رنگ کهنگی و بی مهری بر رخسار کاروانسرای نو در لارستان نشسته است

ایرنا/ براساس آخرین اخبار منتشر شده، رنگ کهنگی و بی مهری بر رخسار کاروانسرای نو در لارستان نشسته است.

نامش در ظاهر کاروانسرای نو است اما حقیقت کهنگی و زخم بی مهری آنچنان تنش را خمیده و در آستانه ویرانی قرارش داده که گویا تلاش متولیان امر برای سامان دادن و بازگشت این یادمان و یادگار ارزشمند به دوران شکوه پیشنش تاکنون بی اثر مانده است.

تاسف بارتر اینکه همه این بی مهری ها و تازیانه های سخت بر تن رنجور و کالبد نحیف این اثر تاریخی از سوی خود مالکانش یا به اصطلاح سرقفلی داران زده شده که البته نکته دردآور و رنج آمیزش همینجاست.

هر کمبود و نارسایی شهر لار و بازارش داشته، جبرانش در کاروانسرای نو دیده می شود؛ ایوان هایش تبدیل به پارکینیگ خوردوها، حجره هایش انبار مغازه ها شده است!

انباشت نخاله های ساختمانی ریخته شده در محیط های اطراف و کابل های آویزان بر سر در ورودی کاروانسرا و حجره هایش نیز فضایی نازیبا و رنجور در همان لحظه ورود به این اثر تاریخی ذهن و روح هر کنشگر و باستان شناس و هر فرد با وجدان و علاقمند به هویت فرهنگی این سامان را سخت می آزارد.

مغازه داران اطراف کاروانسرا که طی سالها بی رحمانه و برای افزایش ثروتشان از این اثر تاریخی بهره برده اند به نظر می رسد همچنان تمایل چندانی به تغییر و سامان دادن این یادمان تاریخی از وضعیت اسفبار فعلی اش ندارند.

قامت این اثر تاریخی هرچند در میان همه ناملایمات زمانه و روزگار ناخوشایند و رخنه عوامل طبیعی از باد، باران، آفتاب، هوازدگی و حتی زلزله هولناک سال 1339 خم نشد اما این روزها برخی غفلت ها و دست به دست کردن ها از سوی متولیان امر و چنبره بی رحمانه مالکان و بی تفاوتی محض نسبت به این نماد فرهنگی و هویتی، مرگ خاموش و آرام این اثر با صفای تاریخی در کهن دیار لارستان را رقم زده است.

موجی از بی نظمی و انبوهی از مشکلات و معضلات در این اثر تاریخی دیده می شود؛ حیاط بیرونی کاروانسرا بهمراه حوض خانه هشت گوشه اش با سنگ فرشهای زیبایش که روزگاری محل پذیرایی از میهمانان و تجار و بازرگانان بود و گرداگرد آن را تالار و اتاق های سه دری زیبا احاطه کرده بود امروز از وجود ضایعات و کارتن ها و نخاله ها انباشت شد.

مرمت های غیراصولی، چالش مضاعف

دشورای و درد مضاعف این اثر تاریخی آنجاست که اگرچه قدم هایی در مرمت و بهسازی این کاروانسرا هم انجام شد اما آنگونه که متولیان امر می گویند، انجام ندادن و عدم اجرای آن شاید به صلاح تر بود، چون اقدامات انجام شده هیچ سنخیتی با ماهیت و کالبد باستانی و فضای این یادمان تاریخی ندارد.

مجری طرح بازسازی این کاروانسرا می گوید: در برخی قسمت ها تنها با ملات کشی و بندکشی برای پوشاندن ترکها و ضایعات ناشی از ترک خوردگی ها کارهایی انجام شده اما مورد تایید و نظر کارشناسان نیست که در صورت تامین اعتبار باید تخریب و دوباره بهسازی و استحکام بخشی شود.

مصطفی عزمی پیرامون اینکه رنگ کهنگی و بی مهری بر رخسار کاروانسرای نو در لارستان نشسته است، تصریح کرد: بخشی از این اثر باستانی در اثر زلزله مهیب سال 1339 و همچنین در گذر زمان دچار تخریب، فرسودگی و نابودی قرار گرفته که بهسازی و مرمت آن بیش از سایر بخش های کاروانسرا ضروری است.

او از برخی اقدام های بدون هماهنگی حجره داران و مالکان در مرمت و بهسازی حجره ها گلایه کرد و ادامه داد که برخی افراد و و مالکان به صورت شبانه اقدام به بهسازی و مرمت های غیراصولی با مصالح ساختمانی بی کیفیت در این کاروانسرا کرده اند.

