ظروف سفال همدان با قدمت ده هزار ساله!

سفال در ایران تاریخچه ای بسیار طولانی دارد و قدمتش به ده هزار سال پیش می رسد، انسان هایی که ساکن دشت و صحرا بودند شروع به استفاده از گل برای تولید وسایل ضروری برای زندگی کردند و انواع کوزه ها و کاسه ها و پیاله ها را ساختند. باستان شناسان قدیمی ترین چرخ سفالگری را در شوش پیدا کرده اند. همچنین چرخ های دیگری سفال گری را نیز در تپه ی سیلک که زیاد از همدان دور نیست کشف کرده اند. استان همدان با دارا بودن 19493 کیلومتر از وسعت کشور چهاردهمین استان پر جمعیت کشور محسوب می شود. که از سمت جنوب به استان لرستان از شمال به قزوین و زنجان و از غرب به استان کردستان و کرمانشاه و از شرق به اراک محدود می شود. بازار سفال همدان در زمینه سفالگری حرف اول را نه تنها در ایران بلکه در کل خاورمیانه می زند. یکی از شهرهای مهم این استان که مهد سفالگری استان و ایران نیز می باشد، شهر لالجین است. لالجین در سال 2015 به عنوان شهری خلاق در یونسکو شناخته شده است.
لالجین همدان شهر گِل و سفال مشهور و معروف است و از زمان های گذشته تا به امروز شغل اکثر ساکنان آن یعنی در حدود 80 درصد مردم سفالگری بوده است. ظروف سفال همدان جزو صنایع دستی معروف و مشهور همدان می باشد که تمام مراحل تولید سفال و سفالینه در استان همدان و شهر لالجین صورت می گیرد. برای تهیه سفال همدان زحمت ها کشیده می شود و سفالگران از خاک سفال سازی را با آب مخلوط کرده و با هنر دستان خود آن را به زیبایی هر چه تمام تر به اشکال مختلف در می آورند و انواع ظروف تزئینی و مصرفی را تولید می کنند. پس در ادامه با ما در مجله گردشگری همگردی همراه باشید برای معرفی زیباترین سوغات و صنایع دستی همدان...

چگونه یک سفالینه در کارگاه تولید می شود؟

در یک کارگاه سفالگری افرادی مانند چرخکار، گل مال و پادو کارگری می کنند و از گل خام سفالینه می سازند. کار پادو در کارگاه سفالگری این است که کارهای گوناگون و ابتدایی مربوط به گل را در کارگاه انجام می دهد و سپس گل مال در محلی به نام ترپاق دان گل ها را ورز می دهد و اماده برای چرخکار می کند و چرخکار گل خام را با استفاده از چرخ سفال گری به صورت اشکال و اشیای زیبایی که در ذهن خودقبلا آن را پرورش داده است در می آورد.
قدمت سفالگری و ظروف سفال همدان در این استان به حدود 700 سال پیش می رسد. این قدمت را می توان در آثاری به جای مانده و انواع طرح ها و اساتیدی را که در این زمینه فعالیت می کنند به اثبات رساند.

کوره های سفالگری

کوره های سفال گری نقش اساسی در تبازار سفال همدان و تولید ظروف سفال همدان دارند و در ساخت بیشتر این کوره ها از آجر استفاده می شود و کوره ها را در دو قسمت بنا می کنند. قسمت بالا و پایین که قسمت پایین مشعل قرار می گیرد و معروف به تنوره می باشد و در قسمت بالا نیز طاقچه هایی تعبیه شده است تا ظروف سفالینه در آن ها قرار گیرد و پخته شود. که تعداد این طاقچه ها بسته به این که کوره ها چقدر بزرگ هستند فرق می کند. بهترین کوره های سفالگری را می توان در استان همدان و در شهر لالجین همدان پیدا کرد و مرغوبیت و کیفیت سفالینه های همدان که از برترین سوغات و صنایع دستی همدان است، زبان زد عام و خاص می باشد.

مراحل تولید سفال از خاک به سفالینه

بازار سفال همدان در تولید سفال خاک مخصوص این کار حرف اول را می زند در لالجین همدان این خاک را از روستایی به نام دستجرد تامین می کنند. در ابتدا خاک های مورد نیاز که به صورت کلوخ هایی در اندازه های مختلف هستند را کوبیده و داخل تغارهای بزرگی می ریزند و با آب مخلوط می نمایند، سپس با استفاده از الک آن دوغاب را از صافی عبور داده تا سنگ ریزه ها و ناخالصی های خاک جدا شود. و بعد از آن برای مدت 2 یا 3 روز به آن دست نمی زنند و می گذارند در جایی بماند و تبدیل به لوا شود، سرانجام بعد از این که اندکی سفت شد و سپس آن ها را به صورت خشت هایی در می آورند و به محلی در کارگاه به نام ترپاقدان می فرستند. در ترپاقدان دو نفر یا بیشتر این گل ها را ورز داده و به قسمت های کوچکتری به شکل کله قند آماده می کنند که در اصطلاح به آن چونه گفته می شود، بعد این چون ها را زیر دست استاد چرخکار می گذارند تا آن ها را تبدیل به سفالینه کند.