حرمی بافی هنر سنتی بروجرد است

میراث آریا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده و گزارش های منتشر شده، حرمی بافی هنر سنتی بروجرد است.

براساس مقاله حرمی بافی هنر سنتی بروجرد است باید بدانید که حرمی یکی از دست بافته های سنتی شهرستان بروجرد در استان لرستان است. این دست بافته در سال 1392 شمسی موفق به دریافت نشان ملی مرغوبیت کالای صنایع دستی توسط مجید نیک اعتقاد شد. مهارت بافت این هنر سنتی در سال 1398 در فهرست آثار ملی ناملموس به ثبت رسید.

این بافته ارزشمند به وسیله دار پارچه بافی دو وردی بافته می شود. نمونه های قدیمی آن تماماً از تار و پود پشمی و نمونه های امروزی با تار پنبه ای و گاهی اکرلیک بافته می شود. معمولاً ابعاد حرمی به طول یک متر و چهل سانتیمتر و عرض یک متر یا عرض شصت سانتیمتر است. در گذشته رایج ترین نقوش بکار رفته در حرمی گل و پروانه و شانه ای و خطوط موازی بود، اما امروزه بیشتر از نقوش راه راه افقی موازی و هندسی استفاده می شود. نقوش غالبا نقوش ذهنی و براساس سلیقه بافنده می باشد. رنگهای مورد استفاده در این دست بافته در گذشته معمولا شامل رنگ های قرمز لاکی و سورمه ای بود، اما امروزه نقوش و رنگهای مورد استفاده در این دست بافته دارای تنوع بسیاری است.

در گذشته از حرمی به عنوان بقچه حمام، زیرانداز و سجاده استفاده میشد. اما در حال حاضر با رواج زندگی مدرن و به اصطلاح ماشینی جایگاه کاربردی خود را از دست داده و جنبه تزیینی پیدا کرده است. امروزه از حرمی به عنوان رومیزی، رومبلی، دیوارکوب استفاده می شود.

در گذشته برای بافت حرمی پس از چله کشی، بافنده پاهای خود را در چاله ای به عمق 60-80 سانتیمتر که در زیر دار کنده شده ، قرار می داد و بافت پارچه را انجام می داد. امروزه از دارهای قابل حمل و سبک استفاده می شود. تفاوت عمده دارهای امروزی با دارهای گذشته در این است که محل قرار گرفتن پاها و پدال ها بر روی سطح زمین است و دیگر خبری از چاله ها نیست. تفاوت دیگر در جنس دارها است، بیشتر اجزای دارهای قدیمی از جنس چوب است و دارهای امروزی از فلز ساخته می شوند.

برای بافت حرمی مانند بیشتر دستگاه های پاچال بافی از دار پارچه بافی دو وردی استفاده می شود. در واقع هر ورد وظیفه جابه جا کردن تارها را برعهده دارد. این وردها به وسیله دو عدد پدال چوبی یا تسمه چرمی که جلوی پای بافنده قرار دارد- یکی جلوی پای راست و یکی جلوی پای چپ- به پایه دار وصل می شوند که با جا به جایی هماهنگ پاهای بافنده بر روی آنها عمل بافت صورت می گیرد.

همانطور که قبلاً ذکر شد، دستگاه بافت حرمی بافی در گذشته روی گودال یا به اصطلاح چال امروزه بر روی سطح زمین قرار می گیرد. یک قطعه استوانه ای شکل از جنس چوب و یا فلز به قطر تقریبی 15.20 سانتیمتر و به بلندی یک متر از سطح زمین و به صورت افقی روی دو پایه که بر روی زمین استوار شده اند، قرار دارد و حول میله ای که از وسط آن می گذرد می چرخد. یک استوانه دیگر به نام نورد به صورت افقی و موازی استوانه بزرگ در جلوی دست بافنده وجود دارد که آن هم حول یک محور می چرخد. نخ های تار حول استوانه اولی می چرخد و پس از عبور از لابلای شانه های نخی و دندانه های قطعه ای به نام دفتین به نورد رسیده و دور آن نیز پیچیده و محکم می شود.

کار شانه های نخی که با نخ کلفت درست شده اند، این است که تارها را مستقیم به دندانه های دفتین هدایت کند. با یک حرکت مکانیکی توسط فشار بافنده بر روی پدال ها- به صورت یک در میان، به سمت پایین و بالا )مانند پدال زدن دوچرخه، تارها به دو دسته زیر و رو تقسیم شده و به اصطلاح دهانه باز می شود. زاویه قرار گرفتن پدال ها بر روی زمین 45 درجه است. با باز شدن دهانه و یا به اصطلاح جاده، ماکو را که ماسوره (نخ افقی) در آن جاگذاری شده را به صورت افقی و در جهت پودها عبور داده و به وسیله دفتین نخ عبور یافته به صورت افقی- از لابلای تارها (نخ عمودی) را محکم به سمت جلوی بافنده، روی قسمت بافته شده محکم کرده و یک رج پود را به قسمت بافته شده پارچه اضافه می کنند.

پارچه بافته شده دور استوانه پایینی (جلوی بافنده) پیچیده شده و در سمت راست این استوانه در قسمت انتهایی چند سوراخ ایجاد شده و با اهرمی که از جنس آهن یا چوب است، کمی چرخانده می شود و به وسیله طنابی که به زمین وصل است، محکم و بی حرکت می شود. هرچند سانتیمتر که بافته شد، استوانه پایینی را می چرخانند تا هم قسمت بافته شده جمع شود و هم نخ های عمودی کشیده شده جمع و محکم شوند. بافت حرمی به همین روش ادامه دارد.