وی معتقد است که این گونه اقدامات و مرمت های غیراصولی مورد تایید کارشناسان و متولیان امر به ویژه میراث فرهنگی و گردشگری قرار نگرفت و مجبور هستیم که بخشی از کارهای عمرانی و مصالح بکار رفته در این بنای تاریخی را دوباره تخریب کنیم.

فرار مالکان از مشارکت در مرمت کاروانسرا

مجری طرح کاروانسرای نو همچنین مشارکت ضعیت مالکان و سرقفلی داران برای مرمت و بهسازی این مجموعه ارزشمند باستانی را یادآور شد و گفت: که براساس تفاهم نامه با مالکان و سرقفلی داران این اثر باستانی قرار بود که 50 درصد از هزینه های مربوط به مرمت و بازسازی این اثر را مالکان بپردازند که تاکنون محقق نشده است.

عزمی ادامه داد: در حالی که تعهد دستگاه های دولتی محقق شده اما مالکان این اثر بدون توجه به تفاهم نامه و بی تفاوتی نسبت به مرمت و بازسازی این اثر تاریخی از انجام تعهدات خودداری می کنند.

او گفت که با توجه به عدم پرداخت سهم مالکان و حجره داران این اثر تاریخی میزان تعهد آنها از 50 به 40 درصد کاهش یافت اما همچنان تمایلی به انجام تعهدات خود و کمک برای بهسازی و مرمت این کاروانسرا ندارند.

18 میلیارد ریال برای مرمت کامل کاروانسرا

مجری طرح بازسازی کاروان سرای نو لارستان همچنین می گوید: 18 میلیارد ریال برای مرمت و بهسازی این اثر تاریخی نیاز است که تامین آن بدون مشارکت بخش خصوصی و مالکان این اثر ممکن نیست.

عزمی اضافه کرد: عملیات اجرایی برای مرمت و بهسازی این اثر باستانی از حدود دو ماه پیش تاکنون آغاز شده و رقمی افزون بر چهار میلیارد ریال برای استحکام بخشی و ساماندهی آن هزینه شده است.

وی بیان کرد که اجرای کانال تاسیساتی، ساماندهی و احیای هزاره ها و جداره سازی و همچنین احیای سقف کاروانسرا از جمله عملیات در حال اجرای برای مرمت این اثر باستانی است.

مدیر دفتر تسهیل گری ایراهستان و مجری طرح بهسازی این کاروانسرا همچنین با اشاره به اینکه طرح توجیهی مرمت کاروانسرای نو از سوی این دفتر تهیه و برای اختصاص بودجه به ستاد بازآفرینی استان و شهرستان ارسال شده، افزود: این اقدام زمینه مشارکت و همراهی و همکاری بیشتر ادارات مربوط را فراهم کرده است.

وی این کاروانسرا را دارای 54 حجره و مساحت آن را 2 هزار و 716 متر مربع عنوان کرد و افزود: علاوه بر حجره های متعدد در طول و عرض، حوض آب هشت گوش، پنجره های مشبک سنگی و گچی، نمای آجرکاری های مختلف و ستون های سنگی مارپیچ که به وسیله طاق هایی به هم وصل شده اند، از مشخصات این بنای تاریخی است.

این اثر باستانی یکی از آثار باستانی با ارزش روزگار صفویه در لارستان کهن است که در تاریخ 26 تیر 1357 با شماره ثبت 1619 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

کاروانسرای نو جز محدوده بافت تاریخی لار است

مدیر معماری و شهرسازی اداره کل راه و شهرسازی لارستان نیز می گوید: کاروانسرای نو جز بافت تاریخی لار است و این خود می تواند شاخص و امتیازی مثبت برای ساماندهی و ادامه مرمت و رهایی این یادمان ارزشمند از وضعیت فعلی موجود باشد.

شهرام میرزایی توضیح داد که حتی کلیات طرح تفصیلی بافت تاریخی شهر لار نیز در کمیسیون ماده پنج شورای عالی شهرسازی و معماری تصویب شده و قرارداد تهیه این طرح در سال 95 با معاونت پژوهشی دانشگاه شیراز منعقد شده بود.

وی ادامه داد که شهر لار در زمره 168 شهر دارای بافت تاریخی مصوب در کشور است که محدوده آن طبق طرح جامع حدود 2 هزار و 100 هکتار است؛ میزان جمعیت شهری نیز 69 هزار و 500 نفر پیش بینی شده است.

او می گوید که براساس نقشه مصوب از سوی میراث فرهنگی فارس در سال 88 بافت تاریخی لار 122هکتار مساحت دارد و مطالعات طرح تفصیلی ویژه بافت نیز بر روی این قسمت صورت گرفته است.

وی یکی از وظایف اصلی اداره کل راه و شهرسازی را ساماندهی و بازآفرینی طرح های بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده و مساله دار شهری دانست و تاکید کرد: بافت تاریخی شهر لار از جمله بافتهای ارزشمند و با اصالت و دارای ظرفیت بالا است که امیدواریم همه نهاد ها و دستگاه های ذی ربط و خیرین برای ساماندهی و بهسازی و مرمت بناها و یادمان های تاریخی و هویتی این دیار همکاری و همراهی دلسوزانه و مشارکت فعال داشته باشند.

میرزایی اظهار داشت که با توجه به سابقه تاریخی این بافت و وجود عناصر ارزشمندی چون بازار قیصریه و کاروانسرای نو و کاروانسرای گلشن نشان می دهد که این محدوده از دیرباز محل انجام و رونق فعالیت های بازرگانی و تجاری بوده است.

مرمت کاروانسرای نو با قوت ادامه می یابد

مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لارستان نیز با ابراز نگرانی از وضعیت ناموزون و تخریب بخش هایی از این اثر تاریخی و البته برخی کم کاری ها در زمینه مرمت و بهسازی آن گفت که بودجه ها و اعتبارات محدود دولتی به هیچ وجه جوابگوی این همه نیازها و رفع معضلات و مشکلات موجود در احیا و بهسازی یادمان های تاریخی نیست.

محمد ابراهیم کیان تاکید کرد که کاروانسرای نو از جمله آثار ارزشمند و یادگاران با اصالت و تاریخی لار محسوب می شود که از اهمیت و مقبولیت خاصی در میان مردم و دوستداران هویت و فرهنگ سرزمینی مردم این سامان برخوردار است و بارها از سوی فعالان اجتماعی، فرهنگی و رسانه ها مورد مطالبه جدی قرار گرفته است.

وی تصریح کرد که هم اینک نیز مرمت و بهسازی کاروانسرای نو در حال اجراست که در صورت همکاری و همراهی مردم و مالکان با جدیت بیشتری ادامه می یابد.

او می گوید که بر اساس طرح توجیهی تهیه شده که میراث فرهنگی نیز بر آن نظارت دقیق دارد؛ برخی اقدامات برای مرمت و استحکم بخشی این کارونسرای تاریخی شامل کف سازی و احداث کانال کف تعویض سنگ های فرسوده و احیای هزاره ها انجام شده است.

کیان ادامه داد که همچنین اجرای کانال تأسیساتی و جداره سازی و مرمت سقفکارونسرا نیز در حال انجام است و تعویض و مرمت درب ورودی که در اثر رفت و آمد خودروها در آستانه ویرانی و تخریب قرار گرفته بود نیز در حال تعمیر و بهسازی با رعایت قوانین و شرایط حاکم بر ساخت و احیای ابنیه های تاریخی است.

کیان با بیان اینکه در سطح لارستان کاروانسراهای زیادی وجود دارد که معروف ترین آنها کاروانسراهای نو و گلشن است، افزود: بطور معمول کاروانسراها در میادین اصلی شهر و قطب های تجاری و در کنار بازارها ساخته شده که هم اینک وجود بازار بزرگ قیصریه با قدمت بالای هزار ساله در جوار این دو کاروانسرا رونق و زیبایی خاصی به آن بخشیده است.

وی کاربرد کاروانسراها را بیشتر برای اقامت و استراحت کاروان ها و حتی محل نشست و جلسات تجار و بازرگانان دانست و گفت که موقعیت مناسب کاروانسرای نو در شهر قدیم لار و وجود بازار تاریخی قیصریه در مجاورت این اثر تاریخی به ثبت ملی رسیده از جمله ویژگی های منحصر به آن محسوب می شود.

حجره های متعدد در طول و عرض، حوض آب هشت گوش در وسط حیاط، پنجره های مشبک سنگی و گچی، نمای آجرکاری مختلف و ستون های سنگی مارپیچ که به وسیله طاق هایی به هم متصل شده اند، از مشخصات چشم نواز کاروانسرای نو در شهر قدیم و تاریخی لار است.