دژ بسطام مقر حکومت امپراتوران اورارتو بوده است

میراث آریا/ براساس آخرین خبرهای منتشر شده و گزارش های بدست رسیده، دژ بسطام مقر حکومت امپراتوران اورارتو بوده است.

بسطام به وسیله روسای دوم یکی از امپراتوران بزرگ اورارتو که بانی تجدید حیات این امپراتوری است در سده هفتم ق.م در این منطقه ساخته شده و از مراکز مهم حکومتی این پادشاه در شمال دریاچه ارومیه بشمار می رود. روسا در یک یادمان سنگی به خط میخی اورارتویی که از بسطام یافت شده و اینک در موزه ملی ایران نگهداری می شود، می گوید که من در اینجا نه فقط یک شهر بلکه خدای هالدی (خدای جنگ اورارتوها) را نیز بر پا کردم.

سوابق پژوهشی

بسطام از سوی شعبه موسسه باستان شناسی آلمان در تهران و با همکاری اداره کل باستان شناسی وقت کشور در اول ژوئیه تا 31 اوت 1969 به سرپرستی ولفرام کلایس مدیردوم شعبه تهران و با شرکت دکتر گروپ، هلنه کلایس، اشتفان کرول و با نظارت احد دربانی بازرس اداره کل باستان شناسی کشور در همان سال مورد بررسی قرار گرفت و معرفی شد. پس از آن دکترکلایس در سالهای 1372 تا اوایل انقلاب این مکان را مرکزیت پژوهش های منطقه ای اورارتو در ایران انتخاب کرد و با کاوش آن بخش زیادی از این مرکز حکومتی را در ایران مورد بررسی قرار داد.

نام شهر

بسطام براساس مفاد کتیبه سنگی آن که به خط میخی اورارتویی است، روساهی نیلی (شهر روسا) نامیده میشده است.

ویژگی اثر

بسطام شامل یک مجموعه معماری متشکل از بافت های مذهبی، درباری، نظامی، نگهداری، اصطبل شاهی، با حصاربندی سنگی است. بسطام از مراکز حکومت روسای دوم (685-645ق.م) در شمال دریاچه ارومیه بوده و در پای آن یک شهر وسیع متعلق به اورارتو قرار دارد. بسطام بزرگترین شهر دژ شناخته شده اورارتویی در ایران است. طول دژ 850 متر، عرض آن 400 متر و ارتفاع آن حداکثر 180 متر با حصارها و صفه ها و همچنین پله هایی که در صخره ایجاد شده است. بسطام در کنار رودخانه آق چای که از غرب به شرق آن جاری است، قرار دارد و به وسیله چندین دژ استحفاظی مسلط به معابر ورودی و خروجی به منطقه است.

نتایج حاصله

پروفسور کلایس طی 12 سال پژوهش در استانهای آذربایجان غربی و شرقی که به مرکزیت این مکان انجام داده، جمعا 101 محوطه اورارتویی را در هر دو استان بررسی کرد و با در دست داشتن این اطلاعات مبسوط دوران شکوفایی اورارتوها را در محور غربی شرقی آن از گوشه رودخانه فرات در کنار مالاتیا (ترکیه) تا حوالی اهر در ایران که 800 کیلومتر طول داشته و محور شمالی جنوبی آن را نیز از اطراف لنینیکا (اتحاد جماهیر شوروی) تا منطقه شمال رواندیز عراق حدودا 500 کیلومتر ارزیابی کرده است.

او همچنین نتایج کاوش های بسطام را همه ساله در مجلات Ami که به زبان های آلمانی انگلیسی چاپ می شود، گزارش کرد و با چاپ دو کتاب که در مورد معماری مکشوفه و اشیای بدست آمده از بسطام طی حفریات 12 ساله است، نتایج مبسوط آن را اعلام کرد.

پیشنهادها

این مکان بزرگترین سایت اورارتویی در ایران است و به عنوان پایگاه مطالعاتی منطقه ای برای کسب اطلاعات بیشتر از فرهنگ و تمدن امپراتوری اورارتو مورد توجه اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان آذربایجان غربی است. باستان شناسان بومی ایرانی در این منطقه در نظر دارند تا با ادامه کاوش ها، ساماندهی آثار و حفاظت از مجموعه های مکشوفه اهمیت این مکان را که در قرن هفتم ق.م مرکز حکومتی روسای دوم در شمال دریاچه بوده، حفظ کنند و با ایجاد امکانات رفاهی، آموزشی و پژوهشی، خواسته پژوهشگران و بازدیدکنندگان داخلی و خارجی را که همه ساله از آن دیدن می کنند، فراهم آورند.