هنر رفوگری در قزوین سابقه ای طولانی دارد

ایسنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های بدست رسیده، هنر رفوگری در قزوین سابقه ای طولانی دارد.

فرش بخشی از فرهنگ ایرانی محسوب می شود و فرش دستباف از شاخص ترین جلوه های فرهنگ و تمدن ایران است. کیفیت نقش ها و طرح های متنوع برگرفته از جغرافیای طبیعی و اجتماعی این سرزمین طی دوره ها و قرن های گذشته، آوازه فرش ایرانی را در سراسر جهان گسترده است.

با توجه به فرهنگ ایرانی در اغلب خانه ها حداقل یک قالی یا قالیچه زینت بخش دکوراسیون داخلی است. با همه مراقبت هایی که می شود همیشه امکان آسیب دیدن قسمتی از فرش وجود دارد. بخصوص وقتی در خانه اقدام به شستن فرش می کنیم صدمات زیادی به رنگ ریشه ها و بافت فرش وارد می شود که با رفوی فرش میتوان همه ایرادهای قالی را برطرف کرد.

رفوگری یا هنر مرمت، اصلاح خرابی های فرش و معایب آن است. ترمیم و بازسازی بخش های آسیب دیده فرش را رفوگری فرش می گویند که تنها باید به دست افراد باتجربه انجام شود. مراقبت از فرش امری ضروری در خانه هاست، رفوی فرش ازجمله فعالیت های بسیار تخصصی است که متخصصان آن باید مهارت بالایی داشته باشند. مرمت کاران فرش دستباف، سالیان سال هم به چرخه اقتصادی و هم به میراث فرهنگی ما کمک کرده اند.

در میان بازار شلوغ قزوین، سراها و تیمچه هایی با فضای آرام قرار دارد که هنرمندان گمنام ترمیم فرش دستباف، استادانی باظرافت تمام، فرش های نفیس و ارزشمند را رفو می کنند و به آنها حیات دوباره می بخشند.

علی اکبر کریمی ازجمله رفوگران جوانی است که در بازار فرش قزوین از سال 1372 مشغول کار رفوگری است و ازجمله صدمات فرش را، بیدخوردگی فرش می داند. وی می گوید: معمولاً فرش هایی که در فضاهای بسته و بدون جریان هوا قراردادند و قالی هایی که در انباری نگهداری می شوند با مشکل بیدخوردگی روبرو هستند که بعد از گذشت زمان پوسیده می شوند. به همین دلیل معمولاً فرش های در حال استفاده در خانه ها دچار این مشکل نمی شوند. نداشتن رطوبت مکان نگهداری فرش و تا نکردن فرش از اصول مراقبت از فرش برای مدت طولانی است.

کریمی پیرامون اینکه هنر رفوگری در قزوین سابقه ای طولانی دارد، خاطرنشان می کند: ترمیم فرش های عتیقه با قدمت 150 سال تخصص من است که به دلیل باارزش بودن قالی با استفاده از رنگ های گیاهی دوباره ترمیم می شود، خامه ها با قیمت بالا از تهران خریداری شده با استفاده از ابزارهای رفوگری تعمیر قالی با ظرافت های خاصی که بافت قالی داشته، انجام می شود. در رفوی قسمت بیدخوردگی فرش قسمت بید زده دوباره بافته می شود و با قلاب های مخصوص طبق نقشه از پشت کار همان طرح دوباره بافته و اصلاح می شود.

رفو، بافت دوباره فرش است

رضا دولتشاهی 47 سال سن دارد و از دیگر رفوگران قزوینی هست که در بازار وزیر قزوین کار رفوی فرش را انجام می دهد. وی با بیان اینکه رفو بافت دوباره فرش است و ساییدگی تنها صدمه ای است که در بعضی مواقع قالی قابل ترمیم نیست، اظهار می کند: معمولاً به دلیل فشارهای مداوم یا استفاده طولانی مدت از فرش ساییدگی ایجاد می شود که پرزها کمکم از بین می روند و آنچه می ماند چله های فرش است.

این رفوگر باتجربه با اشاره به درست استفاده کردن از فرش تصریح کرد: شستن به موقع فرش، نشستن فرش در خانه و مواظبت از ریختن چیزی روی فرش راز سالم ماندن فرش است. که با ریختن جوهر، لاک و موادی ازاین دست فرش و قالی نیازمند لکه گیری می شود و رفوکار باید با ترکیب مواد شیمیایی بدون آسیب زدن به طرح و رنگ قالی، لکه را از بین ببرد.

رفوگری خدمت به میراث فرهنگی است

مسیح الله محمدی متولد 1332 از قدیمی کارهای هنر رفوگری است که از طفولیت مشغول به این کار است و در حال حاضر در کاروانسرای پنبه قزوین مشغول رفوگری فرش است. او یکی از قدیمی ترین رفوگران استان قزوین محسوب می شود که چشم ها و دستان هنرمندش این روزها توان گذشته را ندارد اما هنوز دست بافته های آسیب دیده را با علاقه و مهارت تمام ترمیم می کند.

محمدی با بیان اینکه رفوگری فرش تنها هنر نیست، بلکه خدمت بزرگی به اقتصاد کشور و حفظ میراث باارزش کشورمان است، بیان می کند: مرمت قالی به عنوان یک هنر بها داده نشده است. مرمت کار قالی تنها با فرش و قالی کهنه سروکار نداشته و ندارد. رفوگر پوشاننده عیب است که فرش ها با بهترین کیفیت برای استفاده و همچنین صادرات آماده می شوند.

وی با اشاره به اینکه وسایل و ابزار رفوگری و تعمیر همان هایی هستند که در بافت فرش بکار می روند، خاطرنشان می کند: چاقوی بافت، قیچی و شانه آهنی، نخ و سوزن، درفش، انگشتانه، قاب، کوچک چوبی، موم، انبردست،، کلاف های پشم و پنبه و ابریشم از وسایل پرکاربرد برای رفوگری فرش است.

این رفوگر با تجربه در ادامه در پاسخ به این سؤال که سوختگی قسمتی از قالی، قابل رفو کردن است یا نه می گوید: افتادن زغال یا سیگار روشن و کبریت که باعث سوختگی در فرش با اندازه کم می شود قابل جبران و ترمیم است که اگر سوختگی زیاد باشد کار مشکل می شود و اصلاح فرش نیاز به تلاش بیشتری دارد و در بعضی مواقع قابل ترمیم نیست.

فائزه جواهری، کارشناس صنایع دستی میراث فرهنگی و گردشگری استان قزوین بیان می کند: به نظر می رسد تاریخچه رفوگری به زمان بافت اولین قالی ها و گلیم ها برمی گردد. زیرا بر اساس خصوصیت مواد اولیه مصرفی در بافت فرش یعنی پشم و نخ پنبه و آسیب هایی که در طول زمان بر اثر استفاده، قرار داشتن در معرض نور شدید آفتاب و یا رطوبت در فرش ایجاد می شد، مرمت زیراندازها ضروری بود.

وی اضافه می کند: در قزوین این هنر سابقه طولانی دارد ولی شاید بتوان گفت اوج رونق رفوگری در زمان صادرات فرش های قزوین به کشورهای دیگر به حدود 50 تا 70 سال پیش برمی گردد. در مواردی چون پارگی، پوسیدگی، سوختگی و یا بیدخوردگی رفوگران به اصلاح ایرادهای فرش و یا مرمت آن می پردازند. عواملی چون کاهش حجم فروش داخلی یا صادرات فرش، دستمزدهای پایین یا سختی این حرفه باعث شده تعداد هنرمندان فعال در این رشته کاهش یابد.