردتوجه و پذیرش قرار گرفته است، این ورزش ها ریشه های تاریخی طولانی نیز دارد و از جمله مراسم ملی محسوب می گردد. از آئین های که هنوز هم در مناطقی از ایران مشاهده شده و برگزار می شود، کشتی است.

احیا و ترویج بازی های سنتی، بومی و محلی نیاز به برنامه ریزی مشخصی دارد که از آن جمله میتوان وجود منابع مناسب که موجب دسترسی آسان متخصصان و کارشناسان مربوطه جهت معرفی به علاقمندان و مخاطبین و باتوجه به نیازهای آنان، آنها را راهنمایی و هدایت نماید که به نوعی می تواند بیانگر نمادی از فرهنگ ملی و مذهبی ما باشد.

با توجه به نقش و ارزش بازی های محلی در حفظ و احیای فرهنگ و سنت گذشتگان و با اعتقاد به اینکه در حال حاضر باتوجه به توسعه وسایل الکترونیکی و پیشرفته که متأسفانه با سرعت غیرقابل تصور الگوها، هویت های محلی و بومی و فرهنگ ساده و بی آلایش دوران گذشته ما را تحت تأثیر قرار داده اند، همخوانی این بازی ها با اقلیم و ارزش های فرهنگی منطقه، تقویت مهارت های زبانی و ادبی از طریق اشعار نهفته در بخش های مختلف این بازی ها، تقویت روحیه جمع گرایی و فعالیت های گروهی نقش بسزایی دارد و احیا حفظ آنها بخشی از تاریخ و خاطره نیاکان و فرهنگ ماست.

بازی های محلی دنیایی از باورهای فرهنگی یک قوم، قبیله یا محل را در دل خود به امانت دارد و حفظ این بازی ها علاوه بر سرگرمی سالم و بدون هزینه، احیای رفتارهای دست جمعی و تمرین زندگی جمعی است. ازاین رو طرح شناسایی بازی های بومی و محلی استان خراسان شمالی از اولویت های پژوهشی است.

کشتی سنتی گورش (گوارش - گورشمک)

یکی از مراسم بسیار قدیمی و موردعلاقه در بین ترکمن ها با قدمت بسیار بالا برگزاری مسابقات کشتی ترکمنی (کشتی با شال) است که در پایان مراسم عروسی در یک محوطه باز در حیاط صاحب جشن با حضور پهلوانان ترکمن برگزار می شود.

گورش در زبان ترکمنی به معنی «دیدار» است و ترکمن ها این اسم را به کشتی سنتی خود داده اند که به نظر به معنی «مواجهه رودررو» در این نوع کشتی است. گورش در اعیاد و جشن عروسی ترکمن ها برگزار می شود. خود ترکمن ها به این کشتی «گورش» می گویند. گورش که در بین ترکمن ها از کودکی و در سنین پایین در مراسم مختلف به آن پرداخته می شود و بسیار موردتوجه است و افراد مستعد زیادی در این عرصه وجود دارند.

کشتی گورش جزو میراث ناملموس ترکمن ها بحساب می آید که از جمله شیوه های ماندگاری فرهنگ پهلوانی و جوانمردی در بین طوایف ترکمن است. گورش آن قدر برای مردم منطقه اهمیت دارد که هیچ جشنی بدون آن برگزار نمی شود و این مسابقات با صف آرایی بهترین های گورش و آلیش کشور و دنیا با حضور کشتی گیرانی از گلستان و استان های خراسان برگزار می شود.

نحوه اجرای مراسم

در این مراسم جمعیت به صورت دایره وار می نشینند و می ایستند و کشتی گیران در دو سوی این فضای دایره وار روبروی هم قرار می گیرند و داوران نیز که از کشتی گیران پیشکسوت هستند در سه تا چهار نقطه مسابقه مستقر می شوند. قبل از شروع مسابقات روحانیان و ریش سفیدان دعای خیر می کنند و با اجازه آنان مسابقه آغاز می شود. این کشتی نیروی بسیار نیاز دارد. در این کشتی، وزن شرکت کنندگان یا زمان بازی محاسبه نمی شود.

مردم ترکمن کشتی گورش را به عنوان نماد رادمردی، ایثارگری، تحکیم روابط با سایر ملل، وطن دوستی و حسن همجواری تلقی می کنند. در زمانه ای نه چندان دور مسابقات در زمین های خاکی بدون آماده سازی انجام می گرفت از ده پانزده سال به این ور قبل از برگزاری مسابقه زمین را خوب شخم می زنند و خوب آماده می کنند تا مبادا هیچ پهلوانی آسیب ببیند.

هرسال عید سعید قربان در جرگلان با عروسی ها و جشن های محلی و مسابقات گورش همراه می شود. امروزه برای مسابقات کشتی ترکمنی در مراسم عروسی اطلاعیه های جداگانه ای چاپ و پخش می شود.

پهلوانان ترکمن گورش متمایزتر از سایر رشته های دیگر در بین ترکمن ها از احترام بالایی برخوردار هستند، ترکمن ها پهلوانان ترکمن گورش را همیشه الگو و نماد غیرت و مردانگی می دانند. داستانهای زیادی در طایفه های مختلف و یا روستاهای ترکمن نشین از پهلوانان قدیم خود نقل می کنند. پدران و پدربزرگان ترکمن برای نوادگان خود از غیرت و قدرت پهلوانان قدیم تعریف می کنند.

گورش ورزشی است که پهلوانان در آن زورآزمایی می کنند و قدرت و تعصب خود را به رخ حریفان می کشند و در همین حال طرف داران هر منطقه همگام با پهلوانان خودشان هستند. درگذشته رسانه ای در کار نبود ولی بااین وجود پهلوانان کل ترکمن صحرا برای مردم شناخته شده بودند در عروسی ها همیشه گورش حرف اول را می زد و گهگاهی حتی فقط پهلوانان همان روستا باهم کشتی می گرفتند، زیرا کمتر شهر یا روستای وجود داشت که پهلوان نداشت.

تاریخچه و قدمت

قدمت این آیین در ایران به زمان توران برمی گردد که معمولاً در اعیاد و جشن های ملی و مجالس عروسی برگزار میشده است. اما دلیل اینکه بیشتر موردتوجه اقوام مختلف قرار گرفته، این است که اقوام بخاطر مسائل گوناگون با هم دیگر اختلاف پیدا کرده و نتیجه به جنگ و نزاع ختم می شده است؛ لذا به منظور حل و فصل مسالمت آمیز معمولاً قوی ترین مردان از دو طرف انتخاب کرده و بین آنها مسابقه کشتی برگزار می کردند و پهلوان هر یک از اقوام که برنده بود، در واقع پیروزی آن قوم بر قوم دیگر بود. این رشته در اصل متعلق به فرهنگ ایران بوده و با فرهنگ کشورهای آسیایی خصوصاً کشورهای آسیای میانه عجین شده و به مراسم سنتی و آداب ملی آنان تبدیل گردیده است.

آیین سنتی کشتی گورش با شماره 2190 در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است.