بیشتر حوادث گردشگری ماجراجویانه مربوط به تورهای غیرمجاز هستند

ایرنا/ براساس آخرین خبرهای منتشر شده، بیشتر حوادث گردشگری ماجراجویانه مربوط به تورهای غیرمجاز هستند.

گردشگری ماجراجویانه مفهومی بسیار گسترده است و سطح و درجه های مختلفی دارد؛ از پریدن با لباس بال دار از ارتفاع (Wingsuit) و اسکی روی برف های نکوبیده تا نوشیدن چای کنار آتش در کویر جز گردشگری ماجراجویانه است و تعاریف خاص خود را دارد. در این زمینه پژوهش های زیادی شده و تعاریف مختلفی هم وجود دارد. برخی به خطرناک بودن و بعضی هم بر دور دست بودن آن تاکید دارند، اما بنا به تعریف انجمن جهانی گردشگری ماجراجویانه (ATTA)، «گردشگری ماجراجویانه، گونه ای از گردشگری شامل اکتشاف یا سفر با ریسک (احتمال خطر) پذیرفته شده (و احتمالا واقعی) است و نیاز به مهارت های مخصوص و فعالیت جسمی دارد.»

گردشگری ماجراجویانه، به هر گونه ای از گردشگری گفته می شود که دو مورد از این سه مورد فعالیت جسمی، تبادل یا تعامل فرهنگی و سر و کار داشتن با طبیعت را در خود داشته باشد. در این تعریف تاکیده شده که فرد در گردشگری ماجراجویانه برای اکتشاف به دل طبیعت می رود، در حالی که از وجود ریسک پذیرفته شده و احتمال خطر آگاه است و بی تردید وقتی در فعالیت های ماجراجویانه شرکت می کند باید آمادگی جسمی و مهارت کافی برای آن فعالیت را داشته باشد.

توسعه گردشگری ماجراجویانه محصول یک کار گروهی است

کیانوش محرابی، مدرس و راهنمای گردشگری ماجراجویانه پیرامون اینکه بیشتر حوادث گردشگری ماجراجویانه مربوط به تورهای غیرمجاز هستند، اظهار داشت: یکی از مهمترین ویژگی های گردشگری ماجراجویانه این است که تک و تنها انجام نمی شود. از طرفی همه کارهای زیربنایی مورد نیاز توسعه آن هم یک کار گروهی است و همه ذی نفعان از دولت و بخش خصوصی تا جامعه محلی در این زمینه وظایف مشخصی دارد. فراهم کردن زیرساخت ها، تشخیص، ایجاد و قطع دسترسی افراد به یک مکان طبیعی برای گردشگری، ممنوعیت و حصارکشی محوطه ها، ایمن سازی و استاندارسازی این اماکن از اختیارات و وظایف دولت است.

هماهنگ کردن و آموزش جوامع محلی با موضوع گردشگری ماجراجویانه به عهده دولت است؛ مردم محلی حرف مسئولان دولتی، ضوابط، مقررات و محدودیت هایی که دولت ابلاغ می کند را بهتر قبول می کنند تا نکاتی را که مثلا یک شرکت خصوصی گردشگری یا یک راهنمای گردشگری غیربومی درباره شنا نکردن در منطقه پرخطر رودخانه و دریا، شکار نکردن یا نزدیک نشدن به لبه پرتگاه توصیه می کند.

مدرس و راهنمای گردشگری ماجراجویانه گفت: البته دولت در بسیاری مسائل مربوط به گردشگری طبیعی و ماجراجویانه تنها و مظلوم است؛ ارتباط دولت و کارشناسان حرفه ای و متخصص بخش خصوصی باید بهتر و تقویت شود و با همکاری یکدیگر زیرساخت ها و زیربناهای گردشگری ماجراجویانه توسعه ایجاد و توسعه داد.

راهنما و ایمنی و مهارت از ضرورت های تور حرفه ای و استاندارد است

محرابی تاکید کرد: دولت و بطور مشخص وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به عنوان مرجع اصلی صدور مجوزهای فعالیت باید به صورت دقیق نظارت کند چه افرادی با چه صلاحیتی گردشگری ماجراجویانه را طراحی و اجرا می کنند، متاسفانه نظارت و سخت گیری در حوزه گردشگری ماجراجویانه کمتر دیده می شود و معمولا حوادث در همین تورهای بدون مجوز که صلاحیت و تخصص ندارند اتفاق می افتد.

رئیس کمیته توسعه پایدار فدراسیون بین المللی رفتینگ اظهار داشت: شرکت های مسافرتی مجری گردشگری ماجراجویانه باید استانداردهای اجرایی و مقررات کشور را رعایت کنند. آنچه مربوط به مسائل فرهنگی، اخلاقی و دینی فردی و اجتماعی و رفتار جوامع محلی است یا آنچه مربوط به تعداد افراد تور یا زمان اجراست باید مورد توجه راهنما و گردشگران باشد. بخش دیگر هم مربوط مسائل فنی و تخصصی برای تجهیزات، انتخاب راهنما، ایمنی، امنیت و مهارت برای ارتقا کیفیت گردشگری است که از ضرورت های اجرای یک تور حرفه ای و استاندارد است.

در گردشگری ماجراجویانه، راهنمای گردشگری اهمیت بسیار زیادی دارد و باید علاوه بر دانش و مهارت از بهترین تجهیزات ایمنی برخوردار باشد. در قایق رانی در رودخانه بهترین تجهیزات را راهنمای گردشگری باید همراه داشته باشد. راهنمایی که ایمن باشد می تواند سفر ایمن برای سایرین اجرا کند، راهنمای گردشگری ماجراجویانه باید الگوی گردشگران همراه خود باشد تا بقیه درک کنند ایمنی، مهارت و حرفه ای گری مهم است.

محرابی تاکید کرد: شرکت کنندگان در فعالیت های گردشگری ماجراجویانه باید بتوانند تیم اجرایی حرفه ای را از غیرحرفه ای تشخیص بدهند. متاسفانه شاخص، استاندارد و معیاری برای تشخیص مجری های مجاز و حرفه ای در گردشگری ماجراجویانه در ایران وجود ندارد. تعداد بسیار زیادی افراد غیرمجاز و غیرحرفه ای مدرس گردشگری در آموزشگاه ها شده اند؛ هیچ درجه بندی برای مدرسان گردشگری اعمال نمی شود، خروجی این دوره ها، تعداد زیادی راهنمای بدون تخصص و مهارت خواهد بود.

سیستم آموزشی راهنمایان گردشگری باید بازبینی و اصلاح شود. برخی موسسات برای انتخاب مدرس ترجیح می دهند از تبلیغات با فعالان شناخته شده (اینفلوئنسرهای) اینستاگرامی استفاده کنند. متاسفانه شبکه های مجازی در موارد بسیاری گمراه کننده است و علاقمندان مسیر را اشتباه می روند.

راهنمای گردشگری ماجراجویانه گروهی تاکید کرد: توسعه گردشگری ماجراجویانه در گرو همکاری تیمی بخش دولتی، بخش خصوصی، جامعه محلی و همه زنجیره ذی نفعان صنعت گردشگری است؛ هر کدام از این اجزا در این فرایند توسعه فعال نشوند، این سیستم درست کار نخواهد کرد.

گردشگر حرفه ای می داند چه فعالیتی را در کدام اقلیم انجام دهد

محرابی با تفکیک گردشگری ماجراجویانه سخت و راحت از یکدیگر گفت: آنچه برای یک قهرمان حرفه ای پرواز از ماجراجویی در آسمان و ارتفاع لذت بخش است با یک گردشگری غیرحرفه ای 80 ساله متفاوت است. اسکی باز ماهری که از بال گرد پایین می پرد و تا پایین کوه در شیب های تند که امکان ریزش بهمن هم وجود دارد اسکی می کند، قطعا دوره های آموزشی در زمینه های مختلف دیده و تجربه اجرای چنین فعالیتی را در جاهای مختلف جهان را دارد.

رئیس کمیته توسعه پایدار فدراسیون بین المللی رفتینگ/rafting گروهی اظهار داشت: گردشگر حرفه ای نیازی به توصیه های احترام به محیط زیست و نریختن آشغال در طبیعت یا آموزش دیدن مهارت های اولیه اسکی ندارد. اینها گردشگران ماجراجوی دارای هدف خاص هستند و تقاضایشان گردشگری ماجراجویانه سخت (hard adventure) است، در حالی که در گردشگری ماجراجویانه راحت (soft adventure)، هر فرد علاقمند با اندک آمادگی جسمی می تواند در یک فعالیت ماجراجویانه راحت مثل کمپینگ، پیاده روی در طبیعت، پرنده نگری و ... شرکت کند.

وی گفت: طراحان و مجریان و خود گردشگر حرفه ای کاملا می دانند چه فعالیتی را در کدام اقلیم با چه مختصات و مشخصاتی با چه خطرهایی انجام می دهند، چه تجهیزات و وسایلی مورد نیاز است کدام مهارت های خود را باید تقویت کنند، اما در گردشگری ماجراجویانه راحت در گام اول حتی باید رفتار در طبیعت هم به گردشگران آموزش داده شود.

محرابی افزود: اگر چه در ایران تابلوهای هشدار و محدودیت عبور و ورود به مناطق پر ریسک خیلی کم وجود دارد، گاهی هم که اخطار داده می شود بسیاری گردشگران بی توجه اند. مدتی پیش آتش فشان اتنا (Mount Etna) سیسیل ایتالیا فعال شده بود، مسیر را فقط طناب کشیده و ممنوع کرده بودند، هیچ فردی عبور نمی کرد، امیدوارم روزی چنین رفتارهایی را هم در گردشگران طبیعت در ایران مشاهده کنیم.

آموزش فرهنگ عمومی گردشگری از دوران کودکی

محرابی گفت: بسیاری گردشگران ایران حرفه ای نیستند و باید آموزش ببینند. فرهنگ عمومی گردشگری باید از دوران کودکی آموزش داده شود، این نوع فرهنگ ها مانند قوانین راهنمایی و رانندگی و احترام به محیط زیست در همه جهان از سنین کودکی فرهنگ سازی و آموزش داده می شود.

مدرس گردشگری خاطرنشان کرد: بسیاری مشکلاتی که برای گردشگران ساحل و دریا اتفاق می افتد به خاطر ترس از آب است به این دلیل که این افراد در کودکی یا تجربه غرق شدن در آب را داشته یا شاهد غرق شدن کسی بوده اند و به همین دلیل جرات نمی کنند طرف آب بروند و اگر وارد محیط آبی شوند به دلیل همان ترس دچار مشکل می شوند.

وی افزود: برخی هم به دلیل این شیوه های اشتباه آموزش شنا، مثلا این تصور غلط که «شنا را باید از عمق زیاد را شروع کرد»، دچار ترس همیشگی از آب می شوند، یا برای آموزش اسکی، از این شیوه اشتباه که در همان جلسه اول چوب اسکی را می دهند می گویند «تا پایین اینقدر زمین می خوری تا یاد بگیری»؛ دوره این نوع آموزش ها گذشته است.

راهنما نباید اجازه دهد یک غیرحرفه ای با تور ماجراجویانه سفر کند

محرابی با بیان اینکه گردشگری ماجراجویانه علاوه بر تجهیزات و امکانات، به مهارت و آمادگی نیاز دارد، گفت: برخی متقاضیان گردشگری ماجراجویانه، حرفه ای نیستند. حتی خود فرد هم نمی داند باید به چنین سفری برود یا نرود، مثلا برای دره نوردی حرفه ای که جزو گردشگری ماجراجویانه سخت محسوب می شود یک روز قبل از آغاز تور و با یک تعارف ساده و بدون آمادگی و مهارت نمیتوان وارد یک گروه گردشگری حرفه ای شد و با آنها سفر رفت. مهمتر از همه راهنمای آن تور نباید اجازه دهد چنین فردی همراه گروه شود زیرا یک غیرحرفه ای می تواند همه برنامه گردشگری ماجراجویانه را خراب کند حتی شاید جان خود و دیگران را هم به خطر بیاندازد.

افراد غیرحرفه ای در گردشگری ماجراجویانه برای همه گروه دردسر می شوند. اگر گردشگر در صخره نوردی صعود و فرود را مسلط نباشند یا در دره نوردی نحوه پریدن داخل آب را بلد نباشد یا ترس از آب داشته باشد، به راحتی برای خود و دیگران مشکل ساز می شود. خطا در هر کدام از این ها می تواند منجر به مصدومیت و حتی مرگ گردشگر شود.

رئیس کمیته توسعه پایدار فدراسیون بین المللی رفتینگ تاکید کرد: در انتخاب گردشگر باید پیش از سفر و در زمان برنامه ریزی بسیار دقت شود.میزان آمادگی و مهارت گردشگر باید فراتر یا متناسب با برنامه اجرایی باشد باید در نظر گرفت که بسیاری از گردشگران قبل از شروع برنامه نیاز به آموزش های متناسب با برنامه، زمان و محل اجرای آن دارند